Tunçkaya, Kağızman
| Tunçkaya | |
|---|---|
 | |
 Kars'ın konumu | |
  Tunçkaya Tunçkaya'nın Kars'taki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Kars |
| İlçe | Kağızman |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1918 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 408 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0474 |
| İl plaka kodu | 36 |
| Posta kodu | 36700 |
Tunçkaya, Kars ilinin Kağızman ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tunçkaya köyünün eski adı Keçivan veya Keçevan'dır. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Keçevan veya Keçivan (كچوان) olarak geçer. Ancak köyün adı "Geçvan" şeklinde de okunmuştur.[4][5]
Tunçkaya köyünün merkezinde yer alan Keçivan Kalesi, Keçror Kalesi olarak da bilinir. Buna bağlı olarak Keçivan'ın daha eski dönemde Keçror adını taşıdığı tahmin edilmektedir.
Keçivan, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde, Kars sancağının Kağızman kazasında yer alıyordu. Bu kazadaki köylerin bir kısmı Kağızman kasabasına ("Nefs-i Kasaba-i Kağızman"), bir kısmı da Keçivan kasabasına (Nefs-i Kasaba-i Keçivan") bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte, Müslim nüfus defterinde Keçivan kasabasında 43 hanede 150 erkek tespit edilmiştir.[6]
Keçivan, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Keçivan, Kağızman sancağının Kağızman kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu yerleşim merkezinde 1896 yılında 187 kişi, 1906 yılında 227 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Rumlardan oluşuyordu.[7]
Keçivan köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Kağızman kazasının Kötek nahiyesine bağlıydı.[8] 1940 genel nüfus sayımında "Geçevan" biçiminde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 153 kişiden oluşuyordu.[9] Keçivan veya Geçevan Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Tunçkaya olarak değiştirilmiştir.[10] 1965 yılında Tunçkaya köyünde 458 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 106 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
Köyün eski adı 474 yılı kayıtlarında Keçror, 1665 kayıtlarında Keçivan, 1902 kayıtlarında Ermenicede "Keçror kasabası" anlamına gelen "Keçrevan", 1946 kayıtlarında ise Geçivan olarak geçmektedir. Tarihçi Horenli Musa'ya (5. yy) göre burası kral Vağarşak döneminde (MÖ 2. yy) kurulan Kapeğyan Beyliğinin merkezi idi. 12. yüzyılda bir Türkmen beyliğinin başkenti olmuştur.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Kars il merkezine 66 km, Kağızman ilçe merkezine 45 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 408[2] |
| 2021 | 420[2] |
| 2020 | 433[2] |
| 2019 | 446[2] |
| 2018 | 469[2] |
| 2017 | 479[2] |
| 2016 | 493[2] |
| 2015 | 524[2] |
| 2014 | 526[2] |
| 2013 | 548[2] |
| 2012 | 576[2] |
| 2011 | 594[2] |
| 2010 | 606[2] |
| 2009 | 621[2] |
| 2008 | 619[2] |
| 2007 | 651[2] |
| 2000 | 552[14] |
| 1990 | 608[15] |
| 1985 | 631[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tunckaya, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Kars Kağızman Tunçkaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Aysel Güneş, "2782 Numaralı Kars Vilayeti Kağızman Sancağı Kağızman Kasabası ve Geçvan Kazası Müslim Nüfus Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi", 2020, Bitlis, s. 225
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 770.
- ^ Aysel Güneş, "2782 Numaralı Kars Vilayeti Kağızman Sancağı Kağızman Kasabası ve Geçvan Kazası Müslim Nüfus Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi", 2020, Bitlis, s. 162-171
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 116, ISBN 9786052100271.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 770.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1940). "1940 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2022.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 757". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1965). "1965 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "Tunçkaya Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.