Akçatoprak, Horasan
| Akçatoprak | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Akçatoprak Akçatoprak'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 39°54′02″N 42°06′51″E / 39.9006°K 42.1142°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Horasan |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2021)[2] | 191 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25800 |
Akçatoprak, Erzurum ilinin Horasan ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Akçatoprak'ın eski adı Hosra Viran'dır. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Hosra Viran" şeklinde yazılmış veya okunmuştur.[4] Gürcüce kaynaklarda da Hosraverani (ხოსრავერანი) olarak geçer.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Hosrev Viran (خسرو ویران) diye kaydedilmiştir.[6]
Hosra Viran veya Hosraverani köyü, Urartu döneminde Biani şeklinde anılan Basiani bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Bu bölge Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[7]
Hosra Viran veya Hosraverani köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre Hasan Kala kazasının köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde, 69'u Hristiyan ve 41'i Müslüman olmak üzere, köyde 11o erkek tespit edilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusun yaklaşık 220 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[4] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre ise, Erzurum vilayetinin Hasan Kale kazasının Aras nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[6] 1940 genel nüfus sayımında, "Hosraveren" şeklinde kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 267 kişiden oluşuyordu.[8] 1953 yılında Horasan ilçesi kurulunca, "Hosraveren" köyü bu ilçeye bağlandı.[9] Hosra Viran veya Hosraveren Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Akçatoprak olarak değiştirilmiştir.[10] 1965 genel nüfus sayımında Akçatoprak köyünün nüfusu 348 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 37 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Horasan Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 101 km, Horasan ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.[13] Mahalle, Horasan'ın güneybatısında olup, D.100/
numaralı Erzurum-Ağrı (Köprüköy-Horasan) devlet/uluslararası yoluna, Ardı, Yüzören ve Çamurlu mahalleleri üzerinden 18.2 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 191[2] |
| 2020 | 199[2] |
| 2019 | 191[2] |
| 2018 | 185[2] |
| 2017 | 199[2] |
| 2016 | 222[2] |
| 2015 | 212[2] |
| 2014 | 231[2] |
| 2013 | 260[2] |
| 2012 | 263[2] |
| 2011 | 293[2] |
| 2010 | 291[2] |
| 2009 | 307[2] |
| 2008 | 310[2] |
| 2007 | 318[2] |
| 2000 | 327[13] |
| 1990 | 397[15] |
| 1985 | 426[16] |
| 1965 | 348[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Erzurum Horasan Akçatoprak Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Akcatoprak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ a b Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 193. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 228.
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 251" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ "Resmi Gazete, 4 Aralık 1953" (PDF). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 679.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 254" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ a b "Akçatoprak Mahallesi". YerelNet.org.tr. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.