Kizikos

Kizikos
Kyzikos

Grekçe: Κύζικος
Kizikos antik yerleşim
Kizikos Türkiye haritasındaki konumu.
Diğer adı	Kyzikos (Belkıs ve Balkız)
Konum	Erdek, Balıkesir, Türkiye
Bölge	Misya
Koordinatlar	40°23′24″K 27°53′1″D
Tür	Yerleşim yeri
Tarihçe
Kuruluş	MÖ.600
Devir(ler)	Cilalı Taş Devri-(Neolitik Çağ), Bakır Çağı-(Kalkolitik Çağ)
Kültür(ler)	Helenistik Dönem, Roma Dönemi
Olay(lar)	MÖ 4. yüzyılda bağımsızlığını ilan etmiştir.
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)	Sur duvarları, heykel, seramik parçaları
Arkeologlar	Kurt Bittel
Durum	Harabe
Kyzikos arkeolojik sit, antik kent, polis adını veren Kyzikos  kıtası Asya  ülkesi Türkiye  içinde bulunduğu idari birim Erdek  içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer Marmara Bölgesi  konum koordinatları 40°23′16″K 27°52′14″D  önemli olay Kyzikos Kuşatması  korunmuşluk durumu korunmuş

Kizikos, antik çağda Mysia bölgesindeydi.

Kizikos'ta bulunmuş, MÖ 6. yüzyıla ait, bir Helen atlı arabasını gösteren mermer kabartma. İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunuyor.

Misya/Kizikos antik kentinde darbedilmiş Stater sikke. MÖ 500-450. Sikke ön yüzde aslan derisi başlığı ile sakallı arkaik Herakles tasviri, altta Orkinos balığı,arka tip incuse square.

Misya/Kizikos antik kentinde darbedilmiş Stater sikke. MÖ 500-450 Sİkke ön yüzde Kerberos altta Orkinos, arka tip incuse square.

Kizikos (Grekçe: Κύζικος), günümüzde Balıkesir ilinin Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden ana karaya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

Kizikos ve çevresinin 18.yüzyılda çizilmiş bir haritası (Şu anki Kapıdağ Yarımadası, Marmara Adası, Paşalimanı ve Avşa Adası)

Konumu ve çevresel özellikleri

Propontis'te önemli bir stratejik konuma sahip Arktonessos'un anakaraya bağladığı kıstağın hemen kuzeyinde yer alan Kizikos, bugün "Belkıs" ve "Balkız" olarak da anılmaktadır. Kentin yerleşim alanı kuzeyde Dindymos Dağı (Ayı Dağı), Hamamlı ve Belkıs (Yeniköy) köyleri; batıda Erdek Körfezi ve Düzler köyü, güneyde Erdek-Edincik-Bandırma karayolu; doğuda Aşağıyapıcı köyü ve Bandırma Körfezi ile sınırlanmıştır. Kizikos, bulunduğu konum nedeni ile Propontis denizi, (Marmara Denizi) Küçük Asya'nın batı dünyasına açılmasını sağlayan en önemli etkenlerden bir tanesidir. Tam bu noktada kentin coğrafi konumu ve korunaklı limanları, Hytos, Panarmos ve Thrakisos sayesinde antik dönemden itibaren Propontis de daima söz sahibi olmuş, verimli topraklarının yanı sıra ilk dönemlerden beri gelişen Karedeniz ile yapılan deniz ticareti ile zenginleşerek Anadolu'nun en önemli kentlerinden biri olmayı başarmıştır. Strabon, Kizikos'un bu durumunu, güzellik, büyüklük ve yönetimin mükemmelliği ile Asya‟nın en önemli kentleriyle yarışır durumda olduğunu ve kentin yerleşim düzeninin Rhodos, Massalia ve Karthago ya benzediğini söyler. Tüm bunların yanı sıra, MÖ 6. yüzyılın ortalarından itibaren bastığı elektron sikkeler kentin hem ticaretinin gelişerek zenginleşmesine hem de ünlenmesinde önemli katkı sağlamıştır. Kentin antik coğrafyası hakkında birçok bilgi veren Strabon, kentin çevresinin beş yüz stadion genişliğinde olduğunu, şehrin güney kısmının bir düzlükte, kuzey kısmının ise Arkton Oros Dağı yamaçlarına kurulduğunu belirtir. İki köprüyle ana karaya bağlanan bir ada üzerinde, limanlarının yanı sıra iki yüzden fazla geminin barınabileceği doğal bir koya sahip olduğunu belirtmiştir. Bu noktada şehrin üzerinde kurulduğu toprak parçasının bir ada mı yoksa bir yarımada mı olduğu antik kaynaklar tarafından tartışılan bir konu olmuştur.

Tarihçe

Antik Çağ'ın büyük coğrafya bilgini Amasyalı Strabon, MS 17-18 yıllarında yazdığı sanılan ünlü Coğrafya adlı kitabında şöyle ifade eder: "Kizikos, Propontis'te (Marmara Denizi) bir ada olup, kıtaya iki köprü ile bağlıdır. Köprülerin yakınında aynı ismi taşıyan, gerektiğinde kapatılabilen iki limanı ve iki yüzden fazla gemiyi alabilecek büyüklükte barınağı bulunan bir kent vardır" der. Kizikos'un büyüklüğünden, güzelliğinden, yönetiminin mükemmelliğinden" söz eder.

