1510'lar
| Binyıllar: | 2. binyıl |
|---|---|
| Yüzyıllar: | |
| Onyıllar: | |
| Yıllar: |
.JPG)
1510'lar 1 Ocak 1510 günü başlayıp 31 Aralık 1519 günü sona eren Jülyen Takvimi'nin on yılıdır.
Olaylar
1510
- 2 Aralık – Merv Muharebesi: Şah İsmail, Horasan'da Şeybani Han liderliğindeki Özbek kuvvetlerini yendi. Şeybani Han, savaş alanından kaçtı ancak Safevi birlikleri tarafından yakalanıp öldürüldü. Başı kesildi ve kafatası içki kadehi olarak kullanıldı.[1]:67–68
- Ayçiçeği bitkisi İspanyollar tarafından Avrupa'ya getirildi.
1511
- 26 Mart – 6,9 büyüklüğünde bir deprem Slovenya ve İtalya'yı sarsarak 10.000'den fazla kişinin ölümüne yol açtı. Depremin Mercalli şiddeti en yüksek X (Aşırı) oldu. Merkez üssü, günümüz Slovenya'sındaki Idrija kasabası civarıdır. Deprem, Karintiya, Friuli, Slovenya ve Hırvatistan arasındaki geniş bir bölgeyi etkiledi.
- 9 Nisan - Anadolu'da Osmanlı'ya karşı Şahkulu İsyanı başladı.
- 2 Temmuz - Anadolu'da Şahkulu Baba tarafından Osmanlı'ya karşı başlatılan Şahkulu İsyanı, Güneydoğu Anadolu'da Sadrazamı Hadım Ali Paşa ve Sultan II. Bayezid'in oğlu Şehzade Ahmed tarafından bastırıldı. Şahkulu daha sonra başı kesilerek idam edildi.
- Týn Kilisesi açıldı.
1512
- 26 Mayıs - Yavuz Sultan Selim, 9. Osmanlı padişahı olarak tahta çıktı.
- 1 Kasım - Tavan resimleri Michelangelo tarafından dört yılda yapılan Sistine Şapeli ilk kez halka gösterildi.
- Michelangelo, ünlü eserleri Aydınlıkla Karanlığın Ayrılması, Suların ve Karaların Ayrılması ve Sistina Şapeli tavanını tamamladı.
- Nur Ali Halife İsyanı başladı.
1513
- 24 Nisan - Yenişehir Meydan Muharebesi gerçekleşti. Yavuz Sultan Selim, taht kavgasının kazananı oldu.
- Piri Reis, dünyaca ünlü haritasını çizdi. Bu harita önce bir koyun derisine çizildi, daha sonra kağıda aktarıldı. Piri Reis çizdiği haritayı 1519 yılında Mısır'da Yavuz Sultan Selim'e verdi.
1514
- 23 Ağustos - Çaldıran Muharebesi, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, Şah İsmail komutasındaki Safevi ordusunu Çaldıran yakınlarında bozguna uğrattı.
- 17 Ekim - Bayburt Kuşatması gerçekleşti.
- İtalyan Rönesans sanatçısı Rafael, Petrus'un kurtuluşu adlı eserini tamamladı.
- 28 Kasım – Hersekzade Ahmed Paşa, sadrazamlıktan istifa etti.
- 18 Aralık – Dukaginzade Ahmed Paşa, I. Selim tarafından yeni sadrazam olarak atandı. Görevden alınıp idam edilmeden önce üç aydan az bir süre görev yapmıştır.
- Küba'da Sancti Spíritus şehri kuruldu.
- tarihi bilinmeyen
- Kopernik'in "güneş merkezli evren teorisi"ni ana hatlarıyla açıkladığı Commentariolus adlı eseri yazılmıştır.
1515
- 19 Mayıs - Kemah Kuşatması ile Kemah, Osmanlı hakimiyetine girdi.
- 12 Haziran - Turnadağ Muharebesi'nde Osmanlı İmparatorluğu Dulkadiroğulları Beyliği'ni kendisine bağlayarak Türk siyasi birliğini kesin olarak sağladı. Beylik, bundan sonra yedi yıl daha devam etti ve 1522'de Osmanlı'nın Zülkadriye Eyaleti adıyla teşkilatlandırılarak kesin surette merkeze bağlandı.
