Bell UH-1 Iroquois

UH-1 Iroquois
Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir UH-1 Iroquois
Türü	Genel maksat helikopteri
Ulusal köken	ABD
Üretici	Bell Textron
Tasarımcı	Bell Textron
İlk uçuş	20 Ekim 1956
Hizmete giriş	1959
Durumu	Etkin hizmette
Ana kullanıcı	ABD Hava Kuvvetleri (tarihsel)
Diğer kullanıcılar	Tam liste
Üretim aralığı	1956-1987
Üretim sayısı	+16.000
Değişimleri	Bell 204/205 Bell CH-146 Griffon Bell UH-1Y Venom

Bell UH-1 Iroquois, Amerikan havacılık şirketi Bell Helicopter tarafından tasarlanıp üretilen çok amaçlı bir askerî helikopterdir. Huey ailesinin ilk üyesi olan bu model, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri'nde hizmete giren ilk türbin motorlu helikopterdir. Türkiye'de halk arasında Pat Pat olarak anılmaktadır.

Iroquois'in geliştirilmesi 1950'lerin başında başladı. Bu sürecin ana nedeni, ABD Ordusu'nun yeni bir tıbbi tahliye ve genel maksat helikopteri ihtiyacıydı. 20 Ekim 1956'da ilk uçuşunu yapan Bell 204, özellikle piston motorlu muadillerine göre tek turboşaft motorunun üstün performansı sayesinde büyük ilgi gördü. Mart 1960'ta 100 adet HU-1A için ilk üretim sözleşmesi imzalandı. Helikopterin gücüyle ilgili eleştirilerin ardından Bell, daha güçlü motorlara sahip birçok model geliştirdi. Prototipte 700 mil beygir gücü (520 kW) üreten Lycoming YT53-L-1 motoru bulunurken, 1966 yılına kadar bazı versiyonlarda 1.400 mil beygir gücü (1.000 kW) üretebilen Lycoming T53-L-13 motoru kullanılmaya başlandı. Iroquois'in uzatılmış versiyonu, daha fazla asker taşıma ihtiyacına yanıt olarak geliştirildi ve ilk kez Ağustos 1961'de uçtu. Diğer yenilikler arasında tamamen alüminyum gövde, rotor freni ve yardımcı güç ünitesi bulunuyordu.

Iroquois, ilk kez Vietnam Savaşı sırasında savaş operasyonlarında kullanıldı ve ilk örnekleri Mart 1962'de sahaya sürüldü. Helikopter; genel destek, hava saldırısı, kargo taşımacılığı, tıbbi tahliye, arama kurtarma, elektronik harp ve yakın hava desteği gibi birçok görevde yer aldı. Silahlı versiyonlar, roketler, el bombası fırlatıcıları ve makineli tüfekler gibi çeşitli silah sistemleriyle donatıldı. Bu helikopterler genellikle operasyonlara göre sahada modifiye ediliyordu. ABD Hava Kuvvetleri, Iroquois'i Vietnam'da keşif, psikolojik harp ve destek görevlerinde kullandı. Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri gibi müttefik ülkeler de kendi Iroquois helikopterlerini bölgeye konuşlandırdı. Savaş boyunca yaklaşık 7.000 Iroquois görev yaptı ve bunların 3.300'den fazlasının kaybedildiği tahmin edilmektedir. Iroquois, ayrıca Rodezya Bush Savaşı, Falkland Savaşı, Afganistan Savaşı ve 2007 Lübnan çatışması gibi birçok diğer cephede de aktif olarak kullanıldı.

Gelişim Süreci

UH-1'in iskelet yapısı Bell Model 204'e dayanır. Helikopter arama-kurtarma, nakliye ve pilot eğitimi görevlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. İlk uçuşunu 22 Ekim 1956'da yapan UH-1'ler 1959 yılında Amerikan Ordusu'nun hizmetine girmişlerdir. "Tüm zamanların En İyi Helikopterleri" belgeselinde, en iyi helikopter seçilmiştir.

