Cemaleddin Efendi

Cemaleddin Efendi

Osmanlı Şeyhülislamı
Görev süresi 4 Eylül 1891 - 1909
Yerine geldiği	Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi
Yerine gelen	Mehmed Ziyâeddin Efendi
Kişisel bilgiler
Doğum	1848 İstanbul,Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	5 Nisan 1917 (68-69 yaş arası) İstanbul,Osmanlı İmparatorluğu
Defin yeri	Edirnekapı Şehitliği, İstanbul
Milliyeti	Osmanlı Türkü
Mesleği	Şeyhülislam, kazasker, müderris

Mehmed Cemaleddin Efendi, (Osmanlı Türkçesi: محمد جمال الدین افندی) (d. 1848, İstanbul - ö. 1917, İskenderiye) Osmanlı din adamı, şeyhülislam ve hukukçusu. Şeyhülislamlığı II. Abdülhamid dönemiyle özdeşleşmiştir.

Cemaleddin Efendi, 1848 yılı civarında İstanbul'da doğdu.^[1] Babası, Şeyh Ahmed Halid Efendi de bir hukukçuydu ve hem Kazasker hem de Bakan olarak hizmet etmişti. Annesi Kevabibiye ailesindendi ve Mehmed Said Efendi'nin kızıydı.

Cemalledin Efendi Osmanlı ve İslam Hukuku konusunda eğitim aldı ve Osmanlı devletine 1884'te İstanbul Kadısı olarak hizmet etti. Hemen ardından 1888'de Anadolu Kazaskerliği'ne ve 1890'da da Rumeli Kadılığı'na getirildi.

4 Eylül 1891'de 43 yaşında Şeyhülislam oldu. 16 yıl ve 11 ay bu görevde kaldı ve ardından bir kez daha kısa süreyle bu göreve getirilmesi sebebiyle toplam 18 yıla yakın bir süre bu görevde kalarak Zenbilli Ali Efendi'nin ardından tarihte, bu görevi en uzun süre yapan üçüncü kişi oldu.^[2]

Ünlü operatör doktor ve belediye reisi Cemil Topuzlu kendisinin damadıdır. II. Abdülhamid'e bir soru sorması üzerine Abdülhamit'i şans eseri Yıldız Suikastı saldırısından kurtarmış olmuştur.

İttihat ve Terakki Partisi'nin Alman yanlısı ve savaş destekçisi politikalarına karşı çıktığı için 1913 yılında Mısır'a sürüldü ve İskenderiye'ye yakın Ramleh şehrinde 5 Nisan 1917'de 69 yaşında öldü. Naaşı İstanbul'a getirilerek Topkapı Sarayı'na kondu, sonra İstanbul'daki Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.

Hatıraları ilk kez İstanbul'da 1920'de basılmıştır. Daha sonra 1990 yılında Latin alfabesiyle "Siyasi Hatıralarım" başlığı altında tekrar yayınlandı.^[3]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Cemaleddin Efendi". 29 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010.
^ "Mehmet Cemaleddin Efendi". 31 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2007.
^ Siyasi Hatıralarım, Cemaleddin Efendi, (Çeviren: Selim Kutsan), Nehir Yayınları, İstanbul, 2005, ISBN 975-6711-72-8

Önce gelen: Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 4 Eylül 1891 - 14 Kasım 1909	Sonra gelen: Mehmed Ziyâeddin Efendi
Önce gelen: Abdurrahman Nesib Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1912 - 1913	Sonra gelen: Mehmet Esat Efendi