- Haziran - Ovacık Muharebesi ile Nur Ali Halife İsyanı sona erdi ve Tunceli Osmanlı hakimiyetine girdi.
- 10 Eylül - Diyarbakır Kuşatması sona erdi.
- 13-14 Eylül - Marignano Muharebesi gerçekleşti.
- 4 Kasım - Osmanlı İmparatorluğunda Diyarbekir Eyaleti oluşturuldu, Bıyıklı Mehmet Paşa ilk beylerbeyi olarak atandı.
- Küba'da Havana şehri kuruldu.
- Riga Kalesi'nin yapımı tamamlandı.
1516
- 23-26 Mart - Harput Kuşatması gerçekleşti.
- Nisan - Kerh Muharebesi gerçekleşti.
- Mayıs - Koçhisar Muharebesi gerçekleşti.
- İlkbahar - Sincar Muharebesi gerçekleşti.
- 24 Ağustos - Mercidâbık Muharebesi gerçekleşti.
- 28 Ekim - Han Yunus Muharebesi gerçekleşti.
- 21 Aralık - Gazze Muharebesi gerçekleşti.
- Cezayir, Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirildi.
- Britanya kraliyet ailesinin sağladığı bütçe ile Royal Mail kuruldu.
- Thomas More, ünlü eseri Ütopya'yı (Utopia) yayınladı.
1517
- 22 Ocak - Ridaniye Muharebesi'nde Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, II. Tomanbay yönetimindeki Memlük ordusunu yendi.
- 3 Şubat - Osmanlılar Kahire'yi fethetti, Memlûk Devleti yıkıldı.
- 31 Mart - Protestan Reformu gerçekleşti, Martin Luther, Luther'in 95 Tezi'ni yayınladı. (Bu tarih özellikle lüteran ve bazı kalvenist toplumlarda her yıl Reformasyon Günü olarak kutlanmaktadır)
- 6 Temmuz - Hicaz, Osmanlı topraklarına katıldı. Kutsal Emanetler Yavuz Sultan Selim'e teslim edildi.
- 30 Aralık - Yavuz Sultan Selim, Kudüs'ü fethetti.
- Aralık - Tilimsan'ın Fethi gerçekleşti.
- Cidde Kuşatması gerçekleşti.
- Andrea del Sarto, Yüksek Rönesans sanatına yaptığı en büyük katkı olarak gösterilen Madonna delle Arpie adlı eserini tamamladı.
1518
- Rafael, Şeytanla Savaşan Mikâil adlı eserini tamamladı.
1519
- 4 Mart - Hernan Cortes Meksika'ya vardı.
- 10 Ağustos - Ferdinand Magellan'ın 5 gemisi dünyanın çevresini dolaşmak üzere Sevilla'dan yelken açtı.
- Babür Türkistan'da başarılı olamayınca, Hindistan'a giderek Babür İmparatorluğu'nu kurdu.
