Olimpiyat Oyunları
| Olimpiyat Oyunları |
|---|
 |
| Genel |
| Oyunlar |
Olimpiyat Oyunları[1] veya kısaca Olimpiyatlar,[2] Yaz ve Kış Olimpiyat Oyunları olmak üzere iki ayrı kategoride, dört yılda bir düzenlenen uluslararası çok sporlu etkinlik. 200'ün üzerinde ülkeyi temsil eden sporcuların katıldığı etkinlikler, dünyanın en kapsamlı spor etkinliği konumundadır.[3]
Temelleri MÖ 8. yüzyılda Olimpiya'da gerçekleştirilen antik oyunlara dayansa da modern oyunların ilki 1896 yılında, Pierre de Coubertin'in Uluslararası Olimpiyat Komitesini (kısaca IOC) kurması sonrasında gerçekleştirildi. 1924 yılında, kış sporları etkinliklerinin yer aldığı Kış Olimpiyatları düzenlenmeye başlandı. I. Dünya Savaşı sebebiyle 1916'daki oyunlar, II. Dünya Savaşı sebebiyle ise 1940 ve 1944'teki oyunlar gerçekleştirilemedi. Her iki etkinlik son olarak 1992'de aynı yıl içerisinde gerçekleştirildi ve 1994'te düzenlenen Kış Olimpiyatları ile birlikte iki etkinlik arasında ikişer yıllık fark oluştu.
Olimpiyat Oyunları kapsamında, toplamda 13.000'in üzerinde sporcu 400'den fazla kategoride mücadele etmektedir. Gerçekleştirilen mücadeleler sonunda, belli bir kategoride en iyi sırayı elde eden sporcu altın madalya ile ödüllendirilirken, ikinci ve üçüncü sıradaki sporcular sırasıyla gümüş ve bronz madalyanın sahibi olur.
Antik Olimpiyatlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik olimpiyat oyunlarının ilk olarak nerede ve ne zaman başladığına ilişkin kesin bir bilgi yoktur; ancak sayısız efsane vardır. Bunlardan birine göre oyunlar, Olimpia kralı ve Peloponnisos'a adını veren kahraman olan Pelops'a kurbanların sunulduğu süre boyunca doğmuştur. Hristiyan Yunan düşünürü Titus Flavius Clemens'e göre ise bu oyunlar Pelops'un ruhuna sunulan armağanlardan başka bir şey değildir.
Bir başka söylenceye göre ise mitolojik kahraman Herakles'in Olimpiya'da bu tip bir oyuna katılarak kazanmasının sonucunda bu oyunların her dört yılda bir geleneksel olarak yinelenmesi istediği yönündedir. Bir başka efsane bunun Zeus tarafından Titan Kronos'a karşı aldığı yenilgi sonrasında koyulduğunu söyler. Değişik kaynaklarda bunun Elis Kralı İfitos'un MÖ 9. yüzyılda halkını büyük bir savaşın içine düşmekten kurtarması için Pythia'ya giderek ona danıştığını, kâhinin ise ona tanrılar onuruna oyunlar düzenleyerek tanrıların memnuniyetini kazanmasını önerdiği geçer. Bunun sonucunda İfitos bu oyunları düzenlemeye başlar ve Spartalı düşmanları bu oyunlar süresince onlara saldırmayı durdurur. Oyunlar tanrıların yaşıyor olduğuna inanılan Olimpos Dağı'nda düzenlenir ve adını da bu dağda düzenlenmesinden ötürü alır. Ancak kökeni ne olursa olsun olimpiyat oyunlarının Antik Yunanistan'da Eleusis Gizemleri'nin yanında düzenlenen en büyük iki dinsel törenden biri olduğu kesindir.
Modern Olimpiyatlar
[değiştir | kaynağı değiştir]1892'de Paris Sorbonne Üniversitesi'ndeki bir konuşması sırasında Fransız Baron Pierre de Coubertin uluslararası spor organizasyonu fikrini öne sürdü. Coubertin, 1870-71 yıllarındaki Fransa-Almanya savaşında Fransa'nın yenilgi nedenini ülkede fiziksel eğitimin verilememesi olarak görüyordu. Spor eğitimini ve spor kurumlarını güçlendirerek ülkede sporu yaygınlaştırmak ve spordaki rekabetin ve iletişimin gerçek savaşları önleyebileceğini savunuyordu. 23 Haziran 1894'te Coubertin önderliğinde Uluslararası Olimpiyat Komitesi 13 ülke ve 79 temsilci ile ilk kez toplandı ve Olimpiyat Oyunlarının yeniden düzenlenmesine ve ilk olimpiyatların 1896'da Atina'da düzenlenmesine karar verdi.
