III. Aleksios (Trabzon imparatoru)
| III. Aleksios Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 III. Aleksios, altın bezeme, orta 14. yüzyıl. | |||||
| Trabzon imparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 13 Aralık 1349 - 20 Mart 1390 | ||||
| Önce gelen | Mihail | ||||
| Sonra gelen | III. Manuil | ||||
| Doğum | 5 Ekim 1338 | ||||
| Ölüm | 20 Mart 1390 | ||||
| Eş(ler)i | Theodora Kantakuzini | ||||
| |||||
| Hanedan | Komninos Hanedanı | ||||
| Babası | Basileios | ||||
| Annesi | Trabzonlu İrini | ||||
III. Aleksios Megas Komninos veya Aleksios III (Yunanca: Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός, Alexios III Megas Komnēnos, 5 Ekim 1338 - 20 Mart 1390), Aralık 1349 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. İmparator Basileios ile ikinci eşi Trabzonlu İrini'nin küçük oğludur. Doğum adı İoannis (Yunanca: Ιωάννης, Iōannēs) olmasına rağmen 12 yaşında ölen ağabeyinin ya da Büyük büyük dedesi II. Aleksios hatırasına Aleksios ismi ile tahta geçmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Basileios, 6 Nisan 1340 tarihinde ölünce, ilk eşi İrini tahta geçip, çocuklarını anneleri ile beraber Konstantinopolis'e babası Bizans imparatoru III. Andronikos'un gözetimine yollamıştır. Aleksios, Bizans sarayında büyüdü. 11 yaşına geldiğinde büyük amcası Mihail'ın yerine almak için Bizans imparatoru VI. İoannis tarafından Trabzon'a gönderildi. Aleksios, şehre 22 Aralık 1349 tarihinde vardı ve Megadük Niketas liderliğindeki soyluların herhangi bir muhalefeti ile karşılaşmaksızın İmparatorluğu kabul gördü. 21 Ocak 1350 tarihinde, daha sonra Trabzon Metropoliti olacak İoannis Lazaropulos ile annesi İrini huzurunda Aleksios ismini alarak taç giydi. Azledildikten sonra Mihail, mağara manastırı olan St.Sabas'ta keşiş olmaya zorlandı.
1351 yılında, VI. İoannis ile ilişkilerini, daha fazla diplomatik eylemle güçlendirdi. Öncülü İmparator Mihail'i 1351 yılında Konstantinopolis'e yolladı. 20 Eylül 1351 tarihinde, Bizans imparatorunun akrabası Theodora Kantakuzini ile yeniden inşa edilen Hagios Eugenius Manastırı'nda evlendi. Aleksios, çok küçük olması nedeniyle soylular tarafından kolaylıkla yönlendirileceği düşünülerek kabul görmüştü. Soyluların kendi aralarındaki rekabeti, Aleksios, başkentteki güvenliğini artırdı.
Genç imparator, annesi ve imparatorluğa bağlı generaller tarafından destekleniyordu. Tali soylular birer birer imparatorluk güçlerine biat ettiler. Aleksios ve sarayı, Türkmenlerle barışçıl ilişkiler kurarak durumlarını güçlendirdiler. Kızkardeşi Maria'nın (d.1328-ö. 1408), Akkoyunlu hükümdarı Fahreddin Kutluğ bey ile evlendirerek bu ilişkileri sağlamlaştırdı.
Aleksios durumunu iyileştirdikçe, yaşanan iç kargaşa sırasında tüm imparatorları belirleyerek "kral yapan" unvanını hak eden Megadük Niketas'a daha az ihtiyaç duyar hale geldi ve onu Haziran 1354 tarihinde Kerasous'a çekilmeye zorladı. Niketas, Mart 1355 tarihinde Trabzon'a saldırıya geçti. Ancak başarısız bu saldırıdan faydalanan Aleksios küçük bir filo ile Niketas'ın yokluğunda Kerasous'u geri aldı. Aleksios'un gemisi Kenchrina'ya yanaşarak, Niketas ve onun soylu destekçilerini yakalayarak, Trabzon'a götürdü. Niketas, Trabzon'da 1360 yılında öldü. Kenchrina'nı ele geçirilmesi on beş yıllık iç kargaşayı sona erdirdi.
III. Aleksios, iç kargaşayı sona erdirdikten sonra, dikkatini Türkmenlere karşı sınırlarını güçlendirmeye verdi. Bunda çok başarılı olamadı ve 1355 yılında yapılan bir savaşta büyük bir yenilgi aldı. Aleksios, savaş sonrası yaşamını zor kurtardı. Chalybia Emiri Hacı Ömer'in istilası, emirin Aleksios'un kızkardeşi Theodora ile 1358 yılında evlenmesi ile engellenebildi. Evlilik yolu ile müttefiklik politikasını kızlarını çevre prensliklerin prensleri ile evlendirerek devam etmiştir.
III. Aleksios, uzun hükümdarlığı süresince, başkentin fiziksel zararlarını tamir etmiş, zengin vakfiyeler ve özellikle Sümela Manastırı gibi manastırlar kazandırmıştır.
20 Mart 1390 tarihinde ölmüş, yerine oğlu III. Manuil gelmiştir.
Çocukları
[değiştir | kaynağı değiştir]Aleksios ile eşi Theodora Kantakuzini'nin çocukları:
- Anna (1357 - 1406'dan sonra) Gürcüstan Kralı V. Bagrat ile evlenmiştir.
- Basileios (1358-1377)
- III. Manuil (1364-1417), İmparator 1390-1416. Gürcü Gulkhan-Eudokia ile evlenmiştir.
- Eudokia, önce Limnia Emiri Tacettin ile sonra Sırp prensi Konstantin Dragaš ile evlenmiştir.
- Maria, Chalybia Emiri Süleyman Bey ile evlenmiştir.
- İsmi bilinmeyen kızı, Erzincan Emiri Mutahharten ile evlenmiştir.
İsmi bilinmeyen metresinden, Aleksios'un iki gayrı meşru oğlu olmuştur:
- Andronikos (1355-1376), Gürcü Kralı IX. David'in kızı Gulkhan-Eudokia ile evlenmiştir. Ancak evlendikten kısa süre sonra öldürülmüş, Eudokia kardeşi III. Manuil ile evlenmiştir.
- İoannis
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- W. Miller, Trebizond: The Last Greek Empire of the Byzantine Era, Chicago, 1926.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mihail |
 Trabzon imparatoru 1349-1390 |
Sonra gelen: III. Manuil |
