Karl Landsteiner
Karl Landsteiner | |
|---|---|
 Landsteiner, 1930 Stockholm | |
| Doğum | 14 Haziran 1868 Baden bei Wien, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Haziran 1943 (75 yaşında) New York City, ABD |
| Vatandaşlık | |
| Mezun olduğu okul(lar) | Viyana Üniversitesi (Dr., 1891) |
| Tanınma nedeni | Kan grubu sisteminin gelişimi, Rh faktörünün keşfi, poliovirüsün keşfi |
| Ödüller | |
| Kariyeri | |
| Dalları | |
| Çalıştığı kurumlar |
|
| İmza | |
 | |
Karl Landsteiner ForMemRS[2] (Almanca telaffuz: [kaʁl ˈlantˌʃtaɪnɐ]; d. 14 Haziran 1868, Viyana - ö. 26 Haziran 1943, New York), Avusturyalı-Amerikalı immünolog ve patolog.[3] 1900 yılında ana kan gruplarını ayırdı, günümüz kan grupları sınıflandırma sistemini kandaki aglütininlerin varlığını tanımladı. Bu biyolojik gelişmeleri sayesinde, tıbbî uygulamada da kullanıldı ve hasta hayatını tehlikeye atmadan kan nakledildi. Constantin Levaditi ve Erwin Popper ile birlikte çocuk felcine yol açan virüsü 1909'da keşfetti. 1926'da Aronson Ödülü'nü aldı. 1930'da Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü aldı. Transfüzyon tıbbının babası olarak tanımlandı.[4]
İlk yılları ve öğrenimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Landsteiner, 1868'de Viyana'da, Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi.[3] 1898-1908 arasında Viyana Patoloji Enstitüsü'nde araştırmacı olarak çalışırken insanlarda kanın yapısındaki farklılıkları bularak, uygun olmayan kan nakillerinin tehlikelerini ortaya çıkardı. 1901'de, alyuvarlarda hücre zarının dış katmanına bağlanan antijenlerin türüne göre insanda en az üç kan grubu olduğunu gösterdi; bu grupları A, B ve O olarak adlandırdı. Bir yıl sonra, A ve B antijenlerinin ikisini birden taşıyan ve AB antikorları içermeyen AB grubu bulundu. Landsteiner, 1927'de M ve N gruplarını, 1940'ta ilk kez bulunduğu maymun türünün adını taşıyan Rhesus (Rh) faktörünü saptadı. Rh faktörü, anne ve dölütün kanında ortaya çıkabilen ve düşük, ölü doğum ya da yeni doğanda ölümcül bir hastalığa yol açan bir dizi tepkimenin temelini oluşturuyordu.
Landsteiner'in çalışmaları adli tıbbın gelişmesine önemli katkılarda bulundu; babalık ve cinayet davalarında kan gruplarının güvenilir birer kanıt olarak kullanılmasını sağladı. Kan gruplarının belirli genler aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarıldığının kanıtlanması, kalıtım ve insan bilimi araştırmaları için de etkili bir yöntem sağladı.
Landsteiner 1909-1919 arasında Viyana Üniversitesi'nde, 1922-1943 arasında New York kentindeki Rockefeller Tıp Araştırmaları Enstitüsü'nde patoloji dersleri verdi. Başlıca yapıtı, bağışıklık kimyasının kurulmasına katkı niteliğindeki The Specificity of Serological Reactions 'dır (1936; Serolojik Tepkimelerin Özgüllüğü).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dorner, Friedrich; Schwarz, Hans Peter (2003). "Karl Landsteiner and his major contributions to haematology". British Journal of Haematology. 121 (4). ss. 556-565. doi:10.1046/j.1365-2141.2003.04295.x
. PMID 12752096.
- ^ Rous, P. (1947). "Karl Landsteiner. 1868-1943". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 5 (15): 294-324. doi:10.1098/rsbm.1947.0002. JSTOR 769085.
- ^ a b ""Karl Landsteiner", Jewish Virtual Library". 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020.
- ^ Speiser, Paul; Smekal, Ferdinand G. (1990). Karl Landsteiner: Entdecker der Blutgruppen und Pionier der Immunologie (3.3 bas.). Berlin. ISBN 9783894120849.[sayfa belirt]
