Filistin Ulusal Yönetimi
Filistin السلطة الوطنية الفلسطينية Es Sulta el Vataniyye el Filistiniyye Filistin Ulusal Yönetimi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Başkent | Ramallah (Batı Şeria), Gazze (Gazze Şeridi), Doğu Kudüs (Hak iddiası) | ||||
| En büyük | Gazze (Kontrol edilen) | ||||
| Resmî dil(ler) | Arapça | ||||
| Hükûmet | Yarı başkanlık sistemi | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Nüfus | |||||
• 2009 (Temmuz) tahminî | 4,136,540 (125th.) | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2008 tahminî | ||||
• Toplam | $11.95 milyar (-.) | ||||
• Kişi başına | $2,900 (-.) | ||||
| İGE (2007) | 0.737 yüksek | ||||
| Para birimi | Ürdün dinarıc Mısır lirasıd İsrail yeni şekelie (JOD, EGP, ILS) | ||||
| Zaman dilimi | UTC+2 ( ) | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+3 ( ) | ||||
| Telefon kodu | +970f | ||||
| İnternet alan adı | .ps | ||||
Filistin Ulusal Yönetimi (Arapça: السلطة الوطنية الفلسطينية/Es Sulta el Vataniyye el Filistiniyye), Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni yöneten bir idari örgüt ve devlet yapılanmasıdır.
Filistin Ulusal Yönetimi 1994'te, İsrail hükûmeti ve Filistin Kurtuluş Örgütü arasında yapılan Oslo'daki uzlaşma görüşmelerinden sonra iki taraf arasındaki uzlaşma görüşmeleri sırasında 5 yıllık geçici dönem hükûmeti olarak kuruldu.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
1516'dan 1917'ye dek Osmanlı İmparatorluğu hakimiyeti olan Filistin, 2 Kasım 1917'de Balfour bildirisinin yayınlanmasından sonra 1920 yılında İngiltere'nin manda yönetimine girmiştir.
14 Mayıs 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasının ardından Arap-İsrail Savaşları patlak vermiştir. Birleşmiş milletler 29 Kasım 1947 yılında Filistin'in paylaştırılmasına karar vermiştir. %56'sı Yahudilere %44'ü ise Filistinlilere bırakılmıştır. Kudüs'e ise Uluslararası statü verilmiştir.
İlk paylaştırmada Filistin bölgesinde yer alan Batı Kudüs, 1948 yılında Kudüs çevresinde Yahudi yerleşim birimlerinin artması ile İsrail yönetimine geçmiştir. (Kudüs'ün tamamı 1967'deki Altı Gün Savaşında İsrail'in eline geçmiştir.)
1947'deki BM paylaşımından bu yana harita oldukça değişmiş, Filistin, Batı Şeria ve Gazze olmak üzere birbirinden kopuk iki toprak parçası haline gelmiştir.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Filistin'in nüfusu 9 milyon 500 bin'dir (2000 tahmini). Bu nüfusun 6 milyonu "yeşil hat" içindeki bölgede, 1 milyonu Gazze'de, 1 milyon 500 bini Batı Şeria bölgesinde yaşamaktadır. Ortalama nüfus artış hızı %3.7'dir. Önemli şehirleri Gazze, Nablus, Eriha, Ramallah, El Halil'dir.
Nüfus yoğunluğu ise 300'dür. Ancak nüfus yoğunluğu konusunda bölgeler arasında büyük bir dengesizlik mevcuttur. Gazze Şeridi'nin alanı 400 km² kadar olduğundan bu bölgede düşen insan sayısı 2500'ü bulmaktadır. Bu bölgedeki nüfus yoğunluğunun bu kadar fazla olmasının sebebi 1948'de işgal edilmiş topraklardaki Filistinlilerin birçoğunun bu bölgeye göç etmeye zorlanmış olmasıdır. Bu yüzden Gazze Şeridi'ndeki nüfusun üçte ikisi mülteci kamplarında yaşamaktadır. Batı Şeria bölgesinde nüfus yoