Selçuk Baran
| Selçuk Baran | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 7 Mart 1933 Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 4 Kasım 1999 (66 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Milliyet |  Türk |
| Dönem | 1968 - 1993 |
| Tür | Öykü, roman, oyun |
| Önemli ödülleri | 1973 TDK Öykü Ödülü 1974 Milliyet Roman Ödülleri mansiyon 1978 Sait Faik Hikâye Armağanı 1979 Milliyet Roman Ödülleri mansiyon |
| Evlilik | Ayhan Baran |
Selçuk Baran (d. 7 Mart 1933, Ankara - ö. 4 Kasım 1999, Ankara), Türk öykü ve roman yazarı.
1960'lı yılların sonundan 1990'lı yılların başına kadar öykü, roman, oyun gibi farklı türlerde eserler verdi. Eserlerinde bireyin iç dünyasını ele aldı.[1] Edebi yaşamı boyunca hiçbir edebî veya siyasî toplulukta yer almadı. Öyküleri ve romanları ile birçok edebiyat ödülüne değer görüldü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1933 yılında Ankara'da doğdu. Babası ziraat teknisyeni Talat Veziroğlu, annesi Halide Hanım'dır.[2] Çocukluğu Ankara'da geçti. Edebiyat sohbetlerine ev sahipliği yapan, şiir söylenen bir ev ortamında büyüdü.[3] On beş yaşında günlük tutma ile başlayan yazma merakı ömür boyu sürdü.[1] Ankara Kız Lisesi'nin ardından Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde eğitim gördü. Hukuk alanında yüksek lisans yapmak üzere Almanya'ya gitti. Berlin'de başladığı yüksek lisansı sırasında Almancasını geliştirdi ve Alman hukuku üzerine çalışmalar yaptı, edebiyata odaklanmak istediğinden iki yıl sonra programı tamamlamadan geri döndü.[3]
Almanya'dan Türkiye'ye dönüşü sırasında gemide tanıştığı opera sanatçısı Ayhan Baran ile 3 Nisan 1957'de evlendi.[3] Çiftin Ayda ve Işıl adlı iki kız çocukları oldu. 1958 - 1968 yılları arasında, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne bağlı Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü'nde kurs müdürü olarak çalıştı.[4] İş çıkışlarında büroda kalıp yazma uğraşısını sürdürdü. 1968'den itibaren görevinden ayrıldı; yazarlık ve ev hanımlığını sürdürdü.[5]
Yayımlanan ilk öyküsü, 1968'de Yeditepe'de çıkan Çocuğun Biri'ydi. 1972'de ilk öykü kitabı olan ve 21 hikâyeden oluşan Haziran yayımlandı. Kitap, ertesi yıl TDK Öykü Ödülü'ne değer görüldü. Edebi yaşamı boyunca öykülerini Türk Dili, Oluşum, Argos, Papirüs, Hisar, Varlık, Yeni Edebiyat, Yeditepe gibi dergilerde yayımlamayı sürdürdü. İkinci öykü kitabını 1977'de yayımladı ve dokuz öykü içeren Anaların Hakkı adlı bu kitap ile 1978 Sait Faik Hikâye Armağanı'na değer görüldü. Bir Solgun Adam (1975) romanı 1974, Bozkır Çiçekleri romanı 1979 yılı Milliyet Roman Yarışması'nda mansiyon kazandı.
Evliliklerinin üçüncü yılından itibaren eşinin hayatına başka kadınların girmesi sonucu gelgitli bir evlilik yaşamı oldu; Ayhan Baran'ın İstanbul Operası'nda çalışmak istemesi üzerine 1984'te İstanbul'a taşındılar.[6] Evlilikleri 1987'de boşanma ile sonuçlandı. Selçuk Baran, edebi çevrede “Baran” soyadı ile tanındığı için bu ismi kullanmayı sürdürdü.[7]
1987 - 1993 yılları arasında TRT İstanbul Radyosu için radyo oyunları yazdı. Kış Yolculuğu kitabındaki bir öyküsünü oyun olarak düzenledi. Türkân Hanım'ın Ölümü isimli oyun, Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından 1990-1991 sezonunda sahnelendi.[8] Roald Dahl'ın Charlie'nin Büyük Cam Asansörü isimli kitabının çevirisini yaptı. Yazar, alkol bağımlığı nedeniyle birkaç defa alkol tedavisi gördü.
