Florit

Fluorit
	Erongo Dağı, Erongo Bölgesi, Namibya'dan, mika matris üzerine yerleştirilmiş, kesik sekiz yüzlüye benzeyen koyu yeşil izole florit kristali (toplam boyut: 50 mm × 27 mm, kristal boyutu: 19 mm genişlik, 30 g)
Genel
Kategori	Halojenür mineral
Formül; (tekrarlayan birim)	CaF2
IMA sembolü	Flr
Strunz sınıflandırması	3.AB.25
Kristal sistemi	İzometrik
Kristal sınıfı	Heksoktahedral (m3m) ; H–M sembolü: (4/m 3 2/m) ; (cF12)
Kristal ikizlenme	Fm3m (No. 225)
Kristal yapı	a = 5,4626 Å; Z = 4
Kimyasal Özellikler
Renk	Renksizdir, ancak numuneler safsızlıklar nedeniyle genellikle koyu renklidir; Mor, leylak rengi, altın sarısı, yeşil, mavi, pembe, şampanya rengi, kahverengi.
Kristal biçimi	İyi şekillendirilmiş iri kristaller; ayrıca nodüler, botryoidal, nadiren kolumnar veya fibröz; granüler, masif
İkizlenme	{111}'de yaygın, birbirine nüfuz eden, düzleştirilmiş
Dilinim	Sekiz yüzlü, {111}'de mükemmel, {011}'de ayrılma
Kırık	Subkonkoidal ila düzensiz
Özgül dayanım	Kırılgan
Mohs sertliği	4 (mineral tanımlayıcı)
Luster	Camsı
Çizgi rengi	Beyaz
Saydamlık	Şeffaf ila yarı saydam
Bağıl yoğunluk	3,175–3,184; ila 3,56 (nadir toprak elementleri bakımından zenginse)
Optik özellikler	İzotropik; zayıf anormal anizotropizm; orta derecede rölyef
Kırılma indisi	1,433–1,448
Kaynaşabilirlik	3
Çözünürlük	hafifçe suda ve sıcak hidroklorik asit içinde çözünür
Diğer	Floresans, fosforesans, termolüminesans, ve/veya tribolüminesans olabilir
Kaynakça	>

Fluorit veya florit;^[6] CaF₂ bileşiminde, saydam veya yarı saydam olan, sarı, yeşil, mavi, mor, kırmızı veya renksiz olabilen bir mineraldir. Doğada en fazla renk çeşitliliğine sahip minerallerden birisidir. Yoğunluğu 3,2 g/cm³, sertliği ise Mohs sertlik cetveline göre 4'tür. Kristal yapısı genelde kübik olmakla beraber oktahedral yapılara da rastlanmaktadır.

Kullanım alanları

Ticari alanda fluorit üç sınıfa ayrılabilir.

Asit sanayinde kullanılan (Asitspar veya Asitgrade)
Kimya sanayinde kullanılan (Seramikspar veya ceramic grade)
Metalurji sanayinde kullanılan (Metspar)

Fluoritin en önemli kullanım alanı çelik metalurjisidir. Bu alanda kullanılacak olan fluoritin tenörü %85'ten az olmamalıdır. Çelik üretimi sırasında, demire eklenilmesi sonucunda ergime kolaylaştırılır ve istenmeyen maddelerin artık içinde kalması sağlanır.

Diğer bir kullanım alanı ise hidroflorik asit (HF) üretimidir. Bu asit özellikle kimya sektöründe büyük önem taşımaktadır. Yüksek oktanlı benzin, cam, plastik ve haşere ilaçlarının üretiminde fluorit kullanılmaktadır. Kimya sanayinde kullanılacak fluoritin tenörü %98'den fazla olmalıdır.

Fluorit bunların dışında gıda sanayinde, çimento, renkli cam, optik endüstrisinde ve seramikçilikte kullanılmaktadır.

Kullanım alanlarına göre ürün spesifikasyonları şu şekildedir:^[7]

Asitspar:

%97 CaF₂
< %1,5 SiO₂
%0,03 - 0,1 S
< 10 -12 ppm As
100-550 ppm P

Seramik Sınıfı:

%95 - 96 1. kalite CaF₂
%80 - 90 2. kalite CaF₂
< %2,5-3,0 SiO₂
%0,12 Fe₂O₃

Metspar:

%60 CaF₂
< %0,3 Sülfür
< %0,5 Pb

Türkiye'de durum

Yozgat, Elazığ, Kırşehir, Adana, Eskişehir, Kütahya (Tavşanlı) bölgelerinde fluorit yatakları mevcuttur. Ancak çoğu genellikle küçük rezervlidir. Damar şeklinde cevherleşme görülmektedir. Türkiye mevcut üretim kapasitesiyle, kendi iç fluorit talebini karşılayamamaktadır. Bu sebeple fluorit ithal edilmektedir. Türkiye'de özellikle İSDEMİR ve ERDEMİR en büyük tüketicileridir. Seramik ve cam üretiminde kullanılan fluorit ise yurt içindeki kaynaklardan karşılanmaktadır.

Renk

Florit allokromatiktir, yani elementel safsızlıklarla renklendirilebilir. Florit çok çeşitli renklerde gelir ve sonuç olarak "dünyanın en renkli minerali" olarak adlandırılmıştır. Gökkuşağının çeşitli tonlardaki her rengi, beyaz, siyah ve berrak kristallerle birlikte florit örnekleriyle temsil edilir. En yaygın renkler mor, mavi, yeşil, sarı veya renksizdir. Daha az yaygın olanları pembe, kırmızı, beyaz, kahverengi ve siyahtır. Renk imar veya bantlama yaygın olarak bulunur. Floritin rengi, safsızlıklar, radyasyona maruz kalma ve renk merkezlerinin boşluklarının olmaması gibi faktörlerle belirlenir.

Galena'da pastel yeşil florit kristali
Mor florit ipuçları ile altın sarısı
İki kuvars arasında bağımsız mor florit kümesi
Açık ila koyu bordo renkli florit
Mor vurgulu şeffaf deniz mavisi rengi florit
Kuvars bakımından zengin bir matris üzerinde kümelenmiş çim yeşili florit oktahedronları
Fluorit (Le Burg Madeni, Fransa, 2010)

Kaynakça

^ Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3): 291-320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43 .
^ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., (Ed.) (1990). "Fluorite". Handbook of Mineralogy (PDF). III (Halides, Hydroxides, Oxides). Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209724. 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2011.
^ Fluorite. Mindat.org
^ Fluorite. Webmineral.com
^ Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, pp. 324–325, 20th ed., 0-471-80580-7
^ "florit." BSTS / Kimya Terimleri Sözlüğü (II). Türk Dil Kurumu. Erişim: 16 Ekim 2012
^ "DPT 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı" (PDF). 9 Nisan 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[1] Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3): 291-320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43 .

[Handbook-2] Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., (Ed.) (1990). "Fluorite". Handbook of Mineralogy (PDF). III (Halides, Hydroxides, Oxides). Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209724. 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2011.

[Mindat-3] Fluorite. Mindat.org

[Webmin-4] Fluorite. Webmineral.com

[Hurlbut-5] Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, pp. 324–325, 20th ed., 0-471-80580-7

[6] "florit." BSTS / Kimya Terimleri Sözlüğü (II). Türk Dil Kurumu. Erişim: 16 Ekim 2012

[7] "DPT 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı" (PDF). 9 Nisan 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]