UH-1'ler başarılı Bell helikopterleri serisinin öncüsüdür. Vietnam Savaşı'nda kullanılmak üzere tasarlanan UH-1B modelinde kabin, 9 asker veya 3 sedye alacak şekilde genişletilmiştir. Vietnam Savaşı'nda üretiliş maksatlarının dışında piyadelere yer desteği verme ve keşif görevlerinde de kullanılmışlardır. Bu yüzden çok yüksek kayıplar vermişlerdir. Ölen pilot sayısı 2.002 iken kaybedilen helikopter sayısı yaklaşık olarak 5.000 adettir.

2004 yılında Amerikan Ordusu bütün UH-1'leri UH-60 Black Hawk (Kara Şahin)'larla değiştirmiştir. 2004 yılından sonra Amerikan Ordusu sadece şu dört helikopteri kullanacağını açıklamıştır: Boeing AH-64 Apache, Boeing CH-47 Chinook, Bell OH-58 Kiowa ve Sikorsky UH-60 Black Hawk. Amerikan ordusunda UH-1'lar hâlâ eğitim amacıyla ve hava ambulansları olarak kullanılmaktadır. Avustralya Ordusu da birkaç yıl önce son UH-1 helikopterini yaptığı bir törenle emekliye ayırmıştır.

Huey Helikopteri

Huey Helikopteri, "Huey 800" veya "Bell 204/205", Bell Huey helikopter ailesinin bir mensubudur. Bu helikopter, bir askerî helikopterdir ancak sivil kullanım için çevrilmiş biçimleri de mevcuttur. Örneğin UH-1 Iroquois, bu helikopterin sivil versiyonlarındandır. Bell Helicopter firması tarafından 1952 yılında tasarımı başlamış ve 1956'da satışa çıkmıştır. En yaygın kullanımı Amerikan askerleri tarafından özellikle MAC-V, SOG ve USMC tarafından Vietnam Savaşı sırasında bolca kullanılmış yaklaşık 7,000 "Huey" kullanıma alınmıştı.

Silah Motoru

Silah motoru olarak İkili Sistem kullanılmış, bununla birlikte Amerikan askerlerinin koduyla,"The Huey's raises hell." Eklenilen ve dünyada ilk kez denenen İkili Sistem motoru, saniyede 780 mermi atabilmektedir ve .55 kalibrelik mermiler kullanmaktadır. Vietnam Savaşı'nın en etkili aktörlerindendi.

Kullanıcılar

UH-1'ler; Azerbaycan, Afganistan, Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Bahreyn, Bangladeş, Belize, Bolivya, Bosna-Hersek, Brezilya, Brunei, Myanmar, Kamboçya, Kanada, Kazakistan, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Kamboçya, Ekvador, Etiyopya, Almanya, Yunanistan, Gürcistan, Guatemala, Honduras, Endonezya, İran, Irak, İsrail, İtalya, Jamaika, Japonya, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Makedonya, Meksika, Fas, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İtalya, Pakistan, Paraguay, Papua Yeni Gine, Filipinler, Tayvan, Suudi Arabistan, Senegal, Singapur, Sırbistan, Somali, Güney Kore, Vietnam, İspanya, İsveç, Tanzanya, Tunus, Türkiye, Uganda, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Uruguay, Venezuela, Yemen, Zambiya, Zimbabve tarafından hâlen kullanılmaktadır.

Teknik Veriler

UH-1(205A-1)

UH-1'in çizimi

Genel Özellikler

• Ağırlık:
  • Yüksüz: 2.363 kg
• En Yüksek Kalkış Ağırlığı: 4.309 kg
• Uzunluk:
  • Gövde: 12,77 m
  • Tamamı(rotorla): 11.62 m
• Yükseklik: 4,42 m
• Rotor çapı: 14,63 m
• Mürettebat:1-2
• Taşıma Kapasitesi: hava sıcaklığı ve bulunulan rakıma göre değişkendir.ortalama 9-10 asker veya 6 sedye

Performans

• Motor: 1 Avco Lycoming T53-L-13 Wellenturbine mit 1.400 WPS (1.044 kW)
• En Yüksek Hız: 204 km/sa.
• Hizmet Tavanı: 3.840 m
• Uçuş Yüksekliği: 4.280 m
• Menzil: yaklaşık 510 km

Ayrıca bakınız

• Mil Mi-24
• Mil Mi-17
• Sikorsky UH-60 Black Hawk

Wikimedia Commons'ta Bell UH-1 Iroquois ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.