Svante Pääbo

Svante Pääbo
Svante Pääbo
	Svante Pääbo, 2016
Doğum	20 Nisan 1955 (70 yaşında); Stockholm, İsveç
Milliyet	İsveçli
Eğitim	Uppsala Üniversitesi (PhD)
Evlilik	Linda Vigilant (e. 2008)
Çocuk(lar)	2
Ödüller	Leibniz Ödülü (1992); Pour le Mérite (2008); Asturias Prensliği Ödülü (2018); Nobel Tıp Ödülü (2022)
Kariyeri
Dalları	Genetik, evrimsel antropoloji
Çalıştığı kurum	Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü

Svante Pääbo (d. 20 Nisan 1955, Stockholm), İsveçli biyolog, genetikçi ve bilim insanı. Evrimsel antropoloji alanında uzmanlaşan Pääbo,^[1] paleogenetiğin kurucularından birisidir ve Neandertal genomu üzerinde yoğun bir şekilde çalışmıştır.^[2]^[3] 2022'de "soyu tükenmiş homininlerin genomları ve insan evrimi ile ilgili keşifleri" nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.^[4]^[5]^[6]^[7]

Biyografisi

Svante Pääbo, 20 Nisan 1955 tarihinde İsveç'in başkenti Stockholm'de doğdu. Annesi Estonyalı kimyager Karin Pääbo tarafından büyütülen Svante'nin babası ise 1982 Nobel Tıp Ödülü sahibi Sune Bergström'dür. Doktora derecesini 1986'da Uppsala Üniversitesi'nde adenovirüslerin E19 proteininin bağışıklık sistemini nasıl modüle ettiğine dair araştırma üzerine yaptı. Doktorasını tamamladıktan sonra Almanya'nın Leipzig şehrindeki Max Planck Enstitüsü Evrimsel Antropoloji Genetik bölümü başkanı oldu.^[8]^[9]^[10] 1992 yılında, Alman Araştırma Cemiyeti tarafından verilen Almanya'nın en önemli araştırma ödülü olan Leibniz Ödülü'nü aldı.

Ağustos 2002'de Pääbo'nun araştırma birimi, eksik ya da hasarlı olması dil kabiliyetinin gelişmesinde sorunlara yol açan bir gen olan "Lisan geni" FOXP2'yi bulduklarını açıkladılar.

Pääbo, aynı zamanda ilk çağ insanları ve diğer antik topluluklar üzerine modern genetik yöntemleri kullanarak çalışmalar yürüten bir bilim dalı olan paleogenetik'in kurucusu olarak bilinir. 2006 yılında, Neandertal'lerin gen haritasının tamamının yeniden inşa edilmesi planını açıkladı. 2007 yılında Time dergisi tarafından yılın etkili 100 kişisi listesinde yer aldı.

Kaynakça

^ Svante Pääbo, Google Akademik tarafından dizinlenen yayınlar
^ Kolbert, Elizabeth. "Sleeping with the Enemy: What happened between the Neanderthals and us?". The New Yorker, 15 & 22 August 2011. ss. 64-75. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Kasım 2021.
^ Pääbo, Svante (2014). Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes. Basic Books. ISBN 978-0-465-02083-6.
^ "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". NobelPrize.org (İngilizce). 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.
^ "Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.
^ Grover, Natalie; Pollard, Niklas; Ahlander, Johan (3 Ekim 2022). "Swedish geneticist wins Nobel medicine prize for decoding ancient DNA". Reuters. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.
^ "Nobel laureate Svante Paabo's ancient DNA discoveries shed light on what makes us human". Onmanorama (İngilizce). 6 Ekim 2022. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.
^ Gitschier, J. (2008). "Imagine: An Interview with Svante Pääbo". PLOS Genetics. 4 (3). PLOS. ss. e1000035. doi:10.1371/journal.pgen.1000035. PMC 2274957 . PMID 18369454.
^ Zagorski, N. (2006). "Profile of Svante Pääbo". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (37). ss. 13575-13577. Bibcode:2006PNAS..10313575Z. doi:10.1073/pnas.0606596103 . PMC 1564240 . PMID 16954182.
^ "Svante Paabo at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology". 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011.

PÄÄBO, Svante^{[ölü/kırık bağlantı]} International Who's Who. (Uluslararası kim kimdir) 1 Eylül 2006.

Dış bağlantılar

Prof. Dr. Svante Pääbo kişisel web sitesi (Almanca)
PubMed'den Svante Pääbo yayımları (İngilizce)

[gs-1] Svante Pääbo, Google Akademik tarafından dizinlenen yayınlar

[kolbert-2] Kolbert, Elizabeth. "Sleeping with the Enemy: What happened between the Neanderthals and us?". The New Yorker, 15 & 22 August 2011. ss. 64-75. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Kasım 2021.

