Dimetrodon - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Morfoloji ve paleobiyoloji
    • 1.1 Beyin
  • 2 Taksonomi
  • 3 Sistematik
  • 4 Dağılım
  • 5 Ayrıca bakınız
  • 6 Kaynakça
  • 7 Bibliyografi

Dimetrodon

  • العربية
  • Asturianu
  • Basa Bali
  • Български
  • বাংলা
  • Brezhoneg
  • Català
  • Cebuano
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Español
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • Hrvatski
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • Jawa
  • ქართული
  • 한국어
  • Latina
  • മലയാളം
  • Bahasa Melayu
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • Occitan
  • Polski
  • پښتو
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Scots
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Српски / srpski
  • Sunda
  • Svenska
  • Tagalog
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • Winaray
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikitür
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dimetrodon
Yaşadığı dönem aralığı: 294,5-274 myö
Sakmariyen-Guadalupiyen[1] 
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Antik Yaşam Müzesi, Utah.
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Klad: Sphenacodontoidea
Familya: †Sphenacodontidae
Alt familya: †Sphenacodontinae
Cins: †Dimetrodon
Cope, 1878
Tip tür
†Dimetrodon limbatus
Cope, 1877
Türler
Metne bakınız.
Sinonimler
Sinonim cinsler
  • Embolophorus
    Cope, 1878
  • Theropleura
    Cope, 1880
  • Bathyglyptus
    Case, 1911
  • Eosyodon
    Olson, 1962
Sinonim türler
  • Clepsydrops limbatus
    Cope, 1877
  • Clepsydrops gigas
    Cope, 1878
  • Clepsydrops natalis
    Cope, 1878
  • Dimetrodon gigas
    Cope, 1878
  • Dimetrodon incisivus
    Cope, 1878
  • Dimetrodon rectiformis
    Cope, 1878
  • Embolophorus dollovianus
    Cope, 1878
  • Dimetrodon semiradicatus
    Cope, 1881
  • Clepsydrops macrospondylus
    Cope 1884
  • Dimetrodon platycentrus
    Case, 1907
  • Theropleura grandis
    Case, 1907
  • Bathyglyptus theodori
    Case, 1911
  • Dimetrodon maximus
    Romer, 1936
  • Eosyodon hudsoni
    Olson, 1962

Dimetrodon ("iki şekilli diş"), Permiyen döneminde yaşamış bir bazal sinapsid.[2] Dimetrodon yeryüzünün ilk kara yırtıcılarından biriydi ve güçlü bir çenesi, hançer gibi dişleri olan uzun ve dar bir kafatasına sahipti.[3]

Dimetrodon, Erken Permiyen döneminde şu anda Kuzey Amerika ve Avrupa olarak bilinen bölgelerde yaşadı. Kalıntıları Teksas, Oklahoma ve Avrupa'da bulunmuştur.[3]

Morfoloji ve paleobiyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dimetrodon loomisi'nin rekonstrüksiyonu
Charles Knight, 1897

Dimetrodon, büyük, bitki yiyen pelikozorlarla avlanan bir yarı kurak iklim yırtıcısıydı.[3]

Dimetrodon grandis, yaklaşık 3.2 metre uzunluğunda ve Romer & Price (1940) tarafından yapılan bir analize göre tahmini olarak 250 kg ağırlındaydı. Sphenacodon, Dimetrodon'a benzerdir, ancak daha az gelişmiş köpek dişlerine sahiptir. Sphenacodon'da, omurların sinirsel dikenleri hala oldukça uzun olmasına rağmen, sırt yelkeninden de yoksundu.[4]

Çoğu sürüngen benzer şekillerde dişlere sahipken Dimetrodon'un dişleri, bir memelininki gibi şekillere sahipti. Dimetrodon adı "iki tip diş" anlamına gelir. Dimetrodondaki farklı şekilli dişlerin çeşitli işlevleri vardı. Sivri üst köpek dişleri eti delmek için tasarlanmıştır. Keskin ön dişler, ısırma ve kavrama işlevi görür. Küçük arka dişler ise et parçalarını çiğnemeye yardımcı oldu.[3]

Dimetrodon'un sırtından yükselen yelken şeklindeki derinin amacı, muhtemelen vücut ısısını kontrol etmeye yardımcı olmaktı. Edaphosaurus'un sırtında da uzun bir yelken şeklinde deri vardı. Bunlar, pelikozorların sıcak havalarda serin kalmasına veya avları hala soğuk ve halsizken sabahları aktif olmalarına yardımcı olmuş olabilir. Yelken, bir türün üyeleri arasında tanınmaya da yardımcı olmuş olabilir.[3]

Beyin

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Dimetrodon örneğinin beyninin endokastı, uzun zaman önce Case (1897; Hopson 1979) tarafından tarif edilmiştir ve herhangi bir bölgesinde büyük genişleme için kanıt bulunmayan ilkel, tübüler bir yapıya işaret eder.[5]

Taksonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dimetrodon türlerinin boyut karşılaştırması

Paleobiyoloji Veritabanı'ndan alınan sınıflandırmaya göre Dimetrodon türleri:[1]

  • †Dimetrodon (Cope 1878)
    • †Dimetrodon angelensis (Olson 1962)
    • †Dimetrodon booneorum (Romer 1937)
    • †Dimetrodon dollovianus (Cope 1888)
    • †Dimetrodon giganhomogenes (Case 1907
    • †Dimetrodon grandis (Case 1907)
    • †Dimetrodon limbatus (Cope 1877)
    • †Dimetrodon loomisi (Romer 1937)
    • †Dimetrodon macrospondylus (Cope 1884)
    • †Dimetrodon milleri (Romer 1937
    • †Dimetrodon natalis (Cope 1878
    • †Dimetrodon occidentalis (Berman 1977)
    • †Dimetrodon teutonis (Berman vd. 2001)

