Mihail Frunze
| Mihail Frunze Михаи́л Фру́нзе | |
|---|---|
| |
| Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri | |
| Görev süresi 15 Ocak 1925 - 31 Ekim 1925 | |
| Hükûmet başkanı | Aleksey Rikov |
| Yerine geldiği | Lev Troçki |
| Yerine gelen | Kliment Voroşilov |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mihail Vasilyeviç Frunze 2 Şubat 1885 Bişkek, Rus Türkistanı, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 31 Ekim 1925 (40 yaşında) Moskova, Rusya SFSC, Sovyetler Birliği |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Ödülleri | 
|
| İmzası | 
|
Mihail Vasilyeviç Frunze (Rusça: Михаи́л Васи́льевич Фру́нзе; Rumence: Mihail Vasilievici Frunză; d. 2 Şubat 1885 – ö. 31 Ekim 1925), Ekim Devrimi'nde Bolşevik önderi. Bir Rumen[1] ve Rus[2] aileye mensuptu. Frunze babası Herson Guberniyası'nda görevli bir askerî doktordu.[1] Savaşta Pyotr Vrangel'ı mağlup etmesiyle bilinir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Öğretimini Almatı'da tamamlayan Frunze, 1904'te Saint Petersburg Politeknik Üniversitesi'ne girdi. Frunze, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nde (RSDLP) aktif hale geldi. RSDİP'nin Vladimir Lenin ve Julius Martov'dan oluşan iki ana lideri vardı. 18 yaşındaki Frunze, Martov'un azınlığı Menşeviklerin aksine, Lenin'in çoğunluğunun, yani Bolşeviklerin yanında yer aldı. 1905 Devrimi'nde tutuklandı. İşkencelerden sonra cezası sürgüne yollamak olarak belirlendi.
Çarlık döneminde on sene kadar sürgünde yaşadıktan sonra kaçmayı başardı ve Minsk'teki Bolşevik yeraltı örgütünün başına geçti. Lenin tarafından sırasıyla Aleksandr Kolçak,Basmacı İsyanı, Nestor Mahno ve Pyotr Vrangel gibi kişilerin çıkarttığı ayaklanmaları bastırmakla görevlendirildi.
13 Aralık 1921 tarihinde Sovyet Rus delegasyonunun başı olarak Ankara'ya geldi ve Mustafa Kemal Paşa ile görüştü. Bu ziyaret esnasında, Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında bir iş birliği antlaşması imzalandı. Frunze, Batı Cephesini gezmiş, Türk Ordusunun ihtiyaçlarını görmüş ve bunların giderilmesi için atılan adımları hızlandırmıştır. Bunun dışında iki ülke arasındaki Karslı Malakanların durumu gibi pürüzlü konuların halledilmesinde etkili olmuştur. Genel olarak çok başarılı bir temsilcilik gerçekleştirmiş ve Türkiye'de Sovyetler Birliğine dair olumlu izlenimin yerleşmesinde katkıda bulunmuştur.[3] İstanbul'da Taksim Meydanı'nda bulunan Özgürlük Anıtı'ndaki heykel grubu içinde Kliment Voroşilov ile birlikte resmedilmiştir.[4]
Sovyetler Birliği döneminde de, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'e onun şerefine "Frunze" adı verilmişti.
Türkiye'ye yaptığı geziyle ilgili anılarını kalem almıştır. Anıları Ahmet Ekeş'in Rusçadan çevirisiyle 1978 yılında yayınlanmıştır.[5]
Frunze'nin Grigori Zinovyev'e verdiği destek onu Zinoviev'in başlıca muhaliflerinden biri olan Josef Stalin ile arasını açtı.
Frunze, komünist liderler arasında politik düşünceleri ve uygulamaları kısmında çok yaratıcı ve alışılmışın dışında bir görüşe sahip olmasıyla sıyrılmıştı. Komünist partinin yasadışı olduğu dönemdeki dayanıklılığı ve karmaşık askeri hedefler peşinde koşması sayesinde yoldaşlarının saygısını ve hayranlığını kazandı. Komünist parti gündemindeki çalışmalar konusundaki hem teorik hem de pratik konulardaki gücü ve partiden ayrı kişisel hırsından yoksun olması nedeniyle Lenin 'in potansiyel halefi olarak görülüyordu.[kaynak belirtilmeli] Özellikle bir diğer halef olan Yakov Sverdlov'un da ani ölümünden sonra bu konumda güçlü bir adaydı.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Frunze'nin kronik bir ülser rahatsızlığı vardı. 1925'te özellikle şiddetli bir sancıdan sonra Frunze hastaneye kaldırıldı. Stalin ve Anastas Mikoyan, onu operasyonundan hemen önce ziyarete geldiler. Frunze ameliyata alındı ve ameliyat sırasında kloroform zehirlenmesinden öldü.[6] Frunze, ölümünden kısa bir süre önce karısına: 'Şu anda kendimi tamamen sağlıklı hissediyorum ve ameliyatı düşünmek saçma görünüyor. Yine de, her iki parti temsilcisi de bunu istiyor'" yazdı.[7]
2010'da İzvestiya'da yayımlanan bir makalede Frunze'ye normalinden yedi kat fazla kloroform verildiği ispatlandı.[kaynak belirtilmeli] Frunze, Kremlin Duvarı Mezarlığı'na gömüldü .
-
Özgürlük Anıtı, İstanbul, Türkiye -
Mihail Frunze'nin cenazesi, 1925, Moskova
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Robert Service, Lenin: A Political Life: Volume 3: The Iron Ring, Indiana University Press, 1995, ISNB 978-0253351814, p194
- ^ Martin McCauley, Who's Who in Russia Since 1900, Routledge, 1997, ISBN 0-415-13897-3 p. 87-88
- ^ Atatürk Ansiklopedisindeki madde 17 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 Ekim 2024 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Yılmaz Özdil'in 1 Mayıs tarihli Hürriyet gazetesindeki Taksim isimli yazısı". 9 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ Slezkine, Yuri (2017). The House of Government: A Saga of the Russian Revolution (İngilizce). Princeton University Press. s. 286. ISBN 978-1-4008-8817-7.
- ^ "Frünze'yi kim öldürdü". İzvestiya. 24 Şubat 2021. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2010.
  | Bir Rus'un biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam |
Kızıl Ordu Kurmay Başkanı 1924-1925 |
Sonra gelen: Sergey Kamenev |
| Siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Lev Troçki |
Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri 1925 |
Sonra gelen: Kliment Voroşilov |
