Aristides (devlet adamı)

Aristides
	Aristides'in Heykeli, Boston, ABD
Doğum	MÖ 530
Ölüm	MÖ 468 (y. 62 yaşında)
Bağlılığı	Antik Atina
Hizmet yılları	MÖ 490 – MÖ 479
Çatışma/savaşları	Yunanistan'a birinci Pers saldırısı Maraton Muharebesi; ; Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı Salamis Deniz Muharebesi; Platea Muharebesi; ;

Aristides (/ˌærɪˈstaɪdiːz/ ARR-ih-STY-deez; Grekçe: Ἀριστείδης; MÖ 530-468) antik Atinalı devlet adamıdır. "Adil" (δίκαιος, díkaios) lakabına sahip olup, Atina'nın Klasik döneminin başlarında parlamış ve Pers Savaşı'ndaki generalliğiyle hatırlanır. Antik tarihçi Herodot, onu "Atina'nın en iyi ve en onurlu adamı" olarak anarken^[1] Platon'un Sokrates diyaloglarında da benzer bir saygıyla karşılanmıştır.

Hayatı

Aristides, orta halli bir ailenin üyesiydi; babasının adı Lisimahos'tu. Hayatının erken dönemlerinde devlet adamı Kleisthenes'in takipçisi olmuştur. Muhtemelen ilk olarak MÖ 490'daki Maraton Muharebesi'nde yerli kabilesi Antiochis'in komutasında stratigos olarak dikkat çekmiştir. O zaman elde ettiği bu ayrıcalık sonucunda, sonraki yıl (489-488 ) arkhon eponymos olarak seçildiği söylenir.^[2] Atina'yı bir kara gücü olarak korumak için muhafazakâr bir politika izleyen Aristides, Themistokles tarafından önerilen deniz politikasının başlıca muhaliflerinden birisiydi.^[3]

Plütark'ın filozof Keoslu Aristo'dan alıntı yaparak aktardığına göre, Aristides ve Themistokles arasındaki rekabet, gençliklerinde bir oğlanın aşkı için yarıştıklarında başlamıştır: "... güzel Keoslu Stesilaus'un sevgisi için rakiptiler ve her türlü ölçülülüğün ötesinde tutkuluydular."^[4]^[5] İki lider arasındaki çatışma, MÖ 485 ile 482 arasında çeşitli tarihlerde verilen bir tarihte Aristides'in dışlanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu vesileyle, Aristides'i tanımayan okuma yazma bilmeyen bir seçmenin devlet adamına yaklaşarak, Aristides'i dışlamak için oy pusulasına Aristides'in adını yazmasını istediği rivayet edilir. Devlet adamı, Aristides'in kendisine haksızlık edip etmediğini sorar. "Hayır, ve onu tanımıyorum bile, ancak her yerde 'Adil' olarak anıldığını duymak beni rahatsız ediyor." diye yanıt verir^[3] Aristides daha sonra oy pusulasına kendi adını yazar.^[6]

480'in başlarında, Aristides, Atina'nın Pers istilacılarına karşı savunmasına yardımcı olmak üzere sürgünleri geri çağıran kararnameden yararlanmış ve MÖ 480-479 yılları arasında strategos seçilmiştir. MÖ 480'in Eylül ayındaki Salamis Deniz Muharebesi'nde Themistokles'e sadık destek vermiş ve Atina piyadesini Psittalia adasına çıkararak ve orada konuşlanmış Pers garnizonunu yok ederek zaferi taçlandırmıştır.^[3]

MÖ 479'da yeniden strategos seçilmiş ve MÖ 479 Ağustos'unda Platea Muharebesi'nde Atina kuvvetlerinin komutanı olarak özel yetkiler verilmiştir; ayrıca ordudaki bazı kişiler arasında çıkan bir komployu bastırdığı da söylenir. İyon müttefiklerinin güvenini öyle kazandı ki, Spartalı amiral Pausanias'a isyan ettikten sonra,^[7] ona başkomutanlık verdiler ve yeni kurulan (MÖ 478) konfederasyon Delos Birliği'nin katkı paylarını belirlemeyi onun mutlak takdir yetkisine bıraktılar. Evrensel olarak adil kabul edilen değerlendirmesi, Birliğin ayakta kaldığı sürenin büyük bir bölümünde vergilendirmenin temeli olarak devam etmiştir. Atina'da baskın bir konuma sahip olmaya devam etmiştir. İlk başta, Atina surlarının yeniden inşası konusunda Spartalıları alt etmede yardım ettiği iddia edilen Themistokles ile iyi ilişkiler içinde kalmış gibi görünmektedir.^[3]