1896 Olimpiyatları
[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk modern olimpiyatlar Uluslararası Olimpiyat Komitesi himayesinde Atina'da 1896'da gerçekleştirildi. Bu olimpiyatlara 14 ülkeden 241 sporcu katıldı ve 43 yarışta mücadele ettiler.[4] Yunan hükûmeti oyunların gerçekleşebilmesi için Zappas ve kuzeni Konstantinos Zappas'a güveniyordu ve bu güveni olimpiyat oyunlarını finanse ederek kullandılar. İş insanı George Averoff da Panathinaiko Stadyumu restorasyonu masraflarını üstlendi. Yunan hükûmeti ise biletler ve hatıra pulları satışından gelir elde etmiştir.
Yunan halkı ve hükûmeti olimpiyatların gerçekleşmesinden memnundular ve Olimpiyat oyunlarının kalıcı olarak Atina'da gerçekleşmesi görüşü birçok sporcu tarafından paylaşıldı. Uluslararası Olimpiyat Komitesi ise bu isteği kabul etmedi ve organizasyonun uluslararası bir bir kimlik kazanması amacıyla ikinci olimpiyatların Paris'te düzenlenmesine karar verdi.
Yaz Oyunları
[değiştir | kaynağı değiştir]1896 Olimpiyatları'nın ardından olimpiyatların sürekli olup olamayacağı tartışma konusu oldu. Olimpiyat Oyunları 1900'de Paris Exposition'da, 1904'te ise St. Louis, ABD'de gerçekleştirildi. Paris oyunları stadyum olmadan gerçekleştirildi, ancak bu oyunlarda ilk kez kadın sporcular da yarıştı. 1904 oyunlarından 2 yıl sonra Atina'da 1906 Olimpiyatları (ya da "1906 Ara Olimpiyatlar") gerçekleşti, ancak bu oyunlar resmi olarak düzenlenmediği için Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmamaktadır ve bu olimpiyattaki dereceler sayılmamaktadır. Yine de 1906 Olimpiyatları halkın büyük ilgi göstermesi ve katılımcı sayısının yüksek olması nedeniyle Olimpiyatların popülerliğinin artmasını sağlamıştır. 1908 Yaz Olimpiyatları modern tarzda inşa edilen ilk stadyum olan White City Stadyumu'nda düzenlendi. Stadyumdaki tribünlerin bir kısmı kapalıydı, maraton pisti ve 50 bin üzerinde seyirci kapasitesi vardı.
2014 yılının Aralık ayında Meksika'da düzenlenen 114. IOC toplantısı'nda "Olimpiyatlarda temsil edilecek spor branşlarının sayısının 28 ile sınırlandırılması" kuralı kaldırılmıştır. Bunun yerine sınırlama 10.500 sporcu ve madalya dağıtılan 310 etkinlikle sınırlandırılmıştır.[5]
Kış Oyunları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaz Olimpiyatları'nda kar ve buz sporu yarışmaları düzenlemenin imkânsız olması nedeniyle ve başarılı geçen Yaz Olimpiyatlarının ardından Kış Olimpiyatları da düzenlenmeye başladı. Artistik buz pateni 1908 ve 1920, Buz hokeyi 1920 Yaz Olimpiyatları'nda yer almıştı. Uluslararası Olimpiyat Komitesi diğer kış sporlarını da kapsayacak şekilde spor listesini genişletmek istiyordu. IOC tarafından 1921'de Lozan'da gerçekleştirilen Olimpiyat Kongresi'nde Yaz Olimpiyatlarının yanında Kış Olimpiyatlarının da düzenlenmesine karar verildi. 1924'te Fransa'nın Chamonix bölgesinde sadece kış sporlarını kapsayan 11 gün süren ilk Kış Olimpiyatları düzenlendi. 1992 Kış Olimpiyatları'na kadar Yaz ve Kış Olimpiyatları aynı yıl içinde yapılıyordu. Yaz ve Kış Olimpiyatlarının iki yıl arayla yapılması amacıyla bir sonraki Kış Olimpiyatları 1994'te düzenlendi ve günümüzde Yaz ve Kış Olimpiyatları 2 yıl farkla yapılmaktadır. Kış Olimpiyatları da Yaz Olimpiyatları gibi dört yılda bir yapılmaktadır.
