Ziya Osman Saba
| Ziya Osman Saba | |
|---|---|
| Doğum | 30 Mart 1910 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 29 Ocak 1957 (46 yaşında) İstanbul, Türkiye Cumhuriyeti |
| Defin yeri | Eyüpsultan Mezarlığı, İstanbul |
| Takma ad | Ziya |
| Meslek | Şair, yazar, muhasebeci, banka memuru, düzeltmen ve redaktör |
| Dönem | Cumhuriyet dönemi |
| Tür | Şiir ve hikâye |
Ziya Osman Saba (30 Mart 1910, İstanbul - 29 Ocak 1957, İstanbul), cumhuriyet dönemi şair ve yazarı.[1][2] Yedi Meşaleciler Hareketi'nin kurucularındandır. Şair olarak ün kazanan edebiyatçı, küçük hikâye türünde de eserler verdi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]30 Mart 1910 tarihinde İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Binbaşı Osman Bey, Paris Askerî ataşesi idi. Sekiz yaşında iken annesini kaybetti. Bu kaybın hüznünü hep hissetti ve eserlerine yansıttı. Ziya Osman, dokuz yaşında yatılı öğrenci olarak kaydedildiği Galatasaray Lisesi'nden 1931'de mezun oldu.
İlk şiiri 1927'de, lise öğrencisi iken Servet-i Fünûn dergisinde Ziya imzasıyla yayınlandı. Lisede bir yıl sınıfta kalınca bir alt sınıftaki Cahit Sıtkı ile tanışma fırsatı bulması, edebiyat dünyasında ender görülen bir dostluğun oluşmasını sağladı. Dostu Cahit Sıtkı'nın öğrencilik yıllarından itibaren kendisine yazdığı mektupları bir araya getirmesi ile ilk basımı 1957'de yapılan Ziya'ya Mektuplar adlı ünlü kitap oluşmuştur.
1928'de altı arkadaşı ile birlikte (Yaşar Nabi, Sabri Esat, Cevdet Kudret, Vasfi Mahir, Muammer Lütfi, Kenan Hulusi) Yedi Meşale isimli ortak kitap yayımladılar. Ziya Osman, kitabın başarısı üzerine Yusuf Ziya'nın desteğiyle çıkarılan ve yayımı sekiz ay süren aynı isimdeki derginin kurucu yazarları arasında yer aldı. Ömrü boyunca topluluğun şiir anlayışına bağlı kalan tek Yedi Meşaleci oldu. Derginin kapanmasından sonra şiirlerini Milliyet ve İçtihat'ta yayımlattı. Varlık dergisinin kurulmasından sonra ise metinlerini orada yayımlatmaya başladı.
Sinir hastası olan kuzenine aşık olan Ziya Osman, ailesinin itirazlarına rağmen liseyi bitirdiği yıl onunla evlendi. 12 yıl süren bu evlilik mutsuz ve karamsar olmasına yol açtı. Yüksek öğrenimini 1936'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı, aynı yıl İstanbul'da askerliğini yaptı.
Hukuk eğitimi sırasında bir yandan da Cumhuriyet Gazetesi muhasebe servisinde çalışan Ziya Osman Saba, çalışma hayatına 1938 yılında girdiği Emlak ve Eytam Bankası'nda uzun yıllar devam etti. 1943 yılında ilk eşinden ayrıldı. Aynı yıl, Yedi Meşale'den sonra ilk kitabı olan Sebil ve Güvercinler adlı kitabı yayımlandı. ABC Kitabevi'nin yayımladığı kitapta 66 şiiri yer almaktaydı. Ertesi yıl, çalıştığı bankada tanıştığı Rezzan Hanım ile evlenerek yavaş yavaş karamsarlığından kurtuldu. Bu evlilikten Orhan ve Osman isimli iki oğlu oldu.
Ziya Osman Saba, bankası tarafından Ankara'ya tayin edilmesi üzerine bir süre bu kentte yaşadıysa da İstanbul özlemi nedeniyle 1945 yılında bankadaki görevinden ayrıldı. İstanbul'da Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi'nde tashih şefi (düzeltmen) olarak çalıştı. 1947'de ikinci kitabı Geçen Zaman yayımlandı. Varlık Yayınları tarafından basılan bu kitap, şairin "Sebil ve Güvercinler" kitabındaki şiirlerle 1943-1946 arasında yazdığı şiirlerin bir araya getirilmesinden oluşuyordu. 1950'de geçirdiği bir kalp krizi nedeniyle bu işi de bırakmak zorunda kalan Saba, yaşamının geri kalanında arkadaşı Yaşar Nabi'nin sahibi olduğu Varlık Yayınları'nın kitaplarını evinde basıma hazırlayarak geçimini sağladı.
İlk hikâye kitabı Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi 1952'de yayımlandı. 29 Ocak 1957 günü İstanbul'da bir kalp krizi sonucu Kadıköy'deki evinde hayatını kaybeden şairin Nefes Almak adlı şiir kitabı ile Değişen İstanbul adlı hikâye kitabı ölümünden sonra basıldı.
Eyüp Sultan'daki aile mezarına defnedilmiştir; ancak mezar bugün kayıptır.
Hakkındaki yayımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Mustafa Miyasoğlu, Ziya Osman Saba adlı kitapta şiirlerini, yazılarını ve kendisiyle yapılan konuşmaları yayınladı (1987). Mehmet Nuri Yardım, Ziya Osman Saba kitabını yazdı (1998) ve yazarın hakkında yazılanları Ziya Osman Saba Sevgisi kitabında topladı (2004). Mektupları, sohbetleri, yazıları Tahsin Yıldırım tarafından hazırlanan Konuşanlar Bir Hüzünle Sesinde (2004) adlı kitapta bir araya getirildi. Ziya Osman Saba'nın Meşale ile Servet-i Fünûn dergisinde yayımlanmış, ancak kitaplarında yer verilmemiş şiirlerini içeren Bıraktığım İstanbul başlıklı kitap, 2005 yılında Konur Ertop'un derlemesi ve eklemeleriyle Alkım Yayımevi tarafından yayımlandı.
Şiirleri hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiirlerinde çocukluk ve ilkgençlik anılarına bağlılık, yaşamın küçük mutluluklarından duyulan sevinç, acıma duygusu, iyilik düşüncesi, İstanbul sevgisi, Allah'a şükran, ölüm gerçeğini kabulleniş gibi konuları, gözlemci ve dışavurumcu bir tarzla genellikle hece ölçüsüyle, ama kimi zaman serbest ölçüyü de kullanarak işlemiştir.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiir kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1928: Yedi Meşale (ortak kitap)
- 1943: Sebil ve Güvercinler
- 1947: Geçen Zaman
- 1957: Nefes Almak
Öyküleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1952: Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi
- 1957: Değişen İstanbul
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Ziya Osman Saba". teis.yesevi.edu.tr. 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2025.
- ^ Şengül, Mehmet Bakır (30 Eylül 2024). "Derviş Ruhlu Bir Şairin Şiirlerine Yansıyan Portresi: Ziya Osman Saba". AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi. 12 (34): 7-25. doi:10.31126/akrajournal.1471095. ISSN 2148-0370. 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi20 Şubat 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Doç. Dr. Olcay Önertoy, Ziya Osman Saba'nın Küçük Hikâyeciliği, Türkoloji Dergisi, 1979, Cilt 8 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bilge Yükel, Ziya Osman Saba ve Dergilerde Saklı Kalmış Şiirleri, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 17.12.2007 11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.