Boris Savinkov
Boris Viktoroviç Savinkov (Rusçası: Борис Викторович Савинков) (19 Ocak 1879 - 7 Mayıs 1925) Rus yazar, devrimci ve silahlı eylemcidir. SR partisinin savaş örgütü liderlerindendi. Rus İmparatorluğunda Çarlık rejimi yöneticilerine düzenlediği gösterişli suikastlerle bilinir. 1917 yılındaki Şubat Devriminden sonra Geçici Hükûmette Savaş Bakan Yardımcılığı yapmıştır. Ekim Devriminden sonra çıkan Rus İç Savaşı sırasında Bolşeviklere cephe almış ve 1920 yılında ülke dışına kaçmıştır. 1924 yılında ülkeye gizlice geri dönmeye çalışırken yakalanmış, hapiste öldürülmüş veya intihar etmiştir.
Gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Savinkov, Varşova'da görev yapan bir hakimin oğlu olarak Harkiv'da doğdu. 1897 yılında Sankt-Peterburg Üniversitesi Hukuk Fakültesine başladıysa da 1899 yılında öğrenci eylemlerine katıldığı gerekçesiyle atıldı. Sonra Berlin ve Heidelberg'de eğitimine devam etti. 1898 yılından itibaren çok sayıda sosyalist örgütle iç içe oldu. 1901 yılında tutuklendı ve Vologda'ya sürgüne gönderildi. Sürgündeyken önde gelen Rus devrimcileri arasında sayılan Nikolay Berdyaev ve Anatoly Lunaçarski ile tanıştı. Ancak marksizmde istediğini bulamayıp şiddet eylemlerine yöneldi. 1903 yılında sürgünden yurtdışına kaçtı ve SR'lara katıldı. Kısa sürede Yevno Azef[1] önderliğindeki savaş örgütünün ikinci ismi oldu.
SR üyesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus İmparatorluğuİçişleri Bakanı Vyaçeslav von Plehve'yi ve Büyük Dük Sergey Aleksandroviç'i öldürme suçlarından 1906 yılında tutuklandı ve idam cezasına çarptırıldı. Odessa'daki hapishane hücresinden kaçmayı başararak yurt dışına çıktı. Yevno Azef'in Ohranka ajanı olduğu ortaya çıkınca savaş örgütünün başına geçti. Ancak örgüt artık eski gücünde değildi.
1917
[değiştir | kaynağı değiştir]Savinkov sürgünde bulunduğu Fransa'dayken I. Dünya Savaşına gönüllü olarak Fransız Ordusu bünyesinde katılacaktır. 1917 yılındaki Şubat Devrimi sonucunda Çarlık rejiminin yıkılması üzerine Nisan 1917'de Rusya'ya döner. Temmuz ayında Geçici Hükûmette görev alarak Savaş Bakanı Aleksandr Kerenski’nin yardımcısı olur. 30 Ağustos günü hükûmetten istifa edecek ve Kornilov Olayındaki payından ötürü SR’lardan ihraç edilecektir. Bolşeviklerin Ekim Devrimi ile iktidarı almalarından sonra karşı devrim saflarında yer alır.
Rus İç Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Anavatanın ve Özgürlüğün Korunması Derneği adı altında kurduğu silahlı birliklerle Yaroslavl, Rybinsk ve Murom’da Bolşeviklere saldırır. Bu ayaklanmaların Kızılordu tarafından bastırılmasından sonra Fransa’ya kaçar. Burada Beyaz Ordu komutanlarından Amiral Aleksandr Kolçak’ın temsilciliğini yapar. 1919-1920 Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Polonya’ya geçer ve savaş esiri olan Ruslardan kurduğu birliklerle Bolşeviklere karşı savaşır. Ekim 1921’de savaş sona erince Józef Piłsudski tarafından Sovyetler Birliği ile ilişkilerin gerilmemesi için sınırdışı edilir.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Savinkov, ünlü İngiliz ajanı Sidney Reilly’nin arkadaşıydı ve Bolşeviklere karşı İngiliz istihabaratıyla birlikte çok sayıda sabotaj ve istihbarat eyleminde bulunmuştur. Yine böyle bir girişim sırasında Sovyet Askeri Karşı İstihabarat Örgütü OGPU tarafından tuzağa düşürülerek yasadışı yollarla ülkeye girerken yakalanır. SSCB Yüksek Mahkemesi yargılama sonucu Savinkov’un idam edilmesine karar verse de VtsIK cezayı 10 yıl hapis cezasına çevirir. Mahkeme sırasında Savinkov artık Bolşevik rejimini tanıdığını söyleyerek yenilgisini itiraf edecektir. Hapisteyken Rus İç Savaşı sonrasındaki yenilginin ardından sürgüne giden Beyaz Ordu kılıç artıklarını eleştiren yazılar yazdı ve bunlar Moskova’da basıldı. Resmi NKVD belgelerine göre hapisteyken intihar ettiği belirtilse de, Savinkov’un öldürüldüğü de iddia edilmektedir.
Geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Boris Savinkov çok sayıda roman yazmıştır. Bunlardan en bilineni olan ve aynı zamanda otobiyografisi olarak değerlendirilen “Bir Teröristin Anıları” adlı eserdir. Savinkov'un eserleri SR'lar arasında oldukça tepkiyle karşılanmıştır.
Popüler kültüre etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]2004 yılında yönetmen Karen Shakhnazarov, Ölüm Süvarisi (The Rider Named Death) adlı filmini Savinkov'un eserinden uyarlamıştır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Solgun At, 1909, Rusçası: Конь бледный
- Olmayan şey, 1912 Rusçası: То, чего не было
- Bir Teröristin Anıları, 1917, Rusçası: Воспоминания террориста
- Kara At, 1923 Rusçası: Конь вороной