Bazı yetkililer Aristides'in Atina'da, bazıları ise Karadeniz'e yaptığı bir yolculukta öldüğünü belirtir; ölüm tarihi Nepos tarafından MÖ 468 olarak verilir. Her zaman cömertlik gösterdiği Themistokles'in sürgününe tanıklık edecek kadar yaşamış, ancak Perikles'in yükselişinden önce ölmüştür. Mirasının Pers istilalarından ciddi şekilde zarar gördüğü anlaşılıyor, çünkü görünüşe göre cenaze masraflarını karşılayacak kadar para bırakmamıştı ve torunlarının – 4. yüzyılda bile – devletten emekli maaşı aldığı biliniyor.^[3]

Yetkileri

Herodot, Aristides'in hayatını değerlendiren tek antik yazar değildir. Ayrıca, Plütark'ın Paralel Yaşamlar adlı eserinin de konusudur (bu eserde Yaşlı Cato ile karşılaştırılır), ancak Plütark, Roma İmparatorluğu döneminde yazdığı için ondan birkaç yüzyıl uzaktadır. Aristides, Sokrates tarafından Platon'un Gorgias ve Menon diyaloglarında iyi liderliğin istisnai bir örneği olarak övülmüştür.^[8]^[9]

Platon'un Theaetetus diyaloğunda Sokrates, ünlü Aristides'in torunu olan Aristides'ten daha az olumlu bir şekilde bahseder ve onu, çok erken yaşta ilgisini kaybeden ve daha sonra aptal olduğunu fark eden bir öğrenci örneği olarak tasvir eder.^[10]

Anıtları ve temsilleri

Amerika'nın Boston kentindeki Louisburg Meydanı'nda Aristides'in bir heykeli bulunmaktadır. Charles Brocas [fr] 1806 tarihli bir Aristides tablosu, Fransa'nın Toulouse şehrindeki Musée des Augustins'de bulunmaktadır.

Kaynakça

Özel

^ Herodotus, Histories, 8.79
^ On that debate, see Lang, Anna (2015). Aristeides der ‚Gerechte‘ – sein Archontat und seine Rolle bei Marathon, in R. Lafer & K. Strobel (eds.) Antike Lebenswelten. Althistorische und papyrologische Studien (Berlin/Boston 2015) 212–222.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Caspari, Maximilian Otto Bismarck (1911). "Aristides". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 2 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 494-495.
^ Plutarch, Themistocles, 3
^ Plutarch, Aristides, 2
^ Plutarch. Life of Aristeides, VII, 5–6.
^ Nudell, Joshua P. (6 Mart 2023). "Orienting toward Athens and the Aegean System: 480-454". Accustomed to Obedience?: Classical Ionia and the Aegean World, 480–294 BCE (İngilizce). University of Michigan Press. s. 27. ISBN 9780472133376. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. Thucydides says that it was the Ionians as a group [...] who came to resent the violent [...] leadership of Pausanias and therefore requested that Athenians lead a new alliance that would better serve their interests, while [Aristotle] says that Aristides stoked the flames of frustration on the part of the Ionians after Pausanias' fall [...].
^ Plato, Gorgias, 526a–b
^ Plato, Meno, 94a1
^ Plato, Theaetetus 150d–151a