2014 yılının Aralık ayında Meksika'da düzenlenen 114. IOC toplantısı'nda katılacak sporcu sayısı 2.900 ile sınırlandırılmıştır.[5]
Paralimpik oyunları
[değiştir | kaynağı değiştir]1948'de Ludwig Guttmann II. Dünya Savaşı'ndan dönen askerlerin rehabilitasyonu amacıyla 1948 Yaz Olimpiyatları ile aynı tarihlerde çeşitli hastaneler arasında çoklu spor etkinlikleri düzenledi. Ludwig Guttmann'ın yarışmaları her yıl düzenlenmeye başladı ve 12 yıl boyunca sportif etkinlikler rehabilitasyon amacıyla kullandı. Guttmann'ın çabasıyla, "Paralel Olimpiyatlar" olarak anılan Paralimpik Oyunlara 1960 Yaz Olimpiyatları'na (Roma) 400 sporcu katıldı. Bu yıldan itibaren her olimpiyatlar sırasında Paralimpik Oyunları da düzenlenmeye başladı. 1982'de "Uluslararası Dünya Engelliler Spor Organizasyonları Koordinasyon Komitesi" (ICC) kuruldu ve beş yıl sonra bu komitenin yerini Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) aldı.
Gençlik Olimpiyatları
[değiştir | kaynağı değiştir]2010'dan itibaren 14-18 yaşları arasındaki gençlerin katıldığı Gençlik Olimpiyatları yapılmaya başlandı. Gençlik Olimpiyatları yapılması fikri 2001'de IOC başkanı Jacques Rogge tarafından ortaya atıldı 2007'deki 119. IOC kongresinde Gençlik Olimpiyatları yapılmasına karar verildi. İlk Yaz Gençlik Olimpiyatları 2010'da Singapur'da 14-26 Ağustos tarihleri arasında düzenlendi. 2012'de ise Avusturya'nın İnnsbruck kentinde ilk Kış Gençlik Olimpiyatları düzenlendi.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpik hareketin 3 temel unsuru bulunmaktadır: Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), uluslararası spor federasyonları ve Ulusal Olimpiyat Komitesi (NOC). Her ülke Ulusal Olimpiyat Komitesi ile Olimpiyatlara katılır. Dünyada IOC'a üye 205 Ulusal Olimpiyat Komitesi bulunmaktadır.
Olimpiyatların maliyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Bütçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpiyatlar pahalı ve masraflı organizasyonlardır.[6] Masrafların en büyük kısmını inşa edilen tesisler oluşturmaktadır. Oyunların yapılacağı ve sporcuların yarışacakları tesisler, spor alanları ve olimpiyat köyleri ve her olimpiyatlarda artan katılımcı sayısı olimpiyatların şimdiye kadar sadece gelişmiş ülkelerde yapılmasına neden olmuştur. Örneğin ekonomik gelişmişlik bakımından geri olan Afrika ülkelerinin hiçbirinde olimpiyat yapılmamıştır. Olimpiyatlar tarihinde ilk defa 1984 Yaz Olimpiyatları kâr etme başarısını gösterdi.
Pazarlama ve ticarileşme
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpiyatların önemli gelirleri spor turizmi, yayın gelirleri, bilet gelirleri ve reklam, sponsorluk faaliyetleridir.
Berlin'deki 1936 Yaz Olimpiyatları sadece yerel izleyicilerle sınırlı olsa da televizyonda yayınlanan ilk olimpiyatlardır. 1956 Kış Olimpiyatları uluslararası yayınlanan ilk olimpiyat oyunlarıdır. 1960'taki olimpiyatlarda ise ilk defa olimpiyatların yayın hakları satıldı ve Amerikalı CBS kanalı bunun için 394.000 dolar, Avrupa Yayın Birliği (EBU) ise 660.000 dolar ödedi. Soğuk Savaş ortamında olimpiyatların televizyon yayınları ve her olimpiyatta bu yayınlara artan ilgi birçok ülke tarafından siyasi propaganda amacıyla da kullanıldı. Olimpiyatların televizyonda yayınlanması, yayın gelirleri yanında reklam gelirlerinin ve daha çok izleyiciye ulaşılması sayesinde toplam gelirin artmasını sağladı.
1988 Yaz Olimpiyatları'nda televizyon yayın gelirleri olimpiyatlardan üç yıl önce 140 ülkeden 227 yayın kuruluşuna satıldı ve 407 milyon dolar gelir sağlandı.
Semboller
[değiştir | kaynağı değiştir]
Olimpik hareketin ideallerinin temsili için semboller kullanılır. En çok bilinen olimpiyat sembolü iç içe geçmiş farklı renklerdeki halkalardır. Beş iç içe halka 5 kıtayı (Amerika, Afrika, Asya, Avustralya, Avrupa) temsil eder. 5 kıtadan ülkelerin katıldığı ilk olimpiyat ise 1912 Yaz Olimpiyatları'dır. Seçilen bu renklerden en az biri her ülkenin bayrağında bulunmaktadır. Dolayısıyla sanılanın aksine bayraktaki renklerin herhangi bir kıtayı temsil etmemektedir, ülkeleri temsil etmektedir. Olimpiyat bayrağı 1914'te kabul edildi ve 1916'daki olimpiyatlarda kullanılması kararlaştırıldı. Ancak 1916 Olimpiyatları I. Dünya Savaşı nedeniyle iptal edilince, bayrak ilk olarak 1920 Yaz Olimpiyatları'nda kullanıldı.
