Lazurit
 Lazurite, Ladjuar Medam (Lajur Madan; Lapis-lazuli Madeni), Sar-e-Sang Bölgesi, Koksha Vadisi (Kokscha; Kokcha), Badakhshan (Badakshan; Badahsan) Eyaleti, Afganistan | |
| Genel | |
|---|---|
| Kategori | Tektosilikat mineralleri, feldspatoid grubu, sodalit grubu |
| Formül (tekrarlayan birim) | (Na,Ca) 8[(S,Cl,SO 4,OH) 2|(Al 6Si 6O 24)] |
| IMA sembolü | Lzr[1] |
| Strunz sınıflandırması | 9.FB.10 |
| Kristal sistemi | İzometrik |
| Kristal sınıfı | Hegzotetrahedral (43m) H-M sembolü: (4 3m) |
| Kristal ikizlenme | P43n |
| Kristal yapı | a = 9,09 Å; Z = 2 |
| Kimyasal Özellikler | |
| Renk | Derin mavi, azur, menekşe mavisi, yeşilimsi mavi |
| Kristal biçimi | Kristaller on iki yüzlü veya nadiren küpler halinde; granüler, dağınık veya masif olarak bulunur |
| Dilinim | {110}'de kusurlu |
| Kırık | Düzensiz |
| Özgül dayanım | Kırılgan |
| Mohs sertliği | 5–5,5 |
| Luster | Camsı |
| Saydamlık | Yarı saydam ila opak |
| Bağıl yoğunluk | 2,38–2,45 |
| Optik özellikler | İzotropik; anormal derecede anizotropik |
| Kırılma indisi | 1,502–1,522 |
| Kaynaşabilirlik | 3,5 |
| Çözünürlük | HCl'de çözünür |
| Kaynakça | [2][3][4][5][6] |
Lazurit, eski adı Azur spar,[7]:14 sülfat, kükürt ve klorür içeren, formülü (Na,Ca)
8[(S,Cl,SO
4,OH)
2|(Al
6Si
6O
24)] olan bir tektosilikat mineralidir. Bir feldispatoiddir ve sodalit grubunun bir üyesidir. Lazurit, izometrik sistemde kristalleşir, ancak iyi oluşmuş kristaller nadirdir. Genellikle masiftir ve lapis lazuli değerli taşının büyük kısmını oluşturur.
Mineral
[değiştir | kaynağı değiştir]Lazurit, koyu mavi ila yeşilimsi mavi renktedir. Rengi, S-3 anyonlarının varlığından kaynaklanır.[8] 5,0 ila 5,5 Mohs sertliğine ve 2,4 özgül ağırlığa sahiptir. 1,50 kırılma indisine sahip yarı saydam bir mineraldir. Wolfgang Franz von Kobell'in erime ölçeğine göre 3,5'te eriyebilir ve HCl'de çözünür. Genellikle pirit taneleri içerir veya bunlarla ilişkilidir.
Lazurit, kireç taşının dokanak metamorfizmasının bir ürünüdür ve genellikle kalsit, pirit, diyopsit, humit, forsterit, hauyne ve muskovit ile ilişkilidir.[2]
Karbonat minerali azurit ve fosfat minerali lazulit gibi diğer mavi mineraller lazurit ile karıştırılabilir, ancak dikkatli bir incelemeyle kolayca ayırt edilebilirler. Bir zamanlar lazurit, azuritin eşanlamlısıydı.[5]
Lazurit ilk olarak 1890 yılında Afganistan'ın Bedehşan Eyaleti, Koksha Vadisi, Sar-i Sang Bölgesi'ndeki bir buluntu için tanımlanmıştır.[3] Bedehşan'ın lapis lazuli bölgesinde 6.000 yıldan uzun süredir çıkarılmaktadır. En azından 6. veya 7. yüzyıldan beri boya ve kumaş boyamada pigment olarak kullanılmaktadır.[9] Ayrıca Sibirya'daki Baykal Gölü'nde; Vezüv Yanardağı'nda; Burma'da; Kanada'da ve ABD'de de çıkarılmaktadır.[9] Adı, Farsçada mavi anlamına gelen lajvard kelimesinden gelmektedir.[10]
Lapuzitin en önemli mineral bileşeni lazurittir[11] (%25 ila %40).[kaynak belirtilmeli]
Yeniden tanımlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu lapis lazuli mavi rengini Hauyne'den alır ve neredeyse hiçbiri "gerçek lazurit" içermez.[11] Bu durum 2021 yılında değiştirildi, çünkü lazurit yeniden tanımlandı ve kafeslerin dörtte birinin (yarısı yerine) sülfür içermesi yeterli hale geldi.[3]
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Lazurit ve hauyne aynı yapıya sahip gibi görünmektedir ve her ikisi de sülfat ağırlıklı minerallerdir.[12] Lazurit bir pigmenttir (opalescent: yanardöner, rengarenk ışıyan) ve parlak mavi çizgiler içerir (özellikle yarı değerli taş lapis lazulinin bir bileşeni olarak). Birçok hauyne, beyaz veya soluk mavi çizgilere sahiptir ve yarı saydamdır. Bu fark, redoks durumu (sülfat-sülfür oranı) nedeniyle olabilir.[8][13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3). ss. 291-320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43
.
- ^ a b "Lazurite" (PDF). Handbook of Mineralogy.
- ^ a b c "Lazurite". Mindat.org.
- ^ "Lazurite Mineral Data". WebMineral.com.
Mineralogy Database
- ^ a b Hurlbut, Cornelius S. & Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20. bas., Wiley, s. 459 0-471-80580-7
- ^ "Mineralogical Society of America" (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2011.
- ^ Krivovichev V. G. Mineralogical glossary. Scientific editor A. G. Bulakh. — St.Petersburg: St.Petersburg Univ. Publ. House. 2009. — 556 p. — ISBN 978-5-288-04863-0. (Rusça)
- ^ a b Tauson VL, Sapozhnikov AN (2003). "On the nature of lazurite coloring" (PDF). Zapiski Vserossijskogo Mineralogicheskogo Obshchestva (Rusça). 132 (5). ss. 102-107.
- ^ a b Eastaugh, Nicholas; ve diğerleri. (2004). The Pigment Compendium: Optical Microscopy of Historical Pigments. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann. s. 219. ISBN 0-7506-4553-9.
- ^ "Tile fragment". Victoria and Albert Museum. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ a b "Lapis lazuli". Mindat.org. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2024.
- ^ Moore, T.P.; Woodside, R. W. M. (2014). "The Sar-e-Sang Lapis Mines". Mineralogical Record. 45 (3). ss. 281-336.
- ^ Hettmann K, Wenzel T, Marks M, Markl G (2012). "The sulfur speciation in S-bearing minerals: New constraints by a combination of electron microprobe analysis and DFT calculations with special reference to sodalite-group minerals". American Mineralogist. 97 (10). ss. 1653-1661. Bibcode:2012AmMin..97.1653H. doi:10.2138/am.2012.4031.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Lazurit ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