Doğumlar
1510
- 22 Haziran - Allessandro de Medici, Floransa Dükalığı'nın I. Dükü, De Medici Hanedanı üyesi (ö. 1537)
- tarihi bilinmeyen
- Ambroise Paré (ö. 1590)
- Doña Gracia Mendes, Avrupa ve Osmanlı tarihinde önemli bir rol oynamış zengin bir Yahudi kadın (ö. 1579)
- Francisco Vásquez de Coronado, İspanyol conquistador, efsanevi Yedi Altın Kent'i bulma umuduyla pek çok önemli coğrafi bölgeye ulaşmış ilk Avrupalı (ö. 1554)
- Hans Bocksberger, Avusturyalı ressam ve ahşap baskıcı (ö. 1561)
- Jacopo Bassano, İtalyan ressam (ö. 1592)
- Mikael Agricola, edebi Fince'nin kurucusu, İsveç'te Protestan Reformasyonu'nun Finlandiya'daki savunucusu (ö. 1557)
- Pierre Lescot, Fransız Rönesansı'nın ünlü mimarlarından biri (ö. 1578)
- Safa Giray, Kazan Hanı (ö. 1549)
1511
- 2 Nisan - Ashikaga Yoshiharu, Ashikaga şogunluğunun 12. şogunu (ö. 1550)
- 30 Temmuz - Giorgio Vasari, İtalyan ressam, yazar, tarihçi ve mimar (ö. 1574)
- 29 Eylül - Miguel Servet, İspanyol ilâhiyatçı, hekim, haritacı, hümanist (ö. 1553)
- tarihi bilinmeyen
- Francisco de Orellana, İspanyol kâşif ve fatih (ö. 1546)
- Kınalızade Ali, Osmanlı devlet adamı
1512
- 5 Mart - Gerardus Mercator, Alman-Flemenk haritacı, coğrafyacı ve kozmograf (ö. 1594)
- 10 Nisan - V. James, İskoçya kralı (ö. 1542)
- 11 Kasım - Marcin Krome, piskopos, haritacı, diplomat ve tarihçi (ö. 1589)
- tarihi bilinmeyen
- I. Devlet Giray, Kırım Hanı (ö. 1577)
- Catherine Parr, Kral VIII. Henry'nin altıncı ve son karısı (ö. 1548)
- Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (ö. 1580)
1513
- Sir Richard Lee, VIII. Henry, VI. Edward ve I. Elizabeth döneminde ülkenin askerî gücünü artırmaya yönelik çalışmalar yapan İngiliz askerî mühendis (ö. 1575)
1514
- 22 Şubat - I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarı (ö. 1576)
- 2 Nisan - II. Guidobaldo della Rovere, İtalyan soylusu, Urbino dükü (ö. 1574)
- 31 Aralık - Andreas Vesalius, anatomist ve doktor (ö. 1564)
- tarihi bilinmeyen
- Abdülkadir Şeyhî Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (ö. 1594)
- Bayramzade Zekeriya Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (ö. 1593)
1515
- 18 Şubat - Valerius Cordus, Eteri bulan Alman psikolog ve botanikçi (ö. 1544)
- 10 Mart - Injong, Joseon Kralı (ö. 1545)
- 28 Mart - Avilalı Teresa, Hristiyan bir rahibe ve Hristiyanlıkta azize (ö. 1582)
- 22 Eylül - Clevesli Anne, VIII. Henry'nin dördüncü karısı (ö. 1557)
- tarihi bilinmeyen
- Annibale Caccavello, İtalyan heykeltıraş (ö. 1595)
- Johann Weyer, ollandalı hekim, okültist ve demonolog (ö. 1588)
- Niccolò Franco, İtalyan yazar (ö. 1570)
- Piyale Paşa, Osmanlı Kaptan-ı Derya (ö. 1578)
- Şehzade Mustafa - Kanuni Sultan Süleyman'ın ve Mahidevran Sultan'ın oğlu (ö.1553)
1516
- 16 Şubat - Prospero Spani, Rönesans dönemi İtalyan heykeltıraş (ö. 1584)
- 18 Şubat - I. Mary, İngiltere ve İrlanda kraliçesi (ö. 1558)
- 11 Mart - Henry Brandon, İngiltere Prensesi Mary Tudor ve Charles Brandon'un oğlu, VIII. Henry'nin yeğeni (ö. 1534)