Olimpiyatların sloganı üç kelimelik latince ifadedir: Citius, Altius, Fortius. "Daha hızlı, Daha yüksek, Daha güçlü." anlamına gelen ifade sporcunun birinci olmayı değil, elinden gelenin en iyisini yapmasını öğütler. Sloganın bir diğer anlamı da şudur: "En önemlisi kazanmak değil, katılmaktır". Slogan Pierre de Coubertin'in önerisiyle 1894'te Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin kuruluşuyla beraber kabul edildi.
Her olimpiyat öncesinde törenle Olimpiyat Ateşi yakılır ve kapanışa kadar yanar. Olimpiyat meşalesi Antik dönemde olduğu gibi günümüzde de Yunanistan'ın Olimpos dağında mercek yardımıyla Güneş ışığı kullanılarak yakılır. Yakılan meşale olimpiyatların düzenleneceği yere kadar ülke ülke dolaştırılır ve olimpiyatlar açılış törenindeki Olimpiyat ateşi bu meşale ile yakılır. Olimpiyat Ateşi ilk olarak 1936 Yaz Olimpiyatları'nda kullanıldı.
Olimpiyat maskotu, ev sahibi ülkenin kültürel değerlerini yansıtır ve genellikle bir hayvan ya da insan figürüdür. Olimpiyat Maskotu ilk olarak 1968 Yaz Olimpiyatları'nda kullanıldı. Olimpik maskotlararasında en ünlüsü 1980 Yaz Olimpiyatları'nda kullanılan Misha'dır.
Törenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Açılış töreni
[değiştir | kaynağı değiştir]
Oyunlar öncesinde olimpik kurallar gereği açılış töreni düzenlenir. Tören genellikle ev sahibi ülke ulusal marşının okunması ve bayrağının göndere çekilmesi ile başlar. Daha sonra genellikle müzik, dans ve görsel sanatlardan oluşan etkinlikler sunulur. Açılış törenleri günümüzde yüksek maliyetlerle düzenlenmektedir. 2008 Yaz Olimpiyatları açılış töreni yaklaşık 100 milyon dolara mal olmuştur.
Açılış töreni sırasında bütün sporcular ve hakemler olimpiyat yemini ederler. Bu yemin ev sahibi ülkenin seçtiği bir sporcu tarafından tüm sporcular adına okunur. İlk sporcu yemini 1920 Yaz Olimpiyatları'nda Victor Boin tarafından okundu.
Kapanış töreni
[değiştir | kaynağı değiştir]Madalya töreni
[değiştir | kaynağı değiştir]
Her olimpiyat yarışından sonra bir madalya töreni düzenlenmektedir. Kazanan en yüksekte olmak üzere üç sıralı bir kürsüde yarışı ilk üç sırada bitirenlere madalya verilmektedir. Kazanana altın, ikinciye gümüş ve üçüncüye bronz madalya verilir. IOC üyesi tarafından verilen madalyalardan sonra ulusal bayrakların altında kazanan kişinin ülkesinin millî marşı çalınır. Bu madalya töreni yarış sonunda veya en geç bir gün sonra düzenlenmektedir.
Altın ve gümüş madalyalar kaplamadır. Madalyanın bir yüzünde 1928'den beri elinde zafer çelengi tutan zafer tanrıçası Nike kabartması, diğer yüzünde olimpiyatın düzenlendiği ülke ile ilgili yerel motifler bulunmaktadır.
Olumsuzluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Boykotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ülkelerin çeşitli protestolarını göstermek için Olimpiyatlara katılmayı boykot etmesi oyunları özellikle Soğuk Savaş döneminde oldukça etkilemiştir. Boykotların oyunların gücüne en büyük etkisi ise 1980 ve 1984'te peşpeşe yapılan Moskova ve Los Angeles'deki oyunlarda görülmüştür. 1979 yılında Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgal etmesini protesto eden ve ABD'nin başını çektiği 64 ülke Moskova'yı protesto etti. Oyunlara sadece 80 takım katıldı.
Dört sene sonra bu defa ABD'de yapılan olimpiyatları Doğu Bloku ülkeleri boykot etti. SSCB'nin önderliğinde aralarında Doğu Almanya ve Küba'nın bulunduğu 13 ülke olimpiyatlara katılmadı.
