Hadım Mesih Mehmed Paşa
| Hadım Mesih Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1 Kasım 1585 - 14 Nisan 1586 | |
| Hükümdar | III. Murad |
| Yerine geldiği | Özdemiroğlu Osman Paşa |
| Yerine gelen | Kanijeli Siyavuş Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | ? Bosna Eyaleti |
| Ölüm | 1592 İstanbul |
Hadım Mesih Mehmed Paşa (d.? -ö. 1592) III. Murad saltanatı döneminde 1 Kasım 1585-14 Nisan 1586 döneminde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hadım Mesih Mehmed Paşa'nin Bulgar asıllı olduğu büyük olasıdır. Devşirme olarak küçük yaşta Enderûn'a alınmıştır. Sarayda ak ağa olarak görev yapmıştır. Sonra Hazinedarbaşı görevine getirilmiştir,[1][2][3][4]
Ekim 1574'te Hüseyin Paşa'nın yerine [[Osmanlı Mısır valileri listesi|Mısır Beylerbeyi atanmıştır. Osmanlı kronik tarihçilerden Gelibolulu Mustafa Âlî,,[5] İbrahim Peçevi[6] ve bunları kaynak alan diğer Osmanlı tarihlerinde Mesih Mehmed Paşa'nın II. Selim döneminde kilercibaşı iken Saray'da kilerde çıkan bir büyük yangının tüm kilerdeki depolanan yiyecek ve diğer levazım eşyasını yakıp yok ettiğini ve Saray kilerinin ihtiyacının Mısır'dan hemen karşılanabilmesi için akağalardan olan Mesih Mehmed Ağa'ya paşa unvanı verilip onun Mısır'a beylerbeyi olarak tayin edildiğini bildirirler. Fakat bu dönemin Osmanlı "mühimme defteri"ni kaynak gösteren tarihçi Uzunçarşılı bu yangına ve Saray kilerinin yeniden ikmaline ait kayıtların bu ana kaynakta bulunmadığını belirtmektedir.[1][2]
Mesih Mehmed Paşa Mısır Beylerbeyi görevinde 5 yıl kalmıştır. Bazen gayet sert olarak ve çok zaman yumuşaklıkla hiç isyan ve büyük şikayet olmadan bu eyaletin idaresinde başarı kazanmıştır. Bu başarısı nedeniyle Ekim 1579'da Mısır'dan İstanbul'a çağrılmıştır.Yerine Mısır Beylerbeyi olarak haremi-hümayunda "başhaznedar" olan Hadım Hasan Ağa getirilmiştir.[2][7]
Istanbul'a donen Mesih Mehmed Paşa ikinci vezir olarak kubbealtı vezirliği görevine atandı. Sadrazam olan Özdemiroğlu Osman Paşa İran Seferi serdarı olup Istanbul'da bulunmadığı için İstanbul'da sadâret kaymakamlığı da yaptı.[1][2]
Mesih Mehmed Paşa, İran Seferi'nde serdar-ı ekrem olarak bulunan Özdemiroğlu Osman Paşa'nın o cephede iken bir hastalık sonucu 29 Ekim 1585'te öldüğü haberi İstanbul'a ulaşınca 1 Kasım 1585'te Sultan III. Murad tarafından Sadrazam görevine atanmıştır.[1][2]
Sadrazam olarak padişahın ve saray kliğinin devamlı devlet ve hükûmet işlerine karışmasına hedef olmuş ve bundan tedirgin olmuştur. Nisan 1586'da devlet işlerinde Sadrazam'ın isteklerini karşılamayan Reis-ül Küttab Hamza Efendi'nin padişah tarafından azlini istemiştir. Fakat Sultan III. Murad Sadrazam'ın bu isteğini reddetmiştir. Bunun üzerine Mesih Mehmed Paşa'nın
istiklali olmayan vezir-i azam iş göremez
diyerek 4 ay kadar kaldığı sadrazamlıktan istafa ettiği belirtilmiştir.[1][2]
Bu istifasından sonra Mesih Mehmed Paşa emekliye ayrılıp diğer bir devlet işi ve unvanı verilmemiştir. Mesih Mehmet Paşa 1592'de İstanbul'da ölmüştür. Fatih yakınlarında Hırka-i Şerif Camii tarafında yaptırdığı ve çinileriyle tanınmış "Mesih Mehmed Paşa Camii" kenarında bulunan üstü açık olan türbesine gömülmüştür.[1][2]
Değerlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzunçarşılı onu şöyle değerlendirmiştir:[1]
Sadrazamlık görevinde iyi idareli, vakur ve ciddi (idi)
"Osmanlılar Ansiklopedisi"'nde şu değerlendirme yapılmaktadır:[2]
Şahsiyet sahibi, akıllı, vakur ve ciddi bir kişi olarak tanınmıştır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mesih Mehmed Paşa'nın Mısır'da bir medresesi bulunmaktadır. 1585-1588 yıllarında İstanbul'da Fatih, Edirnekapı civarında eskiden Hasan Paşa Mescidi bulunan mevkide yaptırdığı Mesih Mehmed Paşa Camii bulunmaktadır.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.346
- ^ a b c d e f g h * Koç, Havva, "Mesih Paşa (Hadım) ", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.204-205 ISBN 975-08-0072-9
- ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), "Mesih Süleyman Paşa" (1996), Sicill-i Osmani, C.IV say. 368, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 Online: [1]
- ^ Sicill-i Osmani'de ismi Mesih Süleyman Paşa olarak verilmiştir. XX. yy başlarında hazırlanmış olan bu kaynakta bulunan tarihler de diğer kaynaklardan değişiktir. Örneğin ölüm tarihi genellikle 1592 olarak verilmekte iken bu kaynakta bu tarih (Nisan-Mayıs 1589) olarak geçmektedir.
- ^ Mustafa Âli (1285/ ) Künhü'l-Ahbar 4 cilt", İstanbul
- ^ İbrahim Peçevi (haz.Murat Uraz) (1968) Peçevi Tarihi, İstanbul
- ^ Hadım Hasan Paşa 3 Kasım1597-9 Nisan1598 döneminde sadrazamlık yapmıştır.
- ^ Bu camiye, bulunduğu mevkiye atıfla, bazı kayıtlarda "Sütçü Murad Camii" veya harap iken 19.yy sonlarında Fetva Emini Hacı Nuri Efendi tarafından yeniden restore edildiği için "Fetva Emini Camii" adları da verilmektedir. bknz. Fatih Müftülüğü websitesi "Mesih Mehmet Paşa Camii" bilgileri 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.346
- Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları. ISBN 9789758845000
- Koç, Havva, "Mesih Paşa (Hadım) ", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.204-205 ISBN 975-08-0072-9
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), "Mesih Süleyman Paşa" (1996), Sicill-i Osmani, C.IV say. 368, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 Online: [2]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Özdemiroğlu Osman Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 1 Kasım 1585 - 14 Nisan 1586 |
Sonra gelen: Kanijeli Siyavuş Paşa |