g t d Osmanlı şeyhülislamları
15. yüzyıl	Molla Fenari Fahreddin-i Acemi Molla Hüsrev Molla Gürânî Molla Abdülkerim Efendi Alâeddin Arabî Efendi Efdalzade Hamîdüddin Efendi
16. yüzyıl	Zenbilli Ali Efendi Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) Sadullah Sadi Efendi Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi Abdülkadir Hamidî Çelebi Fenarîzade Muhyiddin Çelebi Ebussuud Efendi Çivizade Damadı Hamid Efendi Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Malûlzade Mehmed Efendi Çivizade Hacı Mehmed Efendi Abdülkadir Şeyhî Efendi Bostanzade Mehmed Efendi Bayramzade Zekeriya Efendi Hoca Sâdeddin Efendi Sunullah Efendi
17. yüzyıl	Hocazade Mehmed Efendi Ebülmeyamin Mustafa Efendi Hocazade Esad Efendi Zekeriyazade Yahya Efendi Ahîzâde Hüseyin Efendi Ebusaid Mehmed Efendi Muîd Ahmed Efendi Hacı Abdürrahim Efendi Bahâî Mehmed Efendi Karaçelebizade Abdülaziz Efendi Hüsamzade Abdurrahman Efendi Memikzade Mustafa Efendi Hocazade Mesud Efendi Hanefi Mehmed Efendi Balizade Mustafa Efendi Bolevî Mustafa Efendi Esiri Mehmet Efendi Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi Minkarizade Yahya Efendi Çatalcalı Ali Efendi Ankaravi Mehmed Emin Efendi Debbağzade Mehmed Efendi Feyzullah Efendi Ebusaidzade Feyzullah Efendi Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi İmam Mehmed Efendi
18. yüzyıl	Paşmakçızade Ali Efendi Yekçeşm Hüseyin Efendi Ebezade Abdullah Efendi Mehmed Ataullah Efendi İmam Mahmud Efendi Mirza Mustafa Efendi Menteşzade Abdürrahman Efendi Ebu İshak İsmail Efendi Yenişehirli Abdullah Efendi Mirzazade Şeyh Mehmed Efendi Paşmakçızade Abdullah Efendi Damadzade Ahmed Efendi Ebuishakzade İshak Efendi Dürri Mehmed Efendi Feyzullahefendizade Mustafa Efendi Pirizade Mehmed Sahib Efendi Hayatizade Mehmed Emin Efendi Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi Halilefendizade Mehmed Said Efendi Seyyid Murtaza Efendi Abdullah Vassaf Efendi Damadzade Feyzullah Efendi Dürrizade Mustafa Efendi Mehmed Salih Efendi Çelebizade İsmail Asım Efendi Veliyyüddin Efendi Ebubekirzade Ahmed Efendi Pirizade Osman Sahib Efendi Mirzazade Mehmed Said Efendi Seyyid Mehmed Şerif Efendi İvazpaşazade İbrahim Beyefendi Salihzade Mehmet Emin Efendi Vassafzade Mehmed Esad Efendi Mehmed Şerif Efendi Seyit İbrahim Efendi Dürrizade Mehmed Ataullah Efendi Arapzade Ataullah Efendi Dürrizade Mehmed Arif Efendi Müftizade Ahmet Efendi Mekkî Mehmet Efendi Seyit Mehmet Kamil Efendi Hamidizade Mustafa Efendi Yahyâ Tevfik Efendi Mustafa Aşir Efendi
19. yüzyıl	Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi Salihzade Ahmed Esad Efendi Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi Arapzade Mehmed Arif Efendi Dürrizade Abdullah Efendi Mehmed Zeynelabidin Efendi Mekkizade Mustafa Asım Efendi Çerkes Halil Efendi Yasincizade Abdülvehhab Efendi Ahmed Reşid Efendi Kadızade Mehmed Tahir Efendi Arif Hikmet Bey Meşrepzade Mehmed Arif Efendi Mehmed Sadeddin Efendi Atıfzade Hüsameddin Efendi Mehmed Refik Efendi Hasan Fehmi Efendi Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi Hasan Hayrullah Efendi Hasan Fehmi Efendi Hasan Hayrullah Efendi Kara Halil Efendi Uryanizade Ahmed Esad Efendi Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi Cemaleddin Efendi
20. yüzyıl	Mehmed Ziyâeddin Efendi Mehmed Sahib Efendi Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi Musa Kazım Efendi Abdurrahman Nesib Efendi Mehmed Esad Efendi Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi Ömer Hulusi Efendi Haydarizade İbrahim Efendi Mustafa Sabri Efendi Dürrizade Abdullah Beyefendi Mehmed Nuri Efendi

g t d II. Abdülhamid dönemi
1876-1881 1881-1897 1897-1903 1903-1909
Sadrazamlar	Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1876) Mithat Paşa (1876-1877) İbrahim Edhem Paşa (1877-1878) Ahmed Hamdi Paşa (1878) Ahmed Vefik Paşa (1878) Mehmed Sadık Paşa (1878) Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1878) Mehmed Esad Safvet Paşa (1878) Tunuslu Hayreddin Paşa (1878-1879) Ahmed Arifi Paşa (1879) Mehmed Said Paşa (1879-1880) Cenanizade Mehmed Kadri Paşa (1880) Mehmed Said Paşa (1880-1882) Abdurrahman Nureddin Paşa (1882) Mehmed Said Paşa (1882) Ahmed Vefik Paşa (1882) Mehmed Said Paşa (1882-1885) Kâmil Paşa (1885-1891) Ahmed Cevad Paşa (1891-1895) Mehmed Said Paşa (1895-1895) Kâmil Paşa (1895) Halil Rifat Paşa (1895-1901) Mehmed Said Paşa (1901-1903) Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa (1903-1908) Mehmed Said Paşa (1908) Kâmil Paşa (1908-1909) Hüseyin Hilmi Paşa (1909) Ahmet Tevfik Okday (1909)
Şeyhülislamlar	Hasan Hayrullah Efendi (1876 -1877) Kara Halil Efendi (1877-1878) Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi (1878) Uryanizade Ahmed Esad Efendi (1878-1889) Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi (1889-1891) Mehmed Cemaleddin Efendi (1891-1909)
İç gelişmeler ve isyanlar	Bulgar İsyanları Sırp İsyanları Birinci Meşrutiyet Çırağan Baskını Yıldız mahkemesi Tedbir Dönemi Ermeni Katliamları Osmanlı Bankası Baskını Arabi Paşa Ayaklanması Yıldız Suikastı İkinci Meşrutiyet 31 Mart Vakası
Dış gelişmeler ve savaşlar	Osmanlı-Sırp Savaşı (1876-1877) Osmanlı-Karadağ Savaşı (1876-1878) Tersane Konferansı 93 Harbi Edirne Mütarekesi Ayastefanos Antlaşması Berlin Kongresi ve Berlin Antlaşması (1878) İstanbul Antlaşması (1885) Osmanlı-Yunan Savaşı (1897) İstanbul Antlaşması (1897) Toprak kayıpları
Altyapı ve kurumlar	Bağdat Demiryolu Hicaz Demiryolu Ziraat Bankası Darülaceze Şişli Etfal Hastanesi Divan-ı Muhasebat (Sayıştay) Posta Telgraf Teşkilatı Düyûn-ı Umûmiye Yıldız İstihbarat Teşkilatı