Ancak olimpiyatlar tarihinde ilk boykot 1956 yılında Hollanda, İspanya ve İsviçre tarafından Macaristan'daki ihtilali protesto için yapıldı. Bunun yanında Kamboçya, Mısır, Irak ve Lübnan, Süveyş Bunalımı (Savaşı) olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı'nın protesto için bu olimpiyatlara katılmadı.
1968 ve 1972'de pek çok Afrikalı ülke Yeni Zelanda, Zimbabwe (Rodezya) ve Güney Afrika'nın Olimpiyatlara katılması engellenmesi nedeniyle IOC'nin karar almasını istemiş ve boykotla tehdit etmişlerdir. Son olarak 1976 Montreal Olimpiyatları'na Yeni Zelanda Rugby takımının ırkçı yönetimi nedeniyle sportif ambargo uygulanan Güney Afrika Cumhuriyeti'nde bir turnuvaya katıldıktan sonra olimpiyatlara kabul edilmesini protesto etmek için bu oyunlara katılmamıştır. 22 ülke oyunları boykot etmiştir.
1988'de Kuzey Kore Seul'deki (Güney Kore) oyunlara katılmadı. Bu oyunlara Küba, Etiyopya ve Nikaragua da katılmadı.
1972 Münih Olimpiyatları'nda, oyunlar tarihinin ilk ve en önemli silahlı saldırısı gerçekleşmiştir. Kara Eylül örgütüne bağlı Filistinli 8 eylemci İsrail adına yarışan 11 sporcuyu esir almıştır. İki sporcuyu hemen öldüren saldırganlar diğer 9 sporcuyla beraber Almanya'yı terk etmek üzere havaalanına geldiklerinde Alman güvenlik güçlerinin operasyon hazırlığında olduğunu fark etmiş, 9 sporcuyu öldürüp çatışmaya girmişlerdir. Toplam 18 saat süren olayda 11 sporcunun yanı sıra bir Alman polis ve 5 eylemci de ölmüştür.
Yine 1972 Olimpiyatları'nda kapanışın yapılacağı 11 Eylül günü Stuttgart'tan bir uçak kaçırıldığı ve eylemcilerin törene bomba atacağı haber alındı. Yetkililer kaçırılan uçağı iki adet savaş uçağı ile takip ettiklerini ve Münih'e yaklaşması halinde düşüreceklerini açıklamıştı. Ancak bir süre sonra takip edilen uçağın başka bir sivil uçak olduğu ortaya çıktı. Kaçırılan uçak ise bir daha bulunamadı. Yıllardır bu olayla ilgili bazı konular hâlâ açıklığa kavuşmamıştır.
1996 Atlanta Olimpiyatları'nda Olimpiyat Parkı'nda bir bomba patladı. Patlama sonucu bir seyirci öldü ve 100'den fazla kişi yaralandı. Melih Uzunyol adlı TRT kameramanı ise olayı çekmek üzere koşarken kalp krizi sonucu öldü. Soruşturmaların sonucunda bombayı Eric Robert Rudolph adlı bir ABD vatandaşının koyduğu ortaya çıktı.
Doping skandalları
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpiyatların ruhuna en çok zarar veren etkenlerin başında son yıllarda kullanımı gittikçe artan doping etkisi olan ilaç kullanımı gelmektedir. Özellikle 2004 Atina Olimpiyatları'nda başta halter gibi güce dayalı sporlar olmak üzere pek çok doping vakası ile karşılaşıldı ve alınmış pek çok madalya iade edildi. Aslında ilk olimpiyatlarda doping etkili ilaç kullanımı yasak değildi. Hatta 1904 Yaz Olimpiyatları'nda maratonu kazanan Thomas Hickss'e yarış içinde dahi antrenörü tarafından güçlendirici ilaçlar verildi. Ancak zaman içinde bunun spor ruhuna aykırı olması ve ileri safhalarda sağlık problemleri yaratması sebebiyle yasaklanması söz konusu oldu. İlk olarak 1956 Melbourn'da konu gündeme geldi.
Olimpiyat tarihinin dopinglerle ilgili en dramatik olayı ise 1960 Yaz Olimpiyatların'da gerçekleşti. Danimarkalı bisikletçi Knut Enemark Jensen yarış sırasında bisiklettten düşerek öldü. Daha sonra ölümünün kullandığı dopingli ilaçlardan kaynaklandığı ortaya çıktı. Bu olay üzerine 1963 yılında Avrupa Komisyonu'nda doping konusu ele alındı ve ilk kontroller yetersiz de olsa, 1964 Tokyo Olimpiyatları'nda yapılmaya başladı.
Ancak pek çok spor federasyonun koyduğu dopingli sporcuya men cezasını uygulama kararını IOC ilk olarak 1967'de verdi. Ve Olimpiyatlar tarihinde ilk doping testi pozitif çıkan sporcu 1968 yılında İsveçli atlet Hans-Gunnar Liljenwall oldu. Sporcu kazandığı bronz madalyayı alkol kullanımı nedeniyle kaybetmiş oldu.
