Yıldız Suikastı
| Yıldız Suikastı | |
|---|---|
 | |
| Bölge | Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul, Yıldız Hamidiye Camii önü |
| Tarih | 21 Temmuz 1905 |
| Hedef | Sultan II. Abdülhamid |
| Silahlar | 120 kg patlayıcı |
| Ölü | 26 |
| Yaralı | 58[1] |
| İşleyenler | Ermeni Devrimci Federasyonu |
Yıldız Suikastı, 21 Temmuz 1905 günü Osmanlı padişahı II. Abdülhamit'e karşı Ermeni Devrimci Federasyonu tarafından Yıldız Hamidiye Camii önünde yapılmış bombalı bir suikast girişimidir.[2]
Doğu Anadolu Bölgesi'nde bağımsız bir Ermeni Devleti kurulmasını isteyen Ermeni Devrimci Federasyonu yanlısı aralarında Hristofor Mikaelyan, Belçikalı Edward Jorris ve diğer bir grup Ermeni Osmanlı padişahı II. Abdülhamit'i öldürmeyi planladı. Bu amaçla önce, Viyana'daki Nesseldorfer Wagenbau-Fabriks-Gesellschaft firmasından fayton sipariş edildi. Atların temini tiyatrocu Kel Hasan Efendi den yapıldı.[3](Kendisi atların ne için kullanılacağını bilmeden sattığını söylemiştir).Daha sonra bomba denemeleri yaparken Vram Şabuh Kendiryan'la ölecek olan Hristofor Mikaelyan 'Samuel Fayn' adına düzenlenmiş sahte seyahat belgeleri ile İstanbul a gelerek keşifler yapmış suikasti örgütlemiştir.[4][3]
Suikast için her şey (barut, potasyum clorat, dinamitli pamuk barutu, dinamit kapsülleri, barutlu kağıt, tapalar, zamanlayıcı) yurt dışından getirilmiş gümrükte bol rüşvet dağıtılarak parçalar halinde ülkeye sokulmuştur.[4][3]Sadece zamanlayıcı için 12 voltluk piller İstanbul dan alınmıştır. Plana göre bir faytona 80 kilo miktarında patlayıcı koyulacak etkisi 20 kilo çelik ve demir ile arttırılarak, Padişah'ın cuma selamlığından sonra Yıldız Hamidiye Camii önündeki yoluna yerleştirilecekti.
Suikast için Padişah'ın kendi arabasına yürüyüş süresi (1 dakika 42 saniye) gibi en ince ayrıntı dahi hesaplanmıştı. Ancak Şeyhülislam Cemaleddin Efendi'nin Sultan Abdülhamit'e bir soru sorarak geciktirmesi üzerine bomba Sultan Abdülhamit'in etki alanı dışındayken patladı ve padişah hiçbir zarar görmeden kurtuldu.
Patlama sonucu civardaki halk arasında 26 kişi öldü ve 58 kişi yaralandı. Olaydan sonra yapılan araştırma sonucu olaya karışan 40 kişinin kimlikleri belirlendi. Bunlardan 15 kişi yakalanarak tutuklandı. Belçika vatandaşı Edward Joris'in suikast girişiminin lideri olduğu sonucuna varıldı. Edward Joris iki yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı.[5]
Sultan Abdülhamit'in suikast girişiminde kurtulması hoşuna gitmeyen şair Tevfik Fikret "Bir Lâhza-i Ta'ahhur" (Bir Anlık Duraklama) adlı şiirinde şu mısraları yazmıştır:
Ey şanlı avcı, damını bihûde kurmadın.
Attın fakat yazık ki, yazıklar ki, vurmadın
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Planları Suya Düştü, Türkiye Gazetesi, 19 Nisan 2007[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Belge, Murat (2000). İstanbul Gezi Rehberi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ISBN 975-333-002-2.
- ^ a b c Deliorman, Altan (2011). Türklere karşı Ermeni komitecileri. 4.Basım. Bayrak Basım Yayım Tanıtım. s. 45.
- ^ a b "Sakarya Üniversitesi | Türk Ermeni İlişkileri Araştırma Merkezi | Yıldız Suikastı". satemer.sakarya.edu.tr. 14 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-11-06.
- ^ "New York Times, 19 Ocak 1908". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.