Strabon, "Geographia" adlı eserinde, Homeros'a göre Troia toprakları, Kizikos kentinden Aisepos Irmağı'ndan sonra başlar. 'İda'nın eteklerindeki Zeleia'da yaşayanlar, Aisepos'un kara sularından içen Aphneler, Troialılar, bunlar da Lykaon'un şanlı oğlu Pandaros tarafından yönetildiler." (İlyada, ii. 824). O (Homeros), bunları Likyalılar (Troas'ta Troialıların müttefiki olarak yerleşmiş olan Likyalılar) da der. Onlara, Aphnitis Gölü'nden (Manyas Gölü) ötürü Aphneler dendiği de zannedilmektedir. Daskylitis Gölü (Kuş Gölü) de bu adla anılır." demektedir. Buna göre Troia'nın tam olarak nerede olduğunu Çanakkale'den ziyade, daha yukarıda, Marmara Denizi kıyısında aramak gerekir.

Ünlü yazar Herodotos kaynaklı bilgiler, bölgenin MÖ 7. yüzyılın başlarında, ''Didumus Dağı'' eteğinde Kizikos şehrinin egemenliği altında olduğu gözükmekte. Artake gibi Kizikos şehri de ismini kurucusundan almış. Kizikos'un yaptırdığı eserler arasında Hadrian Tapınağı, Kizikos Amfitheatrı, Altıköşe kuleler, Bouleuterion, Palata Çeşmesi, Agios Nikolas Kilisesi, Muhle Kalesi (Muhla Kalesi), Zeytin adasında yer alan Meryem Ana Klisesi ve genç vaftiz havuzu bulunuyor.

Antik sikkeleri

Kizikos (Yunanca: ΚΥΖΙΚΟΣ) antik dönemdeki hazırladığı ünlü şaraplarının yanı sıra bir diğer ünlü olduğu konu darb ettiği elektron antik sikkelerdir. Arkaik Dönem'den Hellenistik Dönem'e kadar 240'tan fazla farklı antik sikke tipi mevcuttur. Kizikos (Yunanca: Κύζικος) özellikle arkaik dönemde antik sikkeler üzerinde çeşitli hayvanları Aslan, Kartal, Panter, Boğa, Koç, Domuz, Yunus, Ton balığı, Horoz ve çeşitli mitolojik yaratıklar Griffon, Sfenks, Centaur, Daemon, Gorgon başı, Pegasus antik sikkeler üzerinde darbedilmiştir. Antik dönemlerde Marmara [Propontis] Denizi'ndeki ticaret yollarının güvenliğini de Kizikos [ Yunanca ΚΥΖΙΚΟΣ ] sağlamıştır. Aynı zamanda önemli bir darphane olan Kizikos (Yunanca: ΚΥΖΙΚΟΣ) Yunan dünyasında erken dönemlerden itibaren antik sikke basımına başlamış ve MS 3. yüzyıl ortalarına kadar kendi sikkelerini basmayı sürdürmüştür. Kizikos antik kentinin sembolü Orkinos balığıdır. Antik kentin darbetmiş olduğu antik sikkeler üzerinde görülmektedir.

Tarihi olaylar

• MÖ 790: Miletoslu göçmenler, Kizikos ve Prokonnes'te (Marmara Adası) koloniler kurdu.
• MÖ 680: Kizikos'a büyük bir Miletos göçmen grubu daha geldi. Kyzikos'un "Altın çağı" başladı.
• MÖ 410: Kizikos'u saran Persler'e karşı yardıma gelen Atinalı Alkibiades Bandırma Körfezi'nde yaptığı deniz savaşını kazandı.

Kizikos Antik Kenti ve Bandırma Körfezi

Ünlü kişiler

• Kizikoslu Androsthenes, MÖ 200'lerde Seleukos kralı III. Antiohos zamanında yaşadı.
• Kizikoslu Eudoksos, MÖ 130, denizci ve kaşif.
• Kizikoslu Gelasius, MS 5. yüzyıl kilise tarihçisi.
• Kizikoslu Adrastus, bir matematikçi

Resimler

• 
• 
  Kizikos'a ait sütun, MÖ 7. yüzyıl (Erdek Açık Hava Müzesi).
• 
  Şehir kalıntıları.
• 
  Tapınaktan kalanlar (çoğunlukla parçalar, tünel benzeri bir yapı ve birkaç basamak).
• 
  Hadrian Tapınağı'ndan kalanlar (çoğunlukla parçalar, tünel benzeri bir yapı ve birkaç basamak dışında büyük yapılar yok.)
• 
  Hadrian Tapınağı'nın girişi olduğu düşünülen yer.
• 
  Hadrian Tapınağı'nın tahtalarla desteklenmiş kemerleri.
• 
  Tapınağın devasa sütunu.
• 
  Tünel benzeri yapılar mevcut.
• 
  Hadrian Tapınağı'nın kalıntıları.