Olimpiyatların en bilinen doping olayı ise 100 metre yarışında 1988 Yaz Olimpiyatları'nda ortaya çıktı. Kanadalı sprinter Ben Johnson yarışı rekor kırarak kazanmış ve bu oyunların belki de en önemli madalyalarından birini kazanmıştı. Ancak doping testleri sonucu pozitif çıkınca madalyayı iade etmek zorunda kaldı ve 2 yıl men cezası aldı.
Son yıllarda oldukça artan dopingli ilaç kullanımı ile uluslararası Anti Doping Kurumu (WADA) kuruldu ve denetimler oldukça sıklaştırıldı. Ben Johnson olayında olduğu gibi madalyanın verilip sonra alınması ve doping kullanmayan sporcuların hakkı olan dereceyi o sahada alamaması oldukça tartışıldı. Bu yüzden artık sporcular oyunlara katılmadan önce, hatta kendi ülkelerindeki baskınlar ile, testler yaparak dopingi önlemeye ve ilaç kullanan sporcuların oyunlara katılması engellenmeye çalışılıyor.
Olimpik sporlar
[değiştir | kaynağı değiştir]_5.jpg)
Yaz Olimpiyatları programında 26 spor dalında 20 farklı disiplin ve 300'e yakın yarış bulunmaktadır. Örneğin güreş'te iki disiplin vardır: Grekoromen ve serbest stil. Kış Olimpiyatları'nda ise 15 spor bulunmaktadır. Olimpiyat Oyunları'ndaki tüm sporlar Dünyada yaygın olan sporlardır. Örneğin ABD'de yaygın olan beyzbol olimpiyat programına dahil değildir. Çünkü bir olimpik sporun en az 25 ülkede oynanıyor olması gerekmektedir.
Sporcular
[değiştir | kaynağı değiştir]Sporcunun Olimpiyatlarda yarışabilmesinin ilk şartı "Olimpik liyakat"a sahip olmasıdır. Olimpik liyakat kurallarının tespiti farklı sporlara göre değiştiğinden ve zor olduğundan bu yetki Uluslararası Spor Federasyonları'na bırakıldı. Bir sporcunun olimpik liyakata sahip olup olmadığını ülkenin Ulusal Olimpiyat Komitesi ve Ulusal Spor Federasyonu belirler. Sportif yeterlilik yanında sporculardan ahlaki liyakata sahip olması da beklenir: Fair play kurallarına saygı göstermek, Doping testlerine katılmayı kabul etmek ve yasaklı maddeleri kullanmamak gibi.
Ev sahibi ülkeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Şehir | Ülke | Kıta | Yaz | Kış | Yıl | Açılış töreni | Kapanış töreni |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Atina |  Yunanistan |
Avrupa | I | - | 1896 | Nisan 6 | Nisan 15 |
| Paris |  Fransa |
II | - | 1900 | Mayıs 14 | Ekim 28 | |
| St. Louis[a] |  ABD |
Kuzey Amerika | III | - | 1904 | Temmuz 1 | Kasım 23 |
| Atina | Yunanistan |
Avrupa | [f] | - | 1906 | 22 Nisan | 2 Mayıs |
| Londra |  Birleşik Krallık |
IV | - | 1908 | Nisan 27 | Ekim 31 | |
| Stockholm |  İsveç |
V | - | 1912 | Mayıs 5 | Temmuz 22 | |
| Berlin |  Almanya |
VI | - | 1916 | I. Dünya Savaşı sebebiyle iptal edildi.[7] | ||
| Anvers |  Belçika |
VII | - | 1920 | Nisan 20 | Eylül 12[8] | |
| Chamonix | Fransa |
- | I | 1924 | Ocak 25 | Şubat 4[9] | |
| Paris | VIII | - | Mayıs 4 | Temmuz 27[10] | |||
| Saint-Moritz |  İsviçre |
- | II | 1928 | Şubat 11 | Ocak 19[11] | |
| Amsterdam |  Hollanda |
IX | - | Mayıs 17 | Ağustos 12[12] | ||
| Lake Placid |  ABD |
Kuzey Amerika | - | III | 1932 | Şubat 4 | Şubat 15[13] |
| Los Angeles | X | - | Temmuz 30 | Ağustos 14[14] | |||
| Garmisch-Partenkirchen |  Almanya |
Avrupa | - | IV | 1936 | Şubat 6 | Şubat 16[15] |
| Berlin | XI | - | Ağustos 1 | Ağustos 16[16] | |||
| Sapporo |  Japonya |
Asya | - | V | 1940 | II. Dünya Savaşı sebebiyle iptal edildi.[7] | |
| Tokyo | XII | - | |||||
| Cortina d'Ampezzo |  İtalya |
Avrupa | - | V | 1944 | ||
| Londra | Birleşik Krallık |
XIII | - | ||||
| Saint-Moritz | İsviçre |
- | V | 1948 | Ocak 30 | Şubat 8 | |
| Londra | Birleşik Krallık |
XIV | - | Temmuz 29 | Temmuz 14 | ||
| Oslo |  Norveç |
- | VI | 1952 | Şubat 14 | Şubat 25 | |
| Helsinki |  Finlandiya |
