İş sağlığı ve güvenliği
_(Art._IWM_LD_2850).jpg)
| İşçi |
|---|
| dizisinin bir parçası |
 |
İş sağlığı ve güvenliği, insanların iş yerinde güvenliği, sağlığı ve refahı ile ilgilenen multidisipliner bir alandır.[1] Bir iş sağlığı ve güvenliği programının hedefi, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasıdır.[2][3] İSG aynı zamanda iş ortamından etkilenebilecek tüm genel halkı da korur.[4] Küresel olarak, her on beş saniyede bir ölüme tekabül edecek şekilde, yılda 2,78 milyondan fazla insan işyeri kaynaklı kazalar veya hastalıklar sonucunda hayatını kaybetmektedir. İşle ilgili olarak yılda 374 milyon ölümcül olmayan yaralanma meydana gelmektedir. Mesleki yaralanma ve ölümlerin ekonomik yükünün her yıl küresel gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde dördü olduğu tahmin edilmektedir.[5] Ortak hukukunun geçerli olduğu ülkelerde, işverenler çalışanlarının güvenliğine makul ölçüde özen gösterme konusunda teamül hukuku yükümlülüğüne sahiptir.[6] Ayrıca, kanunlar başka genel görevler yükleyebilir, özel görevler getirebilir ve iş güvenliği konularını düzenleme yetkisine sahip hükûmet organları tesis edebilir. Söz konusu hususların ayrıntıları yargıdan yargıya değişiklik göstermektedir.
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tanımlandığı üzere "iş sağlığı, işyerinde sağlık ve güvenliğin tüm yönleriyle ilgilenir ve tehlikelerin birincil olarak önlenmesine güçlü bir şekilde odaklanır."[7] Sağlık, "yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali" olarak tanımlanmıştır.[8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İş sağlığı ve güvenliğinin araştırılması ve düzenlenmesi nispeten yeni bir olgudur. Sanayi devriminin ardından işçilerin kaygılarına yönelik olarak işçi hareketleri ortaya çıktıkça, işçi sağlığı da işle ilgili bir konu olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.
İşyeri tehlikeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Çalışmak ekonomik ve diğer birçok fayda sağlasa da, çok çeşitli işyeri tehlikeleri aynı zamanda işyerindeki insanların sağlık ve güvenliğine yönelik riskleri de beraberinde getirir. Bunlar arasında, kimyasallar, biyolojik etkenler, fiziksel faktörler, olumsuz ergonomik koşullar, alerjenler, karmaşık bir güvenlik riskleri ağı ve çok çeşitli psikososyal risk faktörleri yer almaktadır ancak bunlarla sınırlı değildir.[9]
Sektörel
[değiştir | kaynağı değiştir]Belirli mesleki güvenlik ve sağlık risk faktörleri, sektöre ve endüstriye bağlı olarak değişir. Örneğin, inşaat işçileri özellikle düşme riski altında olabilirken, balıkçılar özellikle boğulma riski altında olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu balıkçılık, havacılık, kereste, metal işçiliği, tarım, madencilik ve ulaşım gibi sektörleri işçiler için en tehlikeli sektörler olarak tanımlamaktadır.[10] Benzer şekilde, iş yerinde şiddet gibi psikososyal riskler sağlık çalışanları, polis, infaz koruma memurları ve öğretmenler gibi belirli meslek grupları için daha belirgindir.[11]
Sağlık
[değiştir | kaynağı değiştir]İş yeri güvenliği ve sağlığı konuları zaman içinde daha geniş iş kollarına yayıldı. Bunların içinde sağlık çalışanları da dahil oldu. Sağlık çalışanın olduğu her alan hastane, muayenehane, tıp merkezi, sağlık ocağı, aile hekimlikleri, ev ziyaretleri gibi çok çeşitli alanları içeriyor. Yoğun ilaç kullanımı, enjektör gibi kesici delici aletlerle çalışılması, enfekte dokularla çalışılması, hasta kişilerin bulaşıcı patojenleri bulaştırma riskleri bunlardan bazılarıdır.
İnşaat
[değiştir | kaynağı değiştir]İnşaat, hem Amerika Birleşik Devletleri'nde hem de Avrupa Birliği'nde diğer tüm sektörlere kıyasla daha fazla mesleki ölümle sonuçlanan, dünyanın en tehlikeli iş kollarından biridir.[12][13]
Tarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarım çalışanları genellikle işle ilgili yaralanmalar, akciğer hastalıkları, gürültüye bağlı işitme kaybı, cilt hastalıkları ve kimyasal kullanımı veya uzun süre güneşe maruz kalmaya bağlı bazı kanserler açısından risk altındadır. Sanayileşmiş çiftliklerde, yaralanmalar sıklıkla tarım makinelerinin kullanımıyla ilgilidir.[14]
Hizmet
[değiştir | kaynağı değiştir]Gelişmiş ülkelerde hizmet sektöründeki iş sayısı arttıkça, giderek daha fazla iş hareketsiz hale gelmekte ve bu da imalat ve birincil sektörle ilişkili işlerden farklı bir dizi sağlık sorunu ortaya çıkarmaktadır.
