Aleksandr Kerenski

Aleksandr Kerenski
Алекса́ндр Ке́ренский
Aleksandr Kerenski; Алекса́ндр Ке́ренский
Rusya Geçici Hükûmeti Başkanı
	Görev süresi; 22 Temmuz (8 Temmuz Jülyen takvimi) 1917 - 7 Kasım (26 Ekim Jülyen takvimi) 1917
Yerine gelen	Vladimir Lenin (SSCB Halk Komiserleri Kurulu Başkanı olarak)
Kişisel bilgiler
Doğum	Aleksandr Fyodoroviç Kerenski; 4 Mayıs (22 Nisan) Jülyen takvimi 1881; Simbirsk (bugün Ulyanovsk)
Ölüm	11 Haziran 1970; New York, ABD
Defin yeri	Putney Vale Mezarlığı, Londra
Partisi	Sosyalist Devrimci Parti
Mesleği	Siyasetci

Aleksandr Fyodoroviç Kerenski (Rusça: Алекса́ндр Фёдорович Ке́ренский; 22 Nisan (Gregoryen: 4 Mayıs) 1881^[1]; Simbirsk, Çarlık Rusyası – 11 Haziran 1970; New York, ABD), Rus siyasetçi. 1917 Şubat Devriminden sonra Rus hükûmetinin üyesi, Temmuz ayından itibaren de Geçici Hükûmetin Başbakanı. Sosyalist Devrimci Parti (SR) üyesi.

Çocukluk ve öğrenim

Kazan Üniversitesi rektörü Fyodor Kerenski'nin oğlu olarak Simbirsk (günümüz Ulyanovsk)'ta dünyaya geldi. Petersburg Üniversitesinde hukuk öğrenimi görürken Narodnik harekete ilgi duydu ve mezun olduktan sonra avukat olarak çalışırken Sosyalist Devrimci Parti (SR)'ye katıldı. Tanınmış bir avukat olarak siyasi suçlardan yargılanan pek çok devrimciyi savundu. 1912'de Volks'tan İşçi Grubu'nun (Trudovikler)^{[kaynak belirtilmeli]}, SR adayı^{[kaynak belirtilmeli]} olarak Duma üyesi (milletvekili) seçildi. Ilımlı solun güzel konuşan, etkin bir politikacısı olarak ünlendi.

Şubat Devrimi

Kerenski daha radikal bazı sosyalistlerin tersine, Rusya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesini destekledi. Şubat Devrimi (1917) üzerine de monarşinin kaldırılmasını savundu. Petrograd İşçi ve Asker Sovyeti'nin başkan yardımcılığı göreviyle, Duma tarafından oluşturulan geçici hükûmette adalet bakanlığı görevini büyük bir istekle kabul etti. Her iki iktidar organında da görev alan tek kişi olarak bu iki iktidar odağı arasında arabuluculuk işlevini üstlendi. Ancak devrimin getirdiği özgürlük ortamının hükûmetin aldığı kararlara olumsuz etki etmesi dolayısıyla yasakları uygulamaktan çekinmedi. Devrimci önderlerin halk arasında en çok tanınan ve desteklenenlerinden oldu.

Şubat Devrimi başladığında Duma'daki inkılapçı üyelerin ağır topu olduğu düşünülen Kerenski "Petersburg Sovyeti"nin başkan yardımcılığına getirildi. Geçici hükûmet kurulduğunda SR'nin sağ kanadını temsilen Adalet Bakanı olarak kabineye girdi. Kerenski'nin partisi Sosyalist-Devrimcilerden kopan bir grup olan Trudovikler idi. Ama "SR" (Sosyalist-Devrimci) olarak biliniyordu.

Mayıs ayında Harbiye Bakanlığına getirildi ve STAVKA (Genelkurmay) Başkanı Mihail Vasilyeviç Alekseyev'i görevinden alıp yerine Aleksey Alekseyeviç Brusilov getirdi.

Kerenski hükûmette görev aldığı dönemde ikili ve çelişkili siyasetiyle dikkat çekse de yaptığı hataları hükûmet ortakları ve subaylara yükleyerek suçlamalardan kurtulmayı başardı. Mayıs 1917'de hükûmetin açıkladığı - Kerenski'nin onayladığı - savaş hedeflerine halkın gösterdiği tepki karşısında çok sayıda bakan istifa etmek zorunda kaldı. Ancak ısrarlı bir savaş savunucusu olmasına rağmen kaypak taktiklerle iktidarda kaldı. Oluşturulan yeni hükûmette savaş ve donanma bakanlıklarını üstlenen Kerenski en etkili üye durumuna geldi. Yeni bir saldırı planı hazırlayarak cepheyi dolaşmaya gitti. Moral bozukluğu içindeki birliklerde savaş gücünü ve devrimi savunma isteğini artırmaya yönelik coşkulu konuşmalar yaptı.