- 26 Mart - Conrad Gesner, İsviçreli doğabilimci (ö. 1565)
- 13 Ağustos - Hieronymus Wolf, Alman hümanist ve filolog (ö. 1580)
- tarihi bilinmeyen
- Cipriano de Rore, Rönesans döneminin Franko-Flaman bestecisi (ö. 1565)
- Cristóvão da Gama, Portekizli denizci ve asker (ö. 1542)
- Elkas Mirza, Safevi şahzadesi ve Şirvan Eyaleti valisi (ö. 1550)
- Süyümbike, Tatar sultanı (ö. 1554)
1517
- 18 Haziran - İmparator Ōgimachi, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 106. imparatoru (ö. 1593)
- 16 Temmuz - Frances Brandon, Mary Tudor ve Charles Brandon'un kızı, Suffolk Düşesi (ö. 1559)
- tarihi bilinmeyen
1518
- 29 Eylül - Tintoretto, İtalyan ressam (ö. 1594)
1519
- 18 Ocak - Izabela Jagiellonka, Doğu Macaristan Kralı I. János'un eşi (ö. 1559)
- 31 Mart - II. Henri, Fransa kralı (ö. 1559)
- 6 Haziran - Andrea Cesalpino, İtalyan botanikçi (ö. 1603)
- 20 Temmuz - IX. Innocentius, papa (ö. 1591)
- tarihi bilinmeyen
- Aşık Çelebi, devrinin önemli bir tezkire yazarı, şair (ö. 1571)
- Catherine de Médicis
- Pieter Huys, Rönesans döneminde yaşamış Flaman ressam (ö. 1584)
Ölümler
1510
- 28 Şubat - Juan de la Cosa, İspanyol haritacı, fatih ve kâşif (d. 1460)
- 1 Mart - Francisco de Almeida, Portekizli asker ve kâşif, Hindistan'ın ilk Portekizli genel valisi (d. 1450)
- 17 Mayıs - Sandro Botticelli, İtalyan ressam (d. 1445)
- 10 Temmuz - Caterina Cornaro, Kıbrıs Kraliçesi (d. 1454)
- 15 Eylül - Cenova’lı Katerina, İtalyan mistik (d. 1447)
- 1 Aralık - Şeybânî Han, Şeybânî Hanlığı'nın Özbek hanı (d. 1451)
- tarihi bilinmeyen
- II. Gülbahar Hatun, II. Bayezid'in eşi ve Yavuz Sultan Selim'in öz annesi (d. 1453)
- Giorgione, gerçek adı Giorgio Barbarelli da Castelfranco olan, Yüksek Rönesans akımına yön veren İtalyan ressam (d. 1477 / 1478)
1511
- Hadım Ali Paşa, Osmanlı Sadrazamı
- Karagöz Ahmed Paşa, Osmanlı devlet adamı, Anadolu Beylerbeyi
- Kemal Reis, II. Bayezid devrinde yaşayan Türk denizci (d. 1451)
- Şahkulu, Antalya bölgesinde büyük bir isyan çıkaran Türkmen babası
- Yusuf Adil Şah, Adilşahlar hanedanının kurucusu (d. 1450)
1512
- 22 Şubat - Amerigo Vespucci, İtalyan kâşif, kartografyacı (d. 1454)
- 26 Mayıs - II. Bayezid, 8. Osmanlı Padişahı (d. 1447)
- tarihi bilinmeyen
- Gonçalo Coelho, Güney Atlas ve Güney Amerika sahillerini keşfeden Portekizli kâşif (d. 1451 / 1454)
- Koca Mustafa Paşa, Osmanlı Sadrazamı
1513
- 20 Şubat - Johan, Danimarka, Norveç ve İsveç kralı (d. 1455)
- 21 Şubat - II. Julius, papa (d. 1443)
- 24 Nisan - Ahmed Sultan, II. Bayezid'in Amasya valisi olan oğlu (d. 1465)
- 9 Eylül - IV. James, İskoçya kralı (d. 1473)
- 11 Aralık - Pinturicchio, bezemesel nitelikli freskleriyle tanınan İtalyan ressam (d. 1454)
- tarihi bilinmeyen
- İbn Gazi el-Miknasi, Faslı İslam hukukçusu ve matematik bilgini (d. 1437)
- Marin Barleti, Katolik din adamı ve Arnavutluk'un Rönesans Dönemi'ndeki en önemli tarihçisi (d. 1450)
- Şehzade Korkut, Sultan II. Bayezid'in şehzadesi ve Yavuz Sultan Selim'in ağabeyi (d. 1467)
- Thomas Norton, İngiliz şair ve simyacı (d. 1433)
1514
- 14 Mart - Donato Bramante, İtalyan mimar (d. 1444)
- tarihi bilinmeyen
- György Dózsa, Macar savaşçı (d. 1470)
- Şeyh Yavsî, Türk din alimi; Bayrami tarikatı şeyhi, Şeyhülislam Ebussuud Efendi'nin babası ve II. Bayezid'in öğretmeni
- Ustaclu Muhammed Han, Türkmen komutan, Safevilerin Diyarbekir valisi
1515
- 1 Ocak - XII. Louis, Fransa kralı (d. 1462)
- Mart - Dukakinoğlu Ahmed Paşa, Osmanlı Sadrazamı
- 12 Ağustos - Bediüzzaman Mirza, Timurlar Devleti'nin son hükümdarı (d. 1469)
- 5 Kasım - Mariotto Albertinelli, İtalyan Yuksek Rönesans üslubunda Floransa ekolünde bulunan ressam (d. 1474)
- tarihi bilinmeyen
- I. Mengli Giray, Kırım Hanı (d. 1445)
- Alaüddevle Bozkurt Bey, Dulkadiroğulları Hükümdarı
- Alonso de Ojeda, İspanyol denizci, kaşif, vali ve istilacı (d. y. 1466)
- Bülbül Hatun, II. Bayezid'in eşi, Şehzade Ahmed'le Hundi Sultan'ın annesi
- Tacizade Cafer Çelebi, divan edebiyatı şair ve yazarı, devlet adamı
1516
- 20 Ocak - Juan Díaz de Solís, İspanyol kâşif (d. 1470)
- 23 Ocak - II. Fernando, Aragon, Sicilya ve Napoli Kralı (d. 1452)
- 13 Mart - II. Vladislaus, Bohemya, Macaristan ve Hırvatistan kralı (d. 1456)
- 9 Ağustos - Hieronymus Bosch, Hollandalı ressam (d. 1450)
- tarihi bilinmeyen
- Abdülhalim Efendi, Osmanlı döneminde yaşamış alim, veli ve divan şairi
- Kansu Gavri, Mısır Memlûk Sultanı (d. 1440)
- Müeyyedzâde Abdurrahman Çelebi, Osmanlı şair, hattat, kazasker (d. 1456)
1517
- 22 Ocak - Hadım Sinan Paşa, Osmanlı Sadrazamı
- 13 Nisan - II. Tomanbay, Mısır Memlukluları'nın son hükümdarı (d. 1473)
- 21 Temmuz - Hersekzade Ahmed Paşa, Osmanlı Sadrazamı (d. 1459)
- 13 Eylül - Yunus Paşa, Osmanlı Sadrazamı
- tarihi bilinmeyen
- Balım Sultan, Bektaşiliği kurumlaştırmasıyla bilinen Alevi önder (d. 1457)
- Luca Pacioli, İtalyan matematikçi (d. 1445)
1518
- 1 Ocak - Sultan Murad, Son Akkoyunlu sultanı (d. 1490)
- tarihi bilinmeyen
- Jozef Hamon, Osmanlı'da hekim, Yavuz Sultan Selim'in özel doktorluğunu yapan Moşe Hamon'un babası (d. 1450'ler)
- Oruç Reis, Osmanlı denizcisi, Barbaros Hayreddin Paşa'nın ağabeyi (d. 1470 - 74)
- Saturnino Gatti, İtalyan Rönesans dönemi ressamı ve heykeltıraşı (d. 1463)
1519
- 12 Ocak - Habsburglu I. Maximilian, Kutsal Roma imparatoru (d. 1459)
- Ocak - Vasco Núñez de Balboa, İspanyol kâşif ve serüvenci, Büyük Okyanus'u gören ilk Avrupalı (d. 1475)
- 2 Mayıs - Leonardo da Vinci, Rönesans ressamı, bilim insanı, tasarımcı, mucit (d. 1452)
- 4 Mayıs - Lorenzo di Piero de' Medici, Floransa yöneticisi (d. 1492)
- 24 Haziran - Lucrezia Borgia, Papa VI. Alexander'ın metresi, Vannozza dei Cattanei'nin kızı (d. 1480)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samie, August Nabe (August 2020). "Shībānī Khān's Demise (1509-1510)". The Shibanid Question: Reassessing 16th Century Eurasian History in Post-Soviet Uzbekistan (PhD). The University of Chicago. 8 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 July 2023.