Genel

Brun, Patrice (2023). Aristide 'le Juste'. L'art et la manière de fabriquer un héros dans la cité démocratique. Scripta antiqua, 175. Bordeaux: Ausonius Éditions, 9782356135902.
Lang, Anna (2015). Aristeides der ‚Gerechte‘ – sein Archontat und seine Rolle bei Marathon, in R. Lafer & K. Strobel (eds.) Antike Lebenswelten. Althistorische und papyrologische Studien (Berlin/Boston 2015) 212–222.
Macgregor Morris, Ian (2022). “Aristeides the Just?”, in A. Konecny & N. Sekunda (eds.) The Battle of Plataiai 479 BC (Vienna 2022) 133-49.
Proietti, Giorgia (2015). "War and Memory: the Battle of Psyttaleia Before Herodotus’ Histories", Bulletin of the Institute of Classical Studies 58 (2015) 43– 54.
Torello, Giulia (2008). "The Resurrection of Aristeides, Miltiades, Solon and Perikles in Eupolis’ Demes", Antichthon 42 (2008) 40– 55.
Tuci, Paolo A. (2018). "Aristide 'imperialista' nell’Athenaion Politeia aristotelica", in C. Bearzot – M. Canevaro – T. Gargiulo – E. Poddighe (eds.), Athenaion Politeiai tra storia, politica e sociologia: Aristotele e Pseudo-Senofonte (Milan 2018) 231–251.
Zaccarini, Matteo (2020). "Aristide il Giusto e l’arche ateniese: la giustizia al potere", Rivista di Filologia e Istruzione Classica 148 (2020) 5–33.

Dış bağlantılar

Plütark'ın Aristides'in Hayatı İngilizce tercümesi
Plütark'ın Aristides'in Hayatı İngilizce tercümesi, Internet Classics Archive
Plütark'ın Aristides'in Hayatı İngilizce tercümesi, Perseus Project

[1] Herodotus, Histories, 8.79

[2] On that debate, see Lang, Anna (2015). Aristeides der ‚Gerechte‘ – sein Archontat und seine Rolle bei Marathon, in R. Lafer & K. Strobel (eds.) Antike Lebenswelten. Althistorische und papyrologische Studien (Berlin/Boston 2015) 212–222.

[EB1911-3] Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Caspari, Maximilian Otto Bismarck (1911). "Aristides". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 2 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 494-495.

[PT3-4] Plutarch, Themistocles, 3

[PA2-5] Plutarch, Aristides, 2

[6] Plutarch. Life of Aristeides, VII, 5–6.

[7] Nudell, Joshua P. (6 Mart 2023). "Orienting toward Athens and the Aegean System: 480-454". Accustomed to Obedience?: Classical Ionia and the Aegean World, 480–294 BCE (İngilizce). University of Michigan Press. s. 27. ISBN 9780472133376. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2023. Thucydides says that it was the Ionians as a group [...] who came to resent the violent [...] leadership of Pausanias and therefore requested that Athenians lead a new alliance that would better serve their interests, while [Aristotle] says that Aristides stoked the flames of frustration on the part of the Ionians after Pausanias' fall [...].

[8] Plato, Gorgias, 526a–b

[9] Plato, Meno, 94a1

[10] Plato, Theaetetus 150d–151a

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Plütark'ın eserleri
Çalışmalar	Paralel Yaşamlar Moralia "De genio Socratis" "On the Malice of Herodotus" Pseudo-Plütark
Yaşamlar	Alkibiadis ve Coriolanus¹ Büyük İskender ve Julius Caesar (hayatı) Aratus of Sicyon / II. Artaserhas ve Galba / Otho² Aristides ve Marcus Porcius Cato¹ Crassus ve Nicias¹ Demetrios ve Antony¹ Demosthenes ve Cicero¹ Dion ve Brutus¹ Fabius ve Pericles¹ Lucullus ve Cimon¹ Lysander ve Sulla¹ Numa ve Lycurgus¹ Pelopidas ve Marcellus¹ Philopoemen ve Flamininus¹ Phocion ve Genç Cato Pompey ve Agesilaus¹ Poplicola ve Solon¹ Pyrrhus ve Gaius Marius Romulus ve Theseus¹ Sertorius ve Eumenes¹ IV. Agis / III. Cleomenes¹ ve Tiberius Gracchus / Gaius Gracchus Timoleon ve Aemilius Paulus¹ Themistocles ve Camillus
Çevirmenler ve editörler	Jacques Amyot Arthur Hugh Clough John Dryden Philemon Holland Thomas North
¹ Karşılaştırma mevcut ² Dört eşlenmemiş Yaşam