1490'lar
| Binyıllar: | 2. binyıl |
|---|---|
| Yüzyıllar: | |
| Onyıllar: | |
| Yıllar: |
1490'lar 1 Ocak 1490 günü başlayıp 31 Aralık 1499 günü sona eren Jülyen Takvimi'nin on yılıdır.
Olaylar
1490
- Mart veya Nisan- 1490 Qingyang gök olayı, Ming Hanedanlığı döneminde Çin'in Qingyang şehrinin üzerinde meydana geldiği varsayılan meteor yağmuru veya hava patlaması olayıdır. Olayda ölümlerin olduğu rivayet edilmiştir.
- Hint Yarımadası'nda Adilşah Devleti kuruldu (dağılışı 1686).
1491
- Osmanlı-Memlûk Savaşı sona erdi.
1492
- 2 Ocak - İspanya'da Kral II. Fernando ve I. Isabel, bir kuşatmadan sonra Emevi sultanı Abdullah'ı yenerek Granada'yı ele geçirdi.
- 31 Mart - Elhamra Kararnamesi imzalandı.
- 3 Ağustos
- Kristof Kolomb, deniz seyahatine başladı.
- Yahudiler ve Müslümanlar İspanya'dan atıldı. İspanya'da yok edilmek istenen binlerce Yahudi II. Bayezid'in gönderdiği gemilerle Osmanlı topraklarına sığındı. Sığınanlar arasında yer alan David ve Samuel Nahmias kardeşler Osmanlı'daki ilk matbaayı kurdu.
- 12 Ekim - Kristof Kolomb, Karayipler'e vardı.
- 3 Kasım - İngiltere ve Fransa aralarında Étaples Barışı'nı yaptı. Bu antlaşma ile İngiltere'nin Kara Avrupasından toprak kazanma politikası sona erdi.
- 5 Aralık - Kristof Kolomb, Hispanyola'yı keşfetti.
- İspanyol İmparatorluğu kuruldu (dağılışı 1898).
- Gırnata Emirliği dağıldı (kuruluşu 1232).
1493
- 4 Mart – Amerika kıtasını keşfettiği seferinde Kristof Kolomb, Lizbon'a ulaştı.
- 9 Eylül – Krbava Muharebesi: Osmanlı kuvvetleri Hırvatistan kuvvetlerini Hırvatistan'ın güneyinde yendi.
1494
- 7 Haziran - Dönemin deniz güçleri Portekiz ve İspanya arasında bir mübadele antlaşması olan Tordesillas Antlaşması imzalandı.
- Banco Medici bankası battı ve Medici ailesi Floransa'dan sürüldü.
1495
- Württemberg Dükalığı kuruldu (dağılışı 1803).
- Moskova Kremlini'nin yapımı tamamlandı.
1496
- 10 Mart – Kristof Kolomb, Hispaniola'dan İspanya'ya doğru yola çıkarak Batı Yarımküre'ye yaptığı ikinci ziyareti bitirdi. Burada bulunduğu süre boyunca adayı zorla boyunduruk altına aldı, Taíno halkını köleleştirdi ve Taíno halkının köleleştirilmesiyle bağlantılı bir toprak hibe sisteminin temelini attı.
- 5 Ağustos – Kristof Kolomb'un kardeşi Bartholomew Kolomb, Hispaniola'da (günümüzde Dominik Cumhuriyeti) Santo Domingo şehrini resmen kurdu (ilk yerleşim Mart ayında gerçekleşti) ve burayı Yeni Dünya'daki en eski kalıcı Avrupa yerleşim yeri haline getirdi.
1497
- 10 Mayıs - Amerigo Vespucci, Yeni Dünya'ya doğru yapacağı ilk yolculuk için İspanya'nın Cádiz kentinden ayrıldı.
1498
- 25 Ocak - Portekizli kâşif Vasco da Gama, güneydoğu Afrika'da bulunan Quelimane ve Mozambik'i ziyaret etti.
- Leonardo da Vinci, Duke Lodovico Sforza'nın isteği üzerine yaptığı Son Akşam Yemeği adlı eserini tamamladı.
1499
- 8 Ocak – Fransa Kralı XII. Louis, selefi VIII. Charles'ın koyduğu bir yasaya uygun olarak Bretonyalı Anne ile evlendi.
- 22 Eylül - Dornach Savaşı gerçekleşti. Bu savaşın ardından Basel Anlaşması yapıldı.
- Sapienza Deniz Muharebesi gerçekleşti.
- Svabya Savaşı gerçekleşti.
