Ahmet Oktay
| Ahmet Oktay Börtecene | |
|---|---|
| Doğum | 21 Ocak 1933 Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 3 Mart 2016 (83 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Şair, Yazar, Gazeteci |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Edebî akım | Mavi Hareketi, Toplumcu gerçekçilik |
| Önemli ödülleri | Yeditepe Şiir Armağanı (1965) Necatigil Şiir Armağanı (1987) TYB Yılın Şairi Ödülü (1991) Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü (2002) Burhan Felek Hizmet Ödülü (2012) |
| Evlilik | Tülay Tura Börtecene |
Ahmet Oktay asıl adı ile Ahmet Aktay Börtecene (21 Ocak 1933, Ankara - 3 Mart 2016, İstanbul) Türk şair, yazar, gazeteci.
Değişik türlerde eserler vermiş, şair yönüyle öne çıkan bir edebiyatçıdır.[1] 1950'lerden itibaren şiirler yazan Ahmet Oktay, şairliğini ve eleştirmenliğini kuramsal nitelikteki çalışmaları ile destekledi.[2] Felsefe ve resim sanatının olan ilgisini şiirlerine yansıttı. 1960'larda başladığı gazeteciliği otuz yıldan fazla sürdüren sanatçı, inceleme, eleştiri, deneme, edebiyat tarihi, hatıra, tiyatro oyunu türlerinde eserler vermiştir. On dördü şiir kitabı olmak üzere elliye yakın eseri vardır.[3]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmet Oktay Börtecene 21 Ocak 1933'te Ankara'da doğdu. Soyadını kullanmayan Oktay, ilk çocukluk yıllarında İzmir ve Malatya'da yaşadı. Ailesi, o altı yaşındayken Ankara'ya yerleşti. Şiir yazmaya Ankara Cebeci Üçüncü Ortaokulu'nda öğrenci iken başladı. Öğretmeni Beşir Göğüş'ün şiire merak sarmasında büyük etkisi oldu.[3]
1949'da Ankara Atatürk Lisesi'ne başladı. Enver Gökçe, Ahmet Arif, Şevki Akşit, Mehmet Kemal Kurşunluoğlu, İlhan Berk, Arif Damar gibi şairlerin etkisinde kalarak şiir yazmaya devam etti. İlk şiiri, Aziz Nesin yönetiminde Gerçek dergisinde 1948 yılına, daha sonra Beraber (1954) dergisinde yayımlandı. Nâzım Hikmet'in kitaplarını okula getirdiği için soruşturma geçirdi. Liseye Bursa Erkek Lisesi'nde yatılı olarak devam etti ancak bir süre sonra okulu bırakmaya karar vererek 1952'de Ankara'ya döndü.[3] Önce Mâlul Gaziler Derneği'nde kâtiplik yaptı; ardından Ankara İstatistik Genel Müdürlüğü'nde çalıştı.
1954'te Mavi dergisindeki ilk yazısı yayımlandı. Bu yazısında Attilâ İlhan'ın Sokaktaki Adam isimli romanının toplumsal gerçekçi bir tavır takınmadığı için eleştirmiş ve romancı bir sonraki sayıda bu eleştiriye cevaben bir yazı yayımlamıştı.[3] Mavi dergisinde yazıları ve şiirler yayımlamayı sürdürdü ve dergide etkin bir rol oynadı. Hem Garip hareketine hem de İkinci Yeni'ye muhalif bir tavır sergileyen Oktay, Mavi dergisinin kapanmasından sonra özellikle 1956-1959 yılları arasında Pazar Postası'nda yayımlanan yazılarıyla İkinci Yeni'ye karşı toplumculuğu savunan anlayışı temsil etti.[2]
1957'de ailesi ile İstanbul'a taşındı. Bu dönemlerinde bohem bir hayat süren Ahmet Oktay, Demir Özlü, Ferit Edgü, Edip Cansever, İlhan Berk, Sevim Burak, Leyla Erbil, Özdemir Asaf, Fethi Naci, Münir Özkul, Cahit Irgat, Fikret Ürgüp, Oğuz Haluk Alplaçin gibi isimlerle dostluk kurdu.[3]
1958-1960 arasında Sivas'ta askerlik yaptı. Profesyonel gazeteciliğe 1961 yılında Yeni İstanbul gazetesinin Ankara bürosunda parlamento muhabiri olarak başladı. İlk şiir kitabı olan Gölgeleri Kullanmak 1963 yılında yayımlandı. 1964 yılında ressam Tülay Tura ile evlendi. Bu evlilikten Deniz adında bir çocuğu dünyaya geldi. Şiir dışında ortaya koyduğu tek edebî eser örneği Kurt Dişi adlı tiyatro oyunu 1970-1971 ve 1973-1974 sezonunda Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü tarafından sahnelendi. 1974 yılında TRT'de Edebiyat Dünyası adlı bir program hazırlayıp sundu. Bu programında başta Ahmet Muhip Dıranas, Cahit Külebi, Oktay Rifat, Salah Birsel, Necati Cumalı, Halikarnas Balıkçısı, Nezihe Araz, Oktay Akbal ve Metin Eloğlu olmak üzere birçok ünlü edebiyatçıyı ağırladı.