1993'te Ankara'ya dönen Baran,[6] kendisini başarısız bir yazar olarak kabul ettiğinden eline bir daha kalem almamaya karar verdi.[7] Daha önce çalışmış olduğu Hukuk Fakültesi Bankacılık Enstitüsü'nde 1995'ten sonra yayın müdürü olarak görev aldı.[6] 1996'da Porselen Bebek adlı çocuk romanını yayımladı.
Geçirdiği mide kanamasının ardından 4 Kasım 1999'da öldü. 1987 yılında yazdığı Güz Gelmeden (2000) adlı romanı ölümünden sonra yayımlanmıştır. Büyün öyküleri, Ceviz Ağacına Kar Yağdı (2008) adı altında toplanmıştır.
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Baran, genelde yalnız olan, kendi istemese bile yalnız kalan insanların umutsuzluk dolu öykülerini anlattı ve bu öykülerde düşsel ve şiirli bir anlatım kullandı.[4] Behçet Necatigil'e göre, "keskin, belirgin çizgilerden kaçınarak, dikkat isteyen, belirsiz yaşantı parçalarını birleştirdi".[4] Vedat Günyol ise Baran'ın öyküleri için "belli bir gerçeğin, içinde yaşadığı toplum gerçeğinin, birbirini tamamlayan sürgit yansımalarını, yankılarını dile getiriyor" dedi.[6]
Anısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hakkındaki eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]Selçuk Baran'dan kalan günlük, mektup ve yayımlanmamış yazıları Ülkü Uluırmak “Haziran’dan Kasım’a" (2007) adıyla derlemiştir.
Ayfer Yılmaz'ın Hüzün Mevsiminde Bir Yazar: Selçuk Baran ve Eserleri (2010)adlı çalışması "Her Dilde Yayıncılık" tarafından basıldı.
Ömer Solak tarafından yapılan kapsamlı bir araştırma, "Selçuk Baran Öykücülüğü: Çıt Çıkarmayan Bir Ağlayış Gibi" adlı incelemesi adıyla 2014 yılında Kesit Yayınları tarafından basıldı.
Selçuk Baran Öykü Ödülü
[değiştir | kaynağı değiştir]Galapera Sanatevi tarafından Selçuk Baran'ın adını yaşatmak için bir öykü ödülü düzenlenmiştir.[9] Daha önce yayımlanmamış ve başkaca bir ödül almamış, öykü kitabı bütünlüğü taşıyan bir dosyaya seçici kurul tarafından verilen ödülün ilki 2013'te verilmiş, 2015 yılından sonra düzenlenmemiştir.
- Ödül alan yazarlar
- 2013, Hakkı İnanç[10]
- 2014, Senem Dere,[11] Pelin Buzluk[11]
- 2015, İsahag Uygar Eskiciyan[12]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Öykü[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Roman[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1973: Haziran ile TDK Öykü Ödülü
- 1974: Bir Solgun Adam ile Milliyet Roman Ödülleri'nde mansiyon
- 1978: Anaların Hakkı ile Sait Faik Hikâye Armağanı
- 1979: Bozkır Çiçekleri ile Milliyet Roman Ödülleri'nde mansiyon
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Toker, Naciye Ayda (2012). "Selçuk Baran'ın roman ve hikâyelerinin tahlili". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ Ceylan, Sercan. "Selçuk Baran". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2022.
- ^ a b c Metin, Banu (2010). "Selçuk Baran'ın hikâyelerinde kadın tipleri" (PDF). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b c Baran, Selçuk (2009). "Kitapta yer alan biyografi". Bozkır Çiçekleri. İstanbul: YKY. ISBN 978-975-08-1615-4.
- ^ Karakılıç, Akif (2013). "Selçuk Baran'ın hayatı, sanatı ve eserleri". Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b c d Baran, Selçuk (2005). "Kitapta yer alan biyografi". Haziran. İstanbul: Dünya Kitapları. ISBN 975-304-304-X.
- ^ a b "Selçuk Baran: Bir Hüznün Dışa Vuruşu - Söylenti Dergi". 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2022.
- ^ "Türkân Hanım'ın Ölümü - Teatral Bir Öykü Okuması - Tiyatro Hemhâl - 19.12.2020 20:00 19.12.2020 20:00". Yapı Kredi Kültür Merkezi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ a b "Galapera Sanat Selçuk Baran Öykü Ödülü sahiplerini buldu!". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.