XV | - | Temmuz 19 | Ağustos 3 | ||
| Cortina d'Ampezzo |  İtalya |
- | VII | 1956 | Ocak 26 | Şubat 5 | |
| Melbourne Stockholm[c] |
 Avustralya İsveç |
Okyanusya Avrupa |
XVI | - | Kasım 22 Haziran 10 |
Aralık 8 Haziran 17 | |
| Squaw Valley |  ABD |
Kuzey Amerika | - | VIII | 1960 | Şubat 18 | Şubat 28 |
| Roma | İtalya |
Avrupa | XVII | - | Ağustos 25 | Eylül 11 | |
| Innsbruck |  Avusturya |
- | IX | 1964 | Ocak 29 | Şubat 9 | |
| Tokyo |  Japonya |
Asya | XVIII | - | Ekim 10 | Ekim 24 | |
| Grenoble | Fransa |
Avrupa | - | X | 1968 | Şubat 6 | Şubat 18 |
| Meksiko |  Meksika |
Kuzey Amerika | XIX | - | Ekim 12 | Ekim 27 | |
| Sapporo | Japonya |
Asya | - | XI | 1972 | Şubat 3 | Şubat 13 |
| Münih |  Batı Almanya |
Avrupa | XX | - | Ağustos 26 | Eylül 11 | |
| Innsbruck | Avusturya |
- | XII | 1976 | Şubat 4 | Şubat 15 | |
| Montreal |  Kanada |
Kuzey Amerika | XXI | - | Temmuz 17 | Ağustos 1 | |
| Lake Placid |  ABD |
- | XIII | 1980 | Şubat 12 | Şubat 24 | |
| Moskova |  Sovyetler Birliği |
Avrupa[d] | XXII | - | Temmuz 19 | Ağustos 3 | |
| Saraybosna |  Yugoslavya |
Avrupa | - | XIV | 1984 | Şubat 7 | Şubat 19 |
| Los Angeles | ABD |
Kuzey Amerika | XXIII | - | Temmuz 28 | Ağustos 12 | |
| Calgary | Kanada |
- | XV | 1988 | Şubat 13 | Şubat 28 | |
| Seul |  Güney Kore |
Asya | XXIV | - | Eylül 17 | Ekim 2 | |
| Albertville | Fransa |
Avrupa | - | XVI | 1992 | Şubat 8 | Şubat 23 |
| Barselona |  İspanya |
XXV | - | Temmuz 25 | Ağustos 9 | ||
| Lillehammer | Norveç |
- | XVII | 1994 | Şubat 12 | Şubat 27 | |
| Atlanta | ABD |
Kuzey Amerika | XXVI | - | 1996 | Temmuz 19 | Ağustos 4 |
| Nagano | Japonya |
Asya | - | XVIII | 1998 | Şubat 7 | Şubat 22 |
| Sidney | Avustralya |
Okyanusya | XXVII | - | 2000 | Eylül 15 | Ekim 1 |
| Salt Lake City | ABD |
Kuzey Amerika | - | XIX | 2002 | Şubat 8 | Şubat 24 |
| Atina |  Yunanistan |
Avrupa | XXVIII | - | 2004 | Ağustos 13 | Ağustos 29 |
| Torino | İtalya |
- | XX | 2006 | Şubat 10 | Şubat 26 | |
| Pekin[e] |  Çin |
Asya | XXIX | - | 2008 | Ağustos 8 | Ağustos 24 |
| Vancouver | Kanada |
Kuzey Amerika | - | XXI | 2010 | Şubat 12 | Şubat 28 |
| Londra | Birleşik Krallık |
Avrupa | XXX | - | 2012 | Temmuz 27 | Ağustos 12 |
| Soçi |  Rusya |
Avrupa[d] | - | XXII | 2014 | Şubat 7 | Şubat 23 |
| Rio de Janeiro |  Brezilya |
Güney Amerika | XXXI | - | 2016 | Ağustos 5 | Ağustos 21 |
| Pyeongchang | Güney Kore |
Asya | - | XXIII | 2018 | Şubat 9 | Şubat 25 |
| Tokyo | Japonya |
XXXII | - | 2021 | Temmuz 23 | Ağustos 8 | |
| Pekin | Çin
|
- | XXIV | 2022 | Şubat 4 | Şubat 20 | |
| Paris | Fransa
|
Avrupa | XXXIII | - | 2024 | Temmuz 26 | Ağustos 11 |
| Milano | İtalya
|
- | XXV | 2026 | Şubat 6 | Şubat 22 | |
| Los Angeles | ABD
|
Kuzey Amerika | XXXIV | - | 2028 | Temmuz 21 | Ağustos 6 |
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- a Oyunlara Chicago'nun ev sahipliği yapması kararlaştırılsa da, Louisiana Satın Alma Fuarı kapsamında düzenlenmesi için St. Louis'ye taşındı.[17][18]
- b Oyunlara Roma'nın ev sahipliği yapması belirlense de, Vezüv Yanardağı'nın harekete geçmesi sebebiyle ardından Londra'da gerçekleştirildi.[19]
- c Binicilik etkinlikleri İsveç'in başkenti Stockholm'de gerçekleştirildi. Binicilik etkinlikleri için ayrı bir başvuru gerçekleştiren Stockholm'de de, diğer oyunlarda olduğu gibi ayrı bir Olimpiyat ateşi yakıldı, açılış ve kapanış törenleri gerçekleştirildi.[20]
- d Rusya/Sovyetler Birliği sınırları hem Asya hem de Avrupa'da bulunmaktadır. Rusya Olimpiyat Komitesi Avrupa Olimpiyat Komitelerine bağlı olduğundan hem Moskova hem de Soçi Avrupa'da kabul edilmektedir.
- e Binicilik etkinlikleri Çin'e bağlı Hong Kong'da düzenlendi.[21] Although Hong Kong's separate NOC conducted the equestrian competition, it was an integral part of the Beijing Games; it is not conducted under a separate bid, flame, etc., as was the 1956 Stockholm equestrian competition. The IOC website lists only Beijing as the host city.[22]
- f Günümüzde resmî olarak kabul edilmeyen 1906'daki oyunlar, daha önceleri resmî bir değer taşımaktaydı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uluslararası Bilim Olimpiyatları
- Gençlik Olimpiyat Oyunları
- Çok sporlu etkinlikler listesi
- Tüm Olimpiyatlar için madalya sıralaması
- IOC ülke kodları listesi
- Delfi Oyunları
- Olimpiyat sembolleri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Serdaroğlu, Mehmet Sabri (2001). Olimpiyat Tarihi ve Türkiye'nin Olimpiyatlardaki Durumu. Niğde, Türkiye: Niğde Üniversitesi.
- Milliyet ilgili haber11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Olimpiyat oyunları". 1 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2007.
- ^ "Yaz ve kış olimpiyatlarına giriş" (PDF). 3 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2009.
- ^ "Overview of Olympic Games" (İngilizce). Encyclopædia Britannica. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2014.
- ^ "Athens 1896". The International Olympic Committee. 30 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2010.
- ^ a b "Olimpiyatlarda yeni dönem!". Milliyet. 8 Aralık 2014. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2014.
- ^ "Rakamlarla Londra Olimpiyatları". 29 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2013.
- ^ a b Durántez, Conrado (Nisan–Mayıs 1997). "The Olympic Movement, a twentieth-century phenomenon" (PDF). Olympic Review. XXVI (14). ss. 56-57. 18 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi20 Aralık 2014.
- ^ "Antwerp 1920". olympic.org. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Chamonix 1924". olympic.org. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Paris 1924". olympic.org. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "St. Moritz 1928". olympic.org. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Amsterdam 1928". olympic.org. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Lake Placid 1932". olympic.org. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Los Angeles 1932". olympic.org. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Garmisch-Partenkirchen 1936". olympic.org. 11 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Berlin 1936". olympic.org. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "St Louis 1904". International Olympic Committee. 1 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2008.
- ^ "St. Louis gets Olympic Games; International Committee Sanctions the Change for the World's Fair in 1904" (PDF). The New York Times. 12 Şubat 1903. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2008.
- ^ "Rome Games moved to London". realclearsports.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Stockholm/Melbourne 1956". Swedish Olympic Committee. 26 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2008.
- ^ Tim Pile (25 Haziran 2008). "Hong Kong saddles up for the Olympics". Londra: The Daily Telegraph. 20 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2008.
- ^ "2008 Beijing Olympic home page". International Olympic Committee. 6 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2008.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yaz Olimpiyat Oyunları sporları | |
|---|---|
| Türler | |
| Yeniler | |
| İlgili | |
| Kış Olimpiyat Oyunları sporları | |
|---|---|
| Türler | |
| İlgili | |