Sistematik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cope (1878), Dimetrodon'u, şu anda bir Dinocephalian olarak sınıflandırılan Deuterosaurus ile yakın akraba bir sürüngen olarak Clepsydropidae'ye atadı.[6] Ancak şu anda memelileri içeren Therapsida'nın kardeş grubu olan Sphenacodontidae'de, bir bazal sinapsid olarak sınıflandırılıyor.[2]

Benson (2012) tarafından oluşturulmuş sinapsid kladogramı.[7]

Amniota
 

Sauropsida (timsahları, lepidozorları ve dinozorları içerir)

 
Synapsida
 
 

†Ophiacodontidae

 
 

†Varanopidae

 
 
 
 

†Caseasauria

 
 
 

†Ianthodon schultzei

 
 
 

†Edaphosauridae

 
Sphenacodontia
 

†Haptodus garnettensis

 
 
 

†Pantelosaurus saxonicus

 
 
†Sphenacodontidae
 

†Cutleria wilmarthi

 
 
 

†Secodontosaurus obtusidens

 
 
 

†Cryptovenator hirschbergeri

 
 
 

†Dimetrodon

 
 

†Sphenacodon

 
 
 
 
 
 

Therapsida (memelileri içerir)

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Brink vd., (2015) tarafından oluşturulmuş, bazı Sphenacodon türlerinin ilişkilerini gösteren kladogram:[8]

Sphenacodontidae
 

Secodontosaurus

 
 
 
 

Sphenacodon

 
 

Ctenospondylus

 
 
 
 

Dimetrodon milleri

 
 
 

Dimetrodon limbatus

 
 
 

Dimetrodon borealis

 
 

Dimetrodon grandis

 
 
 
 
 
 

Dağılım

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk olarak Cope (1878) tarafından Teksas'ın Aşağı Permiyen'inden tarif edilen Dimetrodon, Teksas'ın Wichita, Clear Fork ve Pearce River gruplarının erken Permiyen tabakalarından ve Oklahoma'daki eşdeğer tabakalardan iyi bilinmektedir. Dimetrodon ayrıca, New Mexico, Utah ve Arizona'da seyrek kayıtlara sahiptir ve yakın zamanda Almanya'nın erken Permiyen'inden belgelenmiştir.[9]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Pelikozor
  • Sphenacodon – yakın akrabası.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Dimetrodon". paleobiodb.org. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b Shelton, D; Sander, M; Stein, S; Winkelhorst, W (2014). "Long bone histology indicates sympatric species of Dimetrodon (Lower Permian, Sphenacodontidae) (project)". MorphoBank datasets. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  3. ^ a b c d e Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life (2008) s. 196-197.
  4. ^ The Origin and Evolution of Mammals. By T. S. Kemp (2005) s. 26
  5. ^ The Origin and Evolution of Mammals. By T. S. Kemp (2005) s. 118
  6. ^ Cope, E. D. (1878). Descriptions of extinct batrachia and reptilia from the Permian Formation of Texas /. Philadelphia?: American Philosophical Society,. ss. 505-530. 
  7. ^ Benson, Roger B. J. (1 Aralık 2012). "Interrelationships of basal synapsids: cranial and postcranial morphological partitions suggest different topologies". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (4): 601-624. doi:10.1080/14772019.2011.631042. ISSN 1477-2019. 
  8. ^ Brink, Kirstin S.; Maddin, Hillary C.; Evans, David C.; Reisz, Robert R.; Sues, Hans-Dieter (2015). "Re-evaluation of the historic Canadian fossil Bathygnathus borealisfrom the Early Permian of Prince Edward Island". Canadian Journal of Earth Sciences. 52 (12): 1109-1120. Bibcode:2015CaJES..52.1109B. doi:10.1139/cjes-2015-0100 Özgürce erişilebilir. 
  9. ^ Berman, David S; Reisz, Robert R; Martens, Thomas; Henrici, Amy C (1 Mayıs 2001). "A new species of Dimetrodon (Synapsida: Sphenacodontidae) from the Lower Permian of Germany records first occurrence of genus outside of North America". Canadian Journal of Earth Sciences. 38 (5): 803-812. doi:10.1139/e00-106. ISSN 0008-4077. 

Bibliyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life. American Museum of Natural History. New York, N.Y.: DK Publishing in association with the American Museum of Natural History. 2008. ISBN 978-0-7566-3836-8. OCLC 181602635. 
  • Kemp, T. S. (2005). The origin and evolution of mammals. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-154517-7. OCLC 232311794. 9 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
Takson belirleyicileri
  • Vikiveri: Q130869
  • BioLib: 417179
  • EoL: 4530661
  • Fossilworks: 38904
  • GBIF: 4819454
  • IRMNG: 1014058
  • Plazi: 03FC87E7-FFF1-C64C-FF5B-F739FD6CFF02
  • ZooBank: 4C2883EC-E99B-4F9A-BF5B-E607D86DA3D0
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dimetrodon&oldid=34173683" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Permiyen devri sinapsitleri
  • Sphenacodontidae
  • Sphenacodont cinsleri
  • Tarih öncesi dört üyeliler cinsleri
  • Edward Drinker Cope tarafından adlandırılmış taksonlar
  • Süper yırtıcılar
  • 1878'de tanımlanan fosil taksonları
  • Geçiş fosilleri
  • Sayfa en son 17.57, 5 Kasım 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Dimetrodon
Konu ekle