Madencilik, petrol ve gaz çıkarma
[değiştir | kaynağı değiştir]Madencilik sektörü bugün hâlâ tüm sektörler arasında en yüksek ölüm oranlarından birine sahiptir.[15] Yerüstü ve yeraltı madencilik faaliyetlerinde çeşitli tehlikeler mevcuttur. Yerüstü madenciliğinde önde gelen tehlikeler arasında şunlar yer almaktadır; jeolojik stabilite,[16] tesis ve ekipmanla temas, patlatma, termal ortamlar ve solunum sağlığıdır.[17] Yeraltı madencilik operasyonlarında tehlikeler arasında ise; nefes darlığı, patlamalar ve gaz, jeolojik dengesizlik, elektrikli ekipman, tesis ve ekipmanla temas, ısı stresi, su kütlelerinin akması, yüksekten düşme, kapalı alanlar, iyonlaştırıcı radyasyon gibi konular yer almaktadır.[18]
Mesleki roller ve sorumluluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]İSG uzmanlarının rol ve sorumlulukları bölgesel olarak değişmekle birlikte, çalışma ortamlarının değerlendirilmesi, yaralanma ve hastalıkları önleyebilecek önlemlerin geliştirilmesi, onaylanması ve teşvik edilmesi, işverenlere, çalışanlara ve halka İSG bilgileri sağlanması, tıbbi muayenelerin yapılması ve işçi sağlığı programlarının başarısının değerlendirilmesini kapsamaktadır.
Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından alınan bir kararla uluslararası ölçekte iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni ortaya çıkan güncel konulara, işle ilgili kaza ve yaralanmaların sayısına, önleme ve koruma gereksinimine gibi konulara dikkat çekmek amacıyla, 2003 yılından bu yana her yıl farklı bir tema ile 28 Nisan'da kutlanmaktadır.[19][20] Ayrıca Türkiye'de 1987 yılından beri her yıl 5-10 Mayıs arası İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası olarak kutlanmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "occupational health". TheFreeDictionary.com. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Oak Ridge National Laboratory". Ornl.gov. 19 Haziran 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ "safety at work". 20 Mart 2022. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- ^ Fanning, Fred E. (2003). Basic Safety Administration: A Handbook for the New Safety Specialist, Chicago: American Society of Safety Engineers
- ^ "Safety and health at work". International Labour Organization. 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
- ^ "Guidance note: General duty of care in Western Australian workplaces 2005" (PDF). Government of Western Australia. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014.
- ^ "Occupational health". Wpro.who.int. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ "WHO Definition of Health". World Health Organization. World Health Organization. 7 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Concha-Barrientos, M., Imel, N.D., Driscoll, T., Steenland, N.K., Punnett, L., Fingerhut, M.A., Prüss-Üstün, A., Leigh, J., Tak, S.W., Corvalàn, C. (2004). Selected occupational risk factors. In M. Ezzati, A.D. Lopez, A. Rodgers & C.J.L. Murray (Eds.), Comparative Quantification of Health Risks. Geneva: World Health Organization.
- ^ "Injuries, Illnesses, and Fatalities 2010". Injuries, Illnesses, and Fatalities. Bureau of Labor Statistics. 9 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012.
- ^ Safety, Government of Canada, Canadian Centre for Occupational Health and (29 Kasım 2018). "Violence in the Workplace : OSH Answers". Ccohs.ca. 4 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ "Construction Safety and Health". Workplace Safety & Health Topics. National Institute of Occupational Safety and Health. 1 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012.
- ^ "Health and safety at work statistics". eurostat. European Commission. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012.
- ^ "NIOSH Workplace Safety & Health Topic: Agricultural Injuries". Cdc.gov. 13 Temmuz 2012. 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013.
- ^ Philbey, Lyndall (8 Mayıs 2017). "Mining". Safe Work Australia (İngilizce). 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019.
- ^ "Mining alert | Excavator engulfed after pit wall failure | Mine Safety News". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 9 Temmuz 2019. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019.
- ^ "Every Coal Mine Worker Should Know: Black Lung". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 2 Temmuz 2017. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019.
- ^ "Hazard Management". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 24 Nisan 2019. 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019.
- ^ "Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü". 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ "28 Nisan 2022 Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü". 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- (US) CDC - National Institute for Occupational Safety and Health 12 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (EU) Health-EU Portal – Health and Safety at work 18 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ILO International Occupational Safety and Health Information Centre 16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- American Journal of Industrial Medicine 15 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- American Industrial Hygiene Association, Back to Work Safely 10 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. guides, specifically for Small Manufacturers 15 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Minnesota Public Health Department Guide for Working during Covid-19 17 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- National Examination Board in Occupational Safety and Health 22 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Health and Safety Executive 8 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