[lostgenomes-3] Pääbo, Svante (2014). Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes. Basic Books. ISBN 978-0-465-02083-6.

[4] "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". NobelPrize.org (İngilizce). 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.

[5] "Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022". 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.

[ReutersNobel-6] Grover, Natalie; Pollard, Niklas; Ahlander, Johan (3 Ekim 2022). "Swedish geneticist wins Nobel medicine prize for decoding ancient DNA". Reuters. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.

[7] "Nobel laureate Svante Paabo's ancient DNA discoveries shed light on what makes us human". Onmanorama (İngilizce). 6 Ekim 2022. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.

[8] Gitschier, J. (2008). "Imagine: An Interview with Svante Pääbo". PLOS Genetics. 4 (3). PLOS. ss. e1000035. doi:10.1371/journal.pgen.1000035. PMC 2274957 . PMID 18369454.

[9] Zagorski, N. (2006). "Profile of Svante Pääbo". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (37). ss. 13575-13577. Bibcode:2006PNAS..10313575Z. doi:10.1073/pnas.0606596103 . PMC 1564240 . PMID 16954182.

[10] "Svante Paabo at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology". 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahipleri
1901-1925	Emil Behring (1901) Ronald Ross (1902) Niels Finsen (1903) İvan Pavlov (1904) Robert Koch (1905) Camillo Golgi / Santiago Ramón y Cajal (1906) Alphonse Laveran (1907) İlya Meçnikov / Paul Ehrlich (1908) Emil Kocher (1909) Albrecht Kossel (1910) Allvar Gullstrand (1911) Alexis Carrel (1912) Charles Robert Richet (1913) Robert Bárány (1914) Jules Bordet (1919) August Krogh (1920) Archibald Hill / Otto Meyerhof (1922) Frederick Banting / John Macleod (1923) Willem Einthoven (1924)
1926-1950	Johannes Andreas Grib Fibiger (1926) Julius Wagner-Jauregg (1927) Charles Nicolle (1928) Christiaan Eijkman / Frederick Gowland Hopkins (1929) Karl Landsteiner (1930) Otto Warburg (1931) Charles Scott Sherrington / Edgar Adrian (1932) Thomas Morgan (1933) George Whipple / George Minot / William Murphy (1934) Hans Spemann (1935) Henry Dale / Otto Loewi (1936) Albert Szent-Györgyi (1937) Corneille Heymans (1938) Gerhard Domagk (1939) Henrik Dam / Edward Doisy (1943) Joseph Erlanger / Herbert Gasser (1944) Alexander Fleming / Ernst Chain / Howard Walter Florey (1945) Hermann Muller (1946) Carl Cori / Gerty Theresa Cori / Bernardo Houssay (1947) Paul Müller (1948) Walter Hess / António Egas Moniz (1949) Edward Kendall / Tadeus Reichstein / Philip Hench (1950)
1951-1975	Max Theiler (1951) Selman Abraham Waksman (1952) Hans Krebs / Fritz Lipmann (1953) John Enders / Thomas Weller / Frederick Robbins (1954) Hugo Theorell (1955) André Cournand / Werner Forssmann / Dickinson Woodruff Richards (1956) Daniel Bovet (1957) George Beadle / Edward Tatum / Joshua Lederberg (1958) Severo Ochoa / Arthur Kornberg (1959) Frank Burnet / Peter Medawar (1960) Georg von Békésy (1961) Francis Crick / James Dewey Watson / Maurice Wilkins (1962) John Eccles / Alan Hodgkin / Andrew Huxley (1963) Konrad Bloch / Feodor Lynen (1964) François Jacob / André Lwoff / Jacques Monod (1965) Francis Rous / Charles B. Huggins (1966) Ragnar Granit / Haldan Hartline / George Wald (1967) Robert William Holley / Har Khorana / Marshall Nirenberg (1968) Max Delbrück / Alfred Hershey / Salvador Edward Luria (1969) Bernard Katz / Ulf von Euler / Julius Axelrod (1970) Earl Sutherland, Jr. (1971) Gerald Edelman / Rodney Porter (1972) Karl von Frisch / Konrad Lorenz / Nikolaas Tinbergen (1973) Albert Claude / Christian de Duve / George Palade (1974) David Baltimore / Renato Dulbecco / Howard Temin (1975)
1976-2000	Baruch Blumberg / Daniel Gajdusek (1976) Roger Guillemin / Andrew Schally / Rosalyn Yalow (1977) Werner Arber / Daniel Nathans / Hamilton O. Smith (1978) Allan Cormack / Godfrey Hounsfield (1979) Baruj Benacerraf / Jean Dausset / George Snell (1980) Roger Sperry / David H. Hubel / Torsten N. Wiesel (1981) Sune Bergström / Bengt I. Samuelsson / John Robert Vane (1982) Barbara McClintock (1983) Niels Jerne / Georges Köhler / César Milstein (1984) Michael Brown / Joseph L. Goldstein (1985) Stanley Cohen / Rita Levi-Montalcini (1986) Susumu Tonegawa (1987) James W. Black / Gertrude B. Elion / George H. Hitchings (1988) J. Michael Bishop / Harold E. Varmus (1989) Joseph Murray / E. Donnall Thomas (1990) Erwin Neher / Bert Sakmann (1991) Edmond Fischer / Edwin G. Krebs (1992) Richard J. Roberts / Phillip Sharp (1993) Alfred G. Gilman / Martin Rodbell (1994) Edward B. Lewis / Christiane Nüsslein-Volhard / Eric F. Wieschaus (1995) Peter C. Doherty / Rolf M. Zinkernagel (1996) Stanley B. Prusiner (1997) Robert F. Furchgott / Louis Ignarro / Ferid Murad (1998) Günter Blobel (1999) Arvid Carlsson / Paul Greengard / Eric Kandel (2000)
2001-günümüz	Leland H. Hartwell / Tim Hunt / Paul Nurse (2001) Sydney Brenner / H. Robert Horvitz / John E. Sulston (2002) Paul Lauterbur / Peter Mansfield (2003) Richard Axel / Linda B. Buck (2004) Barry Marshall / Robin Warren (2005) Andrew Z. Fire / Craig C. Mello (2006) Mario Capecchi / Martin Evans / Oliver Smithies (2007) Harald zur Hausen / Luc Montagnier / Françoise Barré-Sinoussi (2008) Elizabeth Blackburn / Carol W. Greider / Jack Szostak (2009) Robert G. Edwards (2010) Bruce Beutler / Jules A. Hoffmann / Ralph M. Steinman (ölümünden sonra) (2011) John Gurdon / Shinya Yamanaka (2012) James Rothman / Randy Schekman / Thomas C. Südhof (2013) John O'Keefe / May-Britt Moser / Edvard Moser (2014) William C. Campbell / Satoshi Ōmura / Tu Youyou (2015) Yoshinori Ohsumi (2016) Jeffrey C. Hall / Michael Rosbash / Michael W. Young (2017) James P. Allison / Tasuku Honjo (2018) Gregg L. Semenza / Peter J. Ratcliffe / William Kaelin (2019) Harvey J. Alter / Michael Houghton / Charles M. Rice (2020) David Julius / Artem Pataputyan (2021) Svante Pääbo (2022) Katalin Karikó / Drew Weissman (2023) Victor Ambros / Gary Ruvkun (2024) Mary E. Brunkow / Fred Ramsdell / Shimon Sakaguchi (2025)

g t d 2022 Nobel Ödülü sahipleri
Kimya	Carolyn Bertozzi (ABD) Morten Meldal (Danimarka) Karl Barry Sharpless (ABD)
Edebiyat	Annie Ernaux (Fransa)
Barış	Ales Bialiatski (Belarus) Memorial (Rusya) Sivil Özgürlükler Merkezi (Ukrayna)
Fizik	Alain Aspect (Fransa) John Clauser (ABD) Anton Zeilinger (Avusturya)
Fizyoloji veya Tıp	Svante Pääbo (İsveç)
Ekonomi	Ben Bernanke (ABD) Douglas Diamond (ABD) Philip H. Dybvig (ABD)
Nobel Ödülü sahipleri 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

g t d İsveçli Nobel Ödülü sahipleri
Kimya	1903: Svante Arrhenius 1926: Theodor Svedberg 1929: Hans von Euler-Chelpin 1948: Arne Tiselius 2015: Tomas Lindahl
Edebiyat	1909: Selma Lagerlöf 1916: Verner von Heidenstam 1931: Erik Axel Karlfeldt (ölümünden sonra) 1951: Pär Lagerkvist 1966: Nelly Sachs 1974: Eyvind Johnson / Harry Martinson 2011: Tomas Tranströmer
Barış	1908: Klas Pontus Arnoldson 1921: Hjalmar Branting 1930: Nathan Söderblom 1961: Dag Hammarskjöld (ölümünden sonra) 1982: Alva Myrdal
Fizik	1912: Gustaf Dalén 1924: Manne Siegbahn 1970: Hannes Alfvén 1981: Kai Siegbahn
Tıp	1911: Allvar Gullstrand 1955: Hugo Theorell 1967: Ragnar Granit 1970: Ulf von Euler 1981: Torsten Wiesel 1982: Sune Bergström / Bengt I. Samuelsson 2000: Arvid Carlsson 2022: Svante Pääbo
Ekonomi	1974: Gunnar Myrdal 1977: Bertil Ohlin