- İsviçreliler, Kutsal Roma Germen İmparatoru I. Maximilian'a karşı zafer kazandılar.
- İnebahtı Sancağı kuruldu.
- Maracaibo Gölü keşfedildi.
- Vasco da Gama, Lizbon'a ulaştı.
- Alcalá Üniversitesi kuruldu.
Doğumlar
1490
- 31 Temmuz - Sultan Murad, Son Akkoyunlu sultanı (ö. 1518)
- Ekim - Olaus Magnus, İsveçli yazar ve kilise baş papazı (ö. 1557)
- 30 Aralık - Ebussuud Efendi, Osmanlı Şeyhülislamı (ö. 1574)
- tarihi bilinmeyen
- Albrecht, Töton Şövalyeleri'nin büyük üstadı ve Prusya'nın ilk hükümdarı (ö. 1568)
- Pierre Gilles, Fransız bilim insanı, çevirmen ve topoğraf (ö. 1555)
- Sultan Said Han, Yarkand Hanlığı hanı (ö. 1533)
1491
- 15 Ocak - Niccolò da Ponte, Venedik Cumhuriyetinde "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 87. düka (ö. 1585)
- 24 Haziran - VIII. Henry, İngiltere'yi Roma Katolik Kilisesi'nden ayırarak Anglikan Kilisesi'ni kurması ile tanınan İngiltere Kralı (ö. 1547)
- 23 Ekim - Loyolalı Ignatius, İspanyol asıllı din adamı, Cizvitler tarikatının kurucusu (ö. 1556)
- 26 Ekim - İmparator Zhengde, Çin'in Ming Hanedanı'nın 10. imparatoru (ö. 1521)
- 31 Aralık - Jacques Cartier, Kanada'yı keşfettiğine inanılan Fransız denizci, kaşif (ö. 1557)
- tarihi bilinmeyen
- Francesco Melzi, İtalyan ressam ve Leonardo da Vinci'nin asistanı ve öğrencisi (ö. 1570)
1492
- 11 Nisan - Marguerite de Navarre, Fransız Rönesans yazarı ve Kral I. Francis'in kardeşi (ö. 1549)
- 2 Temmuz - Elizabeth Tudor, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth'in kızı (ö. 1495)
- 12 Eylül - Lorenzo di Piero de' Medici, Floransa yöneticisi (ö. 1519)
- tarihi bilinmeyen
- Cristóbal Vaca de Castro, İspanyol sömürgeci (ö. 1566)
- Semiz Ahmed Paşa,[1] Osmanlı Sadrazamı (ö. 1580)
1493
- 11 Kasım / 17 Aralık - Paracelsus ya da Phillipus Theophratus Bombastus von Hohenheim, İsviçreli doktor ve kimyager (ö. 1541)
1494
- 8 Mart - Rosso Fiorentino, İtalyan ressam (ö. 1540)
- 24 Mart - Georgius Agricola, ilk maden mühendisi ve "Mineralojinin Babası" olarak bilinen Alman bilim insanı (ö. 1555)
- 12 Eylül - I. François, Fransa Kralı (ö. 1547)
- 6 Kasım - I. Süleyman ya da Kanunî Sultan Süleyman, batıda Muhteşem Süleyman olarak bilinir, 10. Osmanlı Padişahı (ö. 1566)
- 20 Aralık - Oronce Finé, Fransız matematikçi ve kartograf (ö. 1555)
- tarihi bilinmeyen
- I. Saadet Giray, Kırım Hanı (ö. 1538)
- Alonso Álvarez de Pineda, İspanyol kâşif ve haritacı (ö. 1520)
- Ambrosius Holbein, Alman ressam (d. 1519)
- Çivizade Damadı Hamid Efendi, Osmanlı şeyhülislamı (ö. 1577)
- François Rabelais, Fransız yazar, doktor, Rönesans düşünürü, keşiş ve Antik Grekçe bilgini (ö. 1553)
- William Tyndale, İngiliz reformcu (ö. 1536)
1495
- 26 Ocak - İmparator Go-Nara, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 105. imparatoru (ö. 1557)
- 2 Aralık - Taşköprülüzade Ahmed, Osmanlı Devleti'nin ilk bilim tarihçisi ve ilk ansiklopedi yazarı (ö. 1561)
- tarihi bilinmeyen
- Antonio de Mendoza, Kuzey Amerika'daki Nueva España Genel Valiliği adı verilen İspanyol kolonisinin ilk genel valisi (ö. 1552)
- Cerrahzade, Osmanlı alim, veli (ö. 1571)
- Cuauhtémoc, Meksika'nın son Aztek kralı (ö. 1525)
