Aşağıçakmak, Köprüköy
| Aşağıçakmak | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Aşağıçakmak Aşağıçakmak'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°01′41″N 41°55′51″E / 40.028°K 41.9309°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Köprüköy |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1658 m |
| Nüfus | 34 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25320 |
Aşağıçakmak, Erzurum ilinin Köprüköy ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı idaresinin 1835 tarihli nüfus tespitinde Çakmak adıyla geçen köy Aşağıçakmak veya Yukarıçakmak köyünün eski adı olmalıdır.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Aşağıçakmak köyü, Çakmak-i Süfla (چقماق سفلا) olarak geçer.[6]
Çakmak-i Süfla (Aşağı Çakmak) köyü, tarihî Basiani bölgesinin Yukarı Basiani kısmında yer alır. Bu bölge, Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[7]
Aşağı Çakmak köyü olma ihtimali olan Çakmak köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterine göre Hasan Kala kazasının köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde 40 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusun yaklaşık 80 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu tespitte köyde Hristiyan nüfus bulunmuyordu.[5]
Aşağı Çakmak köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre, Erzurum vilayetinin Hasan Kale kazasının Pasin-i Süfla nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[8] 1935 genel nüfus sayımında, "Aşağı Çakmak" şeklinde kaydedilmiş olan köy, Pasinler kazasının Çobandede nahiyesine bağlanmıştı ve nüfusu 290 kişiden oluşuyordu.[9] 1965 genel nüfus sayımında Aşağıçakmak köyünün nüfusu 429 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde 115 kişi okuma yazma biliyordu.[10] 1990 yılında Çobandede bucağı Köprüköy ilçesine dönüştürüldü ve Aşağıçakmak köyü de bu ilçeye bağlandı.[11]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Köprüköy Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 73 km, Köprüköy ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır.[13] Mahalle, Köprüköy'ün kuzeydoğusunda olup, D.100/
numaralı Erzurum-Ağrı (Köprüköy-Horasan) devlet/uluslararası yoluna, Yukarısöğütlü mahallesi üzerinden 4,7 km'lik bir köy yoluyla bağlıdırdır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 34[2] |
| 2021 | 42[2] |
| 2020 | 47[2] |
| 2019 | 46[2] |
| 2018 | 52[2] |
| 2017 | 55[2] |
| 2016 | 58[2] |
| 2015 | 60[2] |
| 2014 | 60[2] |
| 2013 | 61[2] |
| 2012 | 68[3] |
| 2011 | 66[3] |
| 2010 | 83[3] |
| 2009 | 91[3] |
| 2008 | 90[3] |
| 2007 | 91[3] |
| 2000 | 158[3] |
| 1990 | 185[15] |
| 1985 | 266[16] |
| 1965 | 429[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Köprüköy Aşağıçakmak Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Asagicakmak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
- ^ a b Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 229.
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 228.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 28" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2025.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ "Resmî Gazete, 18 Mayıs 1990" (PDF). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Aşağıçakmak Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2023.
- ^ "Google Maps detay". Google Maps. 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.