Chang'e 5
 Roketten ayrılan Chang'e 5 sondasının sanatsal tasviri | |
| Görev türü | Ay örneği getirme |
|---|---|
| Uygulayıcı |  CNSA |
| COSPAR kimliği | 2020-087A  |
| SATCAT no. | 47097 |
| Görev süresi | Geçen: 5 yıl, 28 gün |
| Uzay aracı özellikleri | |
| Üretici | CAST |
| Fırlatma ağırlığı | 8.200 kg[1] |
| Görev başlangıcı | |
| Fırlatma tarihi | 23 Kasım 2020 20:30:12 UTC[1] 24 Kasım 2020 04:30 CST[2] |
| Roket | Long March 5 |
| Fırlatma yeri | Wenchang |
| Üstlenici | CALT |
| Görev sonu | |
| İniş tarihi | 16 Aralık 2020, 17:59 UTC[1] Dönüş kapsülü |
| İniş yeri | İç Moğolistan, Çin |
| Ay yörünge aracı | |
| Yörüngeye yerleşme | 28 Kasım 2020, 12:58 UTC[3] |
| Yörünge parametreleri | |
| Periapsis yüksekliği | 400 kilometre (250 mi)[3] |
| Ay iniş aracı | |
| İniş tarihi | 1 Aralık 2020, 15:11 UTC[4] |
| Kalkış tarihi | 3 Aralık 2020, 15:10 UTC |
| İniş yeri | Mons Rümker, Oceanus Procellarum bölgesi 43°03′27″N 51°54′58″W / 43.0576°K 51.9161°B[5][6] |
| Örnek ağırlığı | 1.731 gram (61,1 oz)[7] |
| Sample Ascender ile kenetlenme | |
| Kenetlenme tarihi | 5 Aralık 2020, 21:42:00 UTC[8] |
| Ayrılma tarihi | 7 Aralık 2020, 04:35:00 UTC[9] |
| Ay uçuşu | |
| Uzay aracı bileşeni | yörünge aracı |
| En yakın yaklaşım | ~9 Eylül 2021[10] |
Chang'e 5, (Çince: 嫦娥 五号; pinyin: Cháng'é wǔhào), Çin Ay Keşif Programı'nın beşinci ay keşif görevi ve Çin'in ilk Ay'dan örnek getirme göreviydi.[11]
Selefleri gibi bu uzay aracı da adını Çin ay tanrıçası Chang'e'den almıştır. 23 Kasım 2020, saat 20.30 UTC'de Hainan Adası'ndaki Wenchang Uzay Aracı Fırlatma Sahası'ndan fırlatıldı. 1 Aralık 2020'de Ay'a indi, ~1.731 g (61,1 oz) Ay örneği topladı ve 16 Aralık 2020 17.59 UTC'de Dünya'ya döndü.[12][13]
Chang'e-5, Sovyetler Birliği'nin 1976'daki Luna 24'ünden bu yana ilk Ay örneği getirme göreviydi. Görev, Çin'i Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği'nden sonra Ay'dan örnek getiren üçüncü ülke yaptı.
Getirilen örnekler Dünya'ya bırakıldıktan sonra Chang'e 5 (CE-5) yörünge aracı, 15 Mart 2021 05.39 UTC'de Güneş-Dünya L1 Lagrange noktası tarafından başarıyla yakalandı ve Güneş-Dünya L1 Lagrange noktası yörüngesine yerleşen ilk Çin uzay aracı oldu. L1'e yaptığı 88 günlük yolculukta, görev kontrolü 2 yörünge manevrası ve 2 yörünge düzeltme manevrası gerçekleştirdi. 9 Eylül 2021'de genişletilmiş bir görevde bir Ay uçuşu gerçekleştirdi.[10]
Ocak 2022'de CE-5, Çin Ay Keşif Programı'nın bir sonraki aşamasına hazırlık olarak Çok Uzun Baz İnterferometri (VLBI) testleri yapmak üzere Ay uzak ters yön yörüngesi (DRO) için L1 noktasından ayrıldı.[14][15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Chang'e 5". NASA Space Science Data Coordinated Archive. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ "NASA - NSSDCA Spacecraft Details - Chang'e 5". nssdc.gsfc.nasa.gov. NASA. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.
Bu madde, bu kaynaktan alınan kamu malı olan bir metni içermektedir.
- ^ a b Qian, Yuqi; Xiao, Long; Head, James W.; van der Bogert, Carolyn H.; Hiesinger, Harald; Wilson, Lionel (February 2021). "Young lunar mare basalts in the Chang'e-5 sample return region, northern Oceanus Procellarum". Earth and Planetary Science Letters. Cilt 555. s. 116702. doi:10.1016/j.epsl.2020.116702. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Ocak 2021.
- ^ Berger, Eric. "China Chang'e 5 probe has safely landed on the Moon". arstechnica.com. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- ^ Williams, David R. (7 Aralık 2018). "Future Chinese Lunar Missions". NASA. 4 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Bu madde, bu kaynaktan alınan kamu malı olan bir metni içermektedir.
- ^ Jones, Andrew (7 Haziran 2017). "China confirms landing site for Chang'e-5 Moon sample return". GB Times. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2017.
- ^ "China's Chang'e-5 retrieves 1.731 grams of moon samples". Xinhua Tongxunshe. 19 Aralık 2020. 20 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Jones, Andrew (6 Aralık 2020). "China's Chang'e 5 aces lunar orbit docking needed to bring moon samples home". Space.com. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2023.
- ^ Krebs, Gunter D. "Chang'e 5, 6 (CE 5, 6)". Gunter's Space Page. 3 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b "China's Chang'e-5 orbiter is heading back to the moon". SpaceNews (İngilizce). 6 Eylül 2021. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.
- ^ Liu, Jianjun; Zeng, Xingguo; Li, Chunlai; Ren, Xin; Yan, Wei; Tan, Xu; Zhang, Xiaoxia; Chen, Wangli; Zuo, Wei; Liu, Yuxuan; Liu, Bin (Şubat 2021). "Landing Site Selection and Overview of China's Lunar Landing Missions". Space Science Reviews. 217 (1). s. 6. doi:10.1007/s11214-020-00781-9. ISSN 0038-6308. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Ocak 2021.
- ^ CNSA. "China's Chang'e-5 retrieves 1.731 kilograms of moon samples". 4 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Jones, Andrew. "China says it's open to sharing moon rocks as Chang'e 5 samples head to the lab". space.com. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
- ^ Jones, Andrew (15 Şubat 2022). "A Chinese spacecraft is testing out a new orbit around the moon". Space News.
- ^ "Chang'e-5: China's Moon sample return mission". Planetary. 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