- Marcin Bielski, Polonyalı tarihçi ve hiciv şairi (ö. 1575)
- Pargalı İbrahim Paşa, Osmanlı Sadrazamı (ö. 1536)
- Yahya Efendi, Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, alim ve şair (ö. 1569)
1496
- 19 Mart - Mary Tudor, Fransa Kralı XII. Louis'in eşi, Fransa Kraliçesi (ö. 1533)
- 12 Mayıs - I. Gustav, Danimarka kralı II. Christian'a karşı İsveç Bağımsızlık Savaşı'nı başlatan İsveç Kralı (ö. 1560)
- tarihi bilinmeyen
- Ahteri, Türk yazar, âlim (ö. 1561)
- Bernal Díaz del Castillo, İspanyol konkistador ve sonraki dönem Guatemala sömürge valisi (ö. 1584)
- Jang Geum, Kore tarihinin ilk kadın Kraliyet Hekimi
- Sebastiano Venier, Venedik Cumhuriyeti "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 86. düka (ö. 1578)
1497
- 16 Şubat - Philipp Melanchthon, Alman filolog, filozof, hümanist, teolog, ders kitabı yazarı ve şair (ö. 1560)
- 16 Nisan - Mōri Motonari, Japonya'da 16. yüzyılda Sengoku döneminde batı Chūgoku bölgesinde belirgin bir daimyō (ö. 1571)
- tarihi bilinmeyen
- Hans Holbein, Alman ressam (ö. 1543)
- Sampiero Corso, Korsikalı soylu, özgürlük savaşçısı ve halk kahramanı (ö. 1567)
1498
- 5 Nisan - Giovanni dalle Bande Nere ya da Lodovico de Medici, İtalyan condottieri (ö. 1526)
- tarihi bilinmeyen
- Hieronymus Bock, Alman botanikçi, fizikçi ve ayrıca Protestan rahip (ö. 1554)
- Seydi Ali Reis, Türk amirali, ayrıca coğrafya, matematik ve astronomi bilgini, divan şairi (ö. 1562)
1499
- 29 Ocak - Katharina von Bora, Reform hareketinin önderi Martin Luther'in eşi (ö. 1552)
- 21 Şubat - Edmund Tudor, Kral VII. Henry ve Yorklu Elizabeth'in oğlu (ö. 1500)
- 13 Mart - Juan Rodríguez Cabrillo, İspanyol-Portekizli kâşif (ö. 1543)
- 31 Mart - IV. Pius, papa (ö. 1565)
- tarihi bilinmeyen
- Antonio Begarelli, İtalyan heykeltıraş (ö. 1565)
- Bernardino de Sahagún, İspanyol cizvit misyoner, rahip, gezgin, coğrafyacı ve yazar (ö. 1590)
- Giulio Romano, İtalyan ressam (ö. 1546)
- Mary Boleyn, Anne Boleyn'in kardeşi, Kral VIII. Henry'nin metresi (ö. 1543)
Ölümler
1490
- 27 Ocak - Ashikaga Yoshimasa, Ashikaga şogunluğunun sekizinci şogunu (d. 1436)
- 6 Nisan - Matyas Corvinus, Macaristan ve Hırvatistan Kralı (d. 1443)
1491
- Hasan Ertuşi, Kürtçe mevlidin yazarı Kürt edebiyatçısı, şair ve alim (d. 1417)
- La Guardialı Kutsal Çocuk, aziz kabul edilen İspanyol çocuk
1492
- Mart - William Caxton, İngiliz asıllı tüccar, diplomat, yazar ve matbaacı (d. 1415 - 1422)
- 9 Nisan - Lorenzo de' Medici, Rönesans Dönemi'ne damga vuran Medici ailesi mensubu, Floransa şehir devletinin gayri resmi başı Cosimo de' Medici 'nin torunu, de facto Floransa Hükümdarı (d. 1449)
- 7 Haziran - IV. Kazimierz Jagiellon, Litvanya Büyük Dükası ve Polonya kralı (d. 1427)
- 8 Haziran - Elizabeth Woodville, Kral IV. Edward'ın ölümüne kadar İngiltere kraliçesi (d. 1437)
- 25 Temmuz - VIII. Innocentius, papa (d. 1432)
- 9 Kasım - Molla Câmî, İranlı İslam alimi ve şair (d. 1414)
- tarihi bilinmeyen
- I. Dionisios, 2 kez Ekümenik Konstantinopolis Patriği seçilen dini lider
- Emine Gülbahar Hatun, Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmed'in ilk eşi, Gevherhan Hatun'un ve II. Bayezid'in annesi (ö. 1432)