1916 "Brusilov Taarruz"'un kahramanı olan Brusilov'un komutasıyla Alman İmparatorluğuna karşı genel taarruza geçti ("Kerenski Taarruzu"). Ancak genel taarruz başarısız olunca sorumluluğu Brusilov'a yükleyerek onu görevinden aldı ve 13 Temmuz'da yerine Lavr Georgiyeviç Kornilov'u tayin etti.

Ama konuşma yeteneği savaş yorgunluğunu ve askerler arasındaki disiplinsizliği ortadan kaldıramadı. Kerenski'nin Galiçya saldırısı ağır bir yenilgiyle sonuçlandı.

Temmuz'da geçici hükûmetin yeniden düzenlenmesi zorunluluğu doğunca, katı siyasi inançları bulunmayan ve dramatik konuşma becerisiyle halkın geniş desteğini sağlayabilen Kerenski başbakan oldu. Ancak bu göreve geldiğinde daha radikal bir tutum sergileyen ve tüm devrimci hareketi sindirmeye çalışan Kerenski yasaklarla dolu bir dizi kararname çıkardı. Kerenski'nin başbakanlığı döneminde uygulanan bazı yasaklar şunlardır:

Hükûmetten izinsiz bildiri yayınlanması yasaklandı.
Bolşeviklere ait matbaa basılarak Pravda gazetesinin yayımı yasaklandı.
Lenin hakkında idam kararı çıkarıldı.
Trotski ve diğer Bolşevik liderler tutuklandı.

Kısa süre sonra general Lavr G. Kornilov'u başkomutanlıktan uzaklaştırıp bu görevi de üstlenince (Ağustos 1917) ılımlıları ve subayları karşısına aldı. Aynı zamanda köklü sosyal ve ekonomik dönüşümlerin gerçekleştirilmesini reddederek ve kişisel iktidarını kurmaya yönelerek sol kanadın da güvenini yitirdi.

Ağustos ayında Kornilov devrimci hareketlenmenin Rus ordusunu tehlikeye soktuğunu düşünerek bir darbe gerçekleştirmeyi planladı. Kornilov darbe amacıyla birliklerini cepheden Sankt Peterburg'a gönderince Kerenski tarafından görevinden alındı. Darbe girişiminden korkan Kerenski en önemli siyasi güç olan Bolşeviklerden yardım istedi. Kornilov Bolşeviklerin büyük şehirlerde oluşturduğu savunma hattı karşısında başarısız oldu. Bu darbe girişiminden sonra, Bolşevikler daha da güçlendi.

Ekim Devrimi

Ekim 1917'de Finlandiya'dan dönen Vladimir İlyiç Lenin Bolşevikleri geçici hükûmeti devirmeye çağırdı. Kerenski 24 Ekim sabahı Harp Okulu öğrencilerini kullanarak Bolşevik yayın organı Pravda gazetesinin basımevine saldırılmasını emretti. Lev Davidoviç Troçki'nin komutası altındaki Kızıl Muhafızlar saldırıya karşı direnişe geçti. Kızıl Muhafızlar başkentin stratejik mevkilerini ve hükûmet binalarını ele geçirdi. 7 Kasım (eski takvimle 25 Ekim)'da Bolşevikler hükûmetin bulunduğu Kışlık Saray'a hücum etti. Kerenski Petrograd'dan kaçarak Pskov'a gitti. Fakat diğer bakanların tamamı yakalandı.

Pskov'daki süvari birliklerini örgütleyen Kerenski o dönemde Çar Köyü (Tsarskoye Selo) denilen Sankt-Peterburg kentinin Puşkin semtini işgal etti. Bu kentin adı 1918'de Bolşevikler tarafından "Çocuk Köyü" anlamına gelen Detskoye Selo olarak değiştirildi. Kerenski bu saldırıda da başarısız olunca birkaç hafta gizlendikten sonra Fransa'ya iltica etti. Sonradan gittiği ABD'de anılarını yazdı^[2] ve 1970 yılında hayata veda etti.

Kaynakça

^ "Alexander Kerenski".
^ Kerensky, Alexander (1 Ocak 1966). The Kerensky Memoirs: Russia and History's Turning Point. 1st edition (İngilizce). Cassell.

Wikimedia Commons'ta Aleksandr Kerenski ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Kerenski'nin Genelkurmay Başkanları

Aleksey Alekseyeviç Brusilov
Lavr Georgiyeviç Kornilov

Siyasi görevi
Önce gelen: Georgi Lvov	Rusya Geçici Hükûmeti Başkanı 21 Temmuz 1917 - 8 Kasım 1917	Sonra gelen: Vladimir İlyiç Lenin Halk Komiserleri Konsey Başkanı

[1] "Alexander Kerenski".

[2] Kerensky, Alexander (1 Ocak 1966). The Kerensky Memoirs: Russia and History's Turning Point. 1st edition (İngilizce). Cassell.

[1]

[2]