Çeşitli gazetelerde ve TRT Haber Merkezi'nde muhabirlik, haber müdürlüğü yaptı. TRT'nin kurucu kadrosunda yer alan Oktay,[2] 1982'de TRT'den emekli oldu. Bir süre daha Milliyet gazetesinde çalışmaya devam eden Ahmet Oktay, 1993 yılında görevinden ayrılarak kendini tümüyle yazmaya verdi.
Başlangıçta yazdığı şiirlerle Ahmed Arif şiirinden etkilendiği izlenimini verirken, 1960'lardan itibaren, bireyselliği ön plana çıkaran, varoluş felsefesinin etkiler taşıyan eserler üretti. Şiirlerinde destansı bir söyleyiş kullandı, zengin sözcük dağarcığı ile kendini hemen belli eden bir tarzla şiirler yazdı. 1980'lerden itibaren kültürel konularda çalışmalara ağırlık verdi; kültür endüstrisi ve popüler kültür meselelerini şiirine taşıdı.[2]
Şiirleri Yeditepe Şiir Armağanı (1965), Necatigil Şiir Armağanı (1987), Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Şairi Ödülü (1991), Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü (2002), Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (2007)'ne değer görüldü. Necatigil Şiir Ödülü'ne değer görülen Yol Üstündeki Semender (1987) adlı şiir kitabı, intihar etmiş şairleri konu edinmesi ve her bir şiirinde konu edindiği şairin biçemiyle kendi biçeminin karışımını içeren bir biçem ortaya koyması nedeniyle önem kazanmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Ahmet Oktay, 3 Mart 2016 tarihinde öldü.[4]
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1965 Yeditepe Şiir Armağanı, Her Yüz Bir Öykü Yazar ile
- 1987 Necatigil Şiir Armağanı, Yol Üstündeki Semender ile
- 1991 Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Şairi Ödülü, Ağıtlar ve Övgüler ile
- 2002 Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü, Hayalete Övgü ile
- 2007 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Kaç Kişiyiz Kendimizde ile[5]
- 2012 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Hizmet Ödülü
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gölgeleri Kullanmak (1963)
- Her Yüz Bir Öykü Yazar (1964)
- Dr. Kaligari'nin Dönüşü (1966)
- Sürgün (1979), Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi (1981)
- Kara Bir Zamana Alınlık (1983)
- Yol Üstündeki Semender (1987)
- Ağıtlar ve Övgüler (1991)
- Bir Sanrı İçin Gece Müziği (1993)
- Toplu Şiirler (1995)
- Gözüm Seğirdi Vakitten (1996)
- Söz Acıda Sınandı (1996)
- Az Kaldı Kışa (1996)
- Hayalete Övgü (2001)
İnceleme/Araştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bir Yazı'nın Arayışları (2001)
- Yazın, İletişim, İdeoloji (1982)
- Yazılanla Okunan (1983)
- Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları (1986)
- Kültür ve İdeoloji (1987)
- Toplumsal Değişme ve Basın (1987)
- Karanfil ve Pranga (1990)
- Raffaello'nun Direnişi (1990)
- Zamanı Sorgulamak (1991)
- Kabul ve Red (1992)
- Şair ile Kurtarıcı (1992)
- Sanat ve Siyaset (1993)
- Cumhuriyet Dönemi Edebiyat-1923/1950 (1993)
- Türkiye'de Popüler Kültür (1993)
- Medya ve Hedonizm (1995)
- Şiddet, Söz, Yaşam (1995)
- İnsan, Yazar, Kitap (1995)
- İsrafil'in Sûr'u (1997)
- Şeytan, Melek, Soytarı (1998)
- Siyasal İslama İtirazlar (2000)
- Postmodernist Tahayyüle İtirazlar (2000)
- Şairin Kanı (2001)
- Romanımıza Ne Oldu? (2004)
Anı/Anlatı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gizli Çekmece (1991)
Günlük
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gece Defteri (1998)
Oyun
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kurt Dişi (1971 ve 1973 yıllarında Devlet Tiyatroları'nda sahnelendi).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Baykal, Perihan. "Hikmet Burcundan, Gurbeti İçinde Bir Şair: Ahmet Oktay". Postdergi.com, 21 Mart 2016. 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2020.
- ^ a b c d Yılmaz, Mehmet. "Bir Entelektüelin Yalnızlığı:Ahmet Oktay'ı Uğurlarken". Mecmua, Yıl 2016, Cilt, Sayı 1. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2020.
- ^ a b c d e Özbayrak, Merve. "Kentli Bir Şair: Ahmet Oktay'ın Biyografisinden Şiirine Yansıyanlar". Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi Cilt 2, Sayı 4, Yıl 2019. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ "Ünlü şair Ahmet Oktay Börtecene vefat etti". hurriyet.com.tr. 3 Mart 2016. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ "31. Sedat Simavi Ödülleri - 2007". Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. 9 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilenler
- 1933 doğumlular
- Ankara ili doğumlu yazarlar
- 2016'da ölenler
- İstanbul ilinde ölenler
- 20. yüzyıl Türk gazetecileri
- 21. yüzyıl Türk gazetecileri
- Necatigil Şiir Ödülü sahipleri
- Yeditepe Şiir Armağanı
- Sedat Simavi Ödülü sahipleri
- Türk edebiyatında toplumcu gerçekçi kişiler
- 20. yüzyıl Türk şairleri
- 21. yüzyıl Türk şairleri