Meryem el-İcliyye
_04.jpg)
Meryem el-İcliyye veya Al-ʻIjliyyah bint al-ʻIjliyy (Arapça: العجلية بنت العجلي )[1], 10. yüzyılda, günümüzde kuzey Suriye'de bulunan Halep'te yaşayan bir Müslüman kadın astronom ve usturlap yapımcısıdır.[2][3] Yaptığı usturlap ile gök cisimlerinin yüksekliğini ölçmüş bir bilim insanıdır.
Modern popüler literatürde bazen Meryem el-Usturlabi (Arapça: مريم الأسطرلابية) olarak bilinir ancak sözde ilk adı olan 'Meryem', hayatı hakkında bilinen tek kaynakta geçmemektedir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İbnü'n-Nedîm'e göre, el-İcliyye olarak bilinen başka bir usturlap yapımcısının kızıydı;[3][4][5] o ve babası Bağdatlı bir usturlap yapımcısı olan Nasṭūlus'un çıraklarıydı (tilmīthah).[3]
el-İcliyye, 10. yüzyılda astronomik bir alet olan usturlaplar üretti;[1][6] 944'ten 967'ye kadar hüküm süren ilk Halep Emiri Seyfü'd Devle tarafından istihdam edildi.[1][3]
Bu bilginin ötesinde, onun hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Varsayılan adı "Meryem", dönemine ait kaynaklarca desteklenmemektedir ve kendisinin ve babasının bilindiği isimlerdeki “el-Asturlabiyy” ifadesi sadece “usturlapçı” anlamına gelir ve mesleklerini gösterir; usturlaplar onun zamanında uzun zamandır biliniyordu.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Henry E. Holt tarafından 1990 yılında Palomar Gözlemevi'nde keşfedilen ana kuşak asteroid 7060 Al-ʻIjliya, onun onuruna adlandırılmıştır.[2] Adlandırma atıfı (M.P.C. 102252) 14 Kasım 2016 tarihinde yayınlanmıştır.[7]
2015'in ödüllü kitabı Binti ve Netflix dizisi Vikings: Valhalla'daki bir karaktere ilham vermiştir.[8][9] Kendisi, İslam Altın Çağı'ndan 1001 İcat tarafından olağanüstü bir kadın olarak adlandırılmıştır.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Salim Al-Hassani. "Women's Contribution to Classical Islamic Civilisation: Science, Medicine and Politics". 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016.
- ^ a b "7060 Al-'Ijliya (1990 SF11)". Minor Planet Center. 23 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2016.
- ^ a b c d Dodge, Bayard (1970). The Fihrist of Al-Nadīm: A Tenth-century Survey of Muslim Culture. Columbia University Press. s. 671. ISBN 978-0-231-02925-4.
al-ʿIjlī al-Aṣṭurlabī, an apprentice of Betulus; al-ʿIjlīyah, his daughter, a pupil of Betulus, who was with Sayf al-Dawlah.
- ^ "İz Bırakan Müslüman Kadınlar". 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.
- ^ "Astrolabes and Early Islam: Mariam "Al-Astrolabiya" Al-Ijliya". 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2016.
- ^ "How astronomers and instrument-makers in Muslim civilisations expanded our knowledge of the universe | Muslim Women's Council". www.muslimwomenscouncil.org.uk. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2016.
- ^ Emmet Asher-Perrin (2 Haziran 2016). "The Inspiration for Nnedi Okorafor's Binti is a Muslim Scientist From the 10th Century" (İngilizce). Tor.com. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2018.
- ^ Tyler, Adrienne (17 Ocak 2023). "The True Story Behind Hayat Kamille's Mariam in Vikings: Valhalla". ScreenRant (İngilizce). 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ "Extraordinary Women from the Golden Age of Muslim Civilisation". 1001 Inventions. 10 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2018.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Astrolabe: the 13th Century iPhone – Daily Sabah
- GPS and its Islamic origins, The Star Online, 3 October 2013
