Koşaç
 | Bu madde veya bölüm Bildirme eki adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
| Örnekler |
|---|
|
Koşaç, isnat edatı veya haber edatı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi.[1] Bazı kaynaklarda tüm ek-fiiller koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş hâlini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
Bildirme koşacı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bildirme eki veya bildirme koşacı -dir ekidir.[2]
- Annem bir çocuk doktorudur.
- Buraların iklimi çok güzeldir.
Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır:
- Ben bir öğrenciyim(dir).
-dir ekinin kökeni Eski Türkçe "tur-" (ayağa kalk-) fiiline dayanır. Bu fiile geniş zaman eki "-ır"ın eklenmesi ile oluşturulmuş, zamanla diğer fiiller için de kullanılmaya başlanmıştır.[2]
-dır koşacı Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak bileşik zamanlı fiil yapmakta da kullanılır.
Olumsuzluk koşacı
[değiştir | kaynağı değiştir]Olumsuzluk koşacı değil sözcüğüdür.[3]
- Bugün hava pek güneşli değil(dir).
- Bu işi Ahmet'e değil, Deren'e vermelisiniz.
İngilizcede
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizcedeki başlıca koşaçlar (copula) be fiilinin farklı zaman yapılarında kullanımıdır. İngilizcede de -Türkçedekine benzer şekilde- fiil soylu olmayan kelimeleri özneye bağlayarak yüklem görevinde kullanılmalarını sağlar.
- Mary and John are my friends. (Mary ve John benim arkadaşlarım[dır]).
- The sky was blue. (Gökyüzü maviydi.)
- I am taller than most people. (Ben çoğu kişiden daha uzunum[dur]).
- The birds were there. (Kuşlar oradaydılar.)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "koşaç." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
- ^ a b Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi
- ^ "Olumsuzluk koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 18 Aralık 2012.