1493
- 19 Ağustos - III. Friedrich, Habsburg Hanedanına mensup Almanya Kralı (d. 1415)
- tarihi bilinmeyen
- Túpac Inca, İnka imparatorluğunun onuncu Sapa Inca'sı
1494
- 11 Ocak - Domenico Ghirlandaio, İtalyan Rönesans akımı Floransa ekolü ressam (d. 1449)
- 20 Ocak - Seongjong, Joseon Krallığı'nın dokuzuncu kralı (d. 1457)
- 1 Ağustos - Giovanni Santi, yüksek rönesans ressamı Rafael'in babası, İtalyan ressam, rönesans iç mimarı (d. y. 1435)
- 11 Ağustos - Hans Memling, ilk dönem Flaman resmi ressamlarından (d. 1430)
- 24 Eylül - Angelo Poliziano, Lorenzo de' Medici ve Marsilio Ficino'nun çocuklarının özel öğretmeni, Floransa'nın ikinci kuşak hümanistlerinden (d. 1454)
- tarihi bilinmeyen
- Cemal Halvetî, Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, divan şairi ve müfessir
- Sultan Ali, Safevi Tarikatı şeyhi, Şah İsmail'in abisi
1495
- 25 Şubat - Cem Sultan ya da Şehzade Cem, II. Mehmed'in oğlu II. Bayezid'in kardeşi (d. 1459)
- 14 Eylül - Elizabeth Tudor, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth'in kızı (d. 1492)
- 25 Ekim - II. João, Portekiz kralı (d. 1455)
- tarihi bilinmeyen
- Kösemihaloğlu Mehmed Paşa, Osmanlı devlet adamı
- Matteo di Giovanni, Sienese okulundan bir italyan Rönesans sanatçısı (d. 1430)
- Molla Abdülkerim Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, müderris, kazasker
1496
- Nisan - Alâeddin Arabî Efendi, Osmanlı şeyhülislamı ve müderris
- 1 Kasım - Filippo Buonaccorsi, İtalyan hümanist ve yazar (d. 1437)
- tarihi bilinmeyen
- Amirdovlat, Ermeni asıllı Osmanlı tabibi (d. 1416)
- Kayıtbay, Mısır Memlûk Sultanı (d. 1416 / 1418)
1497
- 23 Temmuz - Barbara Fugger, Alman iş insanı ve bankacı (d. 1419)
- 4 Ekim - Benozzo Gozzoli, erken Rönesans ressamı (d. 1420)
- tarihi bilinmeyen
- II. Mütevekkil, Abbasi hanedanına mensup İslam halifesi (d. 1416)
- Ahmed Paşa, ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi (d. 1426)
- Göde Ahmed, Akkoyunlu hükümdarı (d. 1476)
- İshak Paşa, Osmanlı Sadrazamı
1498
- 7 Nisan - VIII. Charles, Fransa Kralı (d. 1470)
- 16 Eylül - Tomás de Torquemada, İspanya kralı V. Ferdinand döneminde görev yapan İspanyol engizisyonu lideri (d. 1420)
- 24 Eylül - Cristoforo Landino, İtalyan hümanist ve Floransa Rönesansı'nın en önemli ismi (d. 1424)
- 20 Ekim - Koca Davud Paşa, Osmanlı Sadrazamı
- tarihi bilinmeyen
- III. Muhammed, Mısır Memlûk Sultanı (d. 1470)
- Çiçek Hatun, Fatih Sultan Mehmed'in eşi, Cem Sultan'ın annesi (d. 1443)
- Domenico Rosselli, İtalyan heykeltıraş (d. 1439)
1499
- 12 Ağustos - Burak Reis, Osmanlı denizcisi
- 1 Ekim - Marsilio Ficino, İtalyan Yeni Platoncu düşünür (d. 1433)
- tarihi bilinmeyenler
- John Cabot, İtalyan seyrüseferci ve kâşif (d. 1450)
- Rennyo, Budizm'in Jodo Shinshu mezhebine bağlı Hongan-ji tapınağı 8. Monshu ya da baş rahibi (d. 1415)
- Ambrogio Contarini, Venedikli asilzade, tüccar ve diplomat (d. 1429)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "SEMİZ AHMED PAŞA". TDV İslâm Ansiklopedisi. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2023.
