İran Hava Kuvvetleri
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Aralık 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| İran Hava Kuvvetleri | |
|---|---|
 İran Hava Kuvvetleri arması | |
| Etkin | 1979 - |
| Ülke |  İran |
| Bağlılık | İran Silahlı Kuvvetleri |
| Tipi | Hava Kuvvetleri |
| Büyüklük | 55.000 Personel 593 Toplam Uçak 123 Avcı uçağı 174 Saldırı uçağı 192 Nakliye uçağı 104 Eğitim uçağı 416 Helikopter 208 Saldırı helikopteri 736 İnsansız hava aracı [1] |
| Karargâh | Tahran |
| Savaşları | İran-Irak Savaşı Lübnan İç Savaşı Suriye İç Savaşı |
| Komutanlar | |
| Komutan | Tümgeneral Hamid Vahedi |
İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri (Farsça: نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران, romanize: Niruye Havâyiye Arteše Jomhuriye Eslâmiye Irân), bilinen adıyla İran Hava Kuvvetleri ya da kısaca IRIAF, İran Silahlı Kuvvetleri'nin hava kuvvetleri unsurudur. Mevcut yapı, 1979'daki İran Devrimi'nin ardından İran Şahlık Hava Kuvvetleri'nin adının değiştirilmesiyle oluşturuldu. IRIAF, İran-Irak Savaşı sırasında yoğun şekilde görev aldı ve Kaman 99 Operasyonu, Sultan 10 Operasyonu, H-3 Hava Saldırısı ile tarihte bir nükleer reaktöre yönelik ilk saldırı olarak kabul edilen Yakıcı Kılıç Operasyonu gibi önemli harekâtlar icra etti.
Bu çatışmada sekiz yıl süren hava muharebelerinin ardından IRIAF, İsrail Hava Kuvvetleri'nden sonra bölgede en fazla muharip pilota sahip ikinci hava kuvveti konumuna ulaştı. Yedi IRIAF pilotu, çoğu F-14 Tomcat ile olmak üzere altıdan fazla düşman uçağını düşürdüklerini iddia etti. İran-Irak Savaşı gazileri, IRIAF komuta kademesinin çekirdeğini oluşturdu. Ancak yaşlanan hava araçları ve uluslararası yaptırımlar nedeniyle yedek parça temininde yaşanan ciddi sıkıntılar, kuvvetin operasyonel kapasitesini önemli ölçüde sınırladı. Bu nedenle IRIAF, İran-İsrail Savaşı sırasında İsrail hava saldırılarına etkin biçimde karşı koyamadı. Savaş uçaklarının aktif olarak konuşlandırıldığına dair güvenilir bir rapor bulunmaması, İsrail’in İran hava sahasında fiilî hava üstünlüğü sağlamasına yol açtı.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana İran ve Rusya daha yakın ilişkiler kurdu ve İran, Rusya'ya HESA Şahid-136 gibi gezici mühimmat tedarik etti. Ardından Rusya, İran'a daha gelişmiş silah sistemleri, yani Yakovlev Yak-130 jet eğitim uçağı tedarik etmeye başladı ve ilk ikisi 2023 Eylül ayında teslim edildi.[2]
İran-İsrail Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eskimiş ve teknolojik olarak geri kalmış envanteri nedeniyle IRIAF, Haziran 2025'teki İran-İsrail Savaşı sırasında İsrail Hava Kuvvetleri'ne karşı etkili bir direnç gösteremedi ve bu durum İsrail'in İran üzerinde hava üstünlüğü sağlamasına imkân tanıdı. Çatışmalar süresince IRIAF'a ait savaş uçaklarının havalandığına dair herhangi bir bulguya rastlanmadı.[3] İsrail kaynaklarına göre, İsrail Hava Kuvvetleri'nin ilk hava saldırılarında park hâlindeki iki F-14 Tomcat imha edilirken, takip eden hafta düzenlenen bir başka saldırıda park hâlindeki üç F-14 daha vuruldu. İsrail Savunma Kuvvetleri, İran'ın tek faal havada yakıt ikmal uçağı olduğu ileri sürülen bir KC-707'nin, İsrail'den yaklaşık 2.250 kilometre uzaklıktaki Meşhed Havalimanı'nda park hâlindeyken imha edildiğine ilişkin kanıtlar sundu. Bu saldırının, IDF tarafından gerçekleştirilen en uzun menzilli harekât olabileceği değerlendirildi. The New York Times'a konuşan bir uzman ise IRIAF'ın son dönemde hava yakıt ikmali faaliyeti yürütmediğini belirterek, söz konusu tankerin imhasının kısa vadede doğrudan bir etkisinin olmayacağını ifade etti.[4]
Envanter
[değiştir | kaynağı değiştir]Güncel Envanter
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
_at_Dezful.jpg)
.jpg)
Son yıllarda Northrop F-5 gövdesi üzerinde yapılan değişikliklerle geliştirilmiş HESA Saike savaş uçağı üzerinde çalışılmaktadır. Bu uçağın seri üretimine geçilip geçilmediği kaç adet üretildiği ve hizmete girip girmediği bilinmemektedir.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "2018 İran Askeri Gücü". Global Fire Power. 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2018.
- ^ Lubell, Maayan; Bayer, Lili; Toksabay, Ece; Al-Khalidi, Suleiman (17 Haziran 2025). "Israeli air power reigns over Iran, but needs US for deeper impact". Reuters (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Haziran 2025.
- ^ Lubell, Maayan; Bayer, Lili; Toksabay, Ece; Al-Khalidi, Suleiman (17 Haziran 2025). "Israeli air power reigns over Iran, but needs US for deeper impact". Reuters (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Haziran 2025.
- ^ Koettl, Christoph (15 Haziran 2025). "Israel appears to have destroyed a refueling plane in Iran's far east, satellite imagery and video shows". The New York Times. New York City. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2025.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w "World Air Forces 2021". Flightglobal Insight. 2021. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
- ^ "Wolrd Air Forces 1987 pg. 64". flightglobal.com. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2016.
- ^ Cenciotti, David (1 Mart 2015). "Iran is overhauling the world's last active F-14 fleet". The Aviationist. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020.
- ^ "İran'ın Askeri Kapesitesi | Stratejik Düşünce Enstitüsü". www.sde.org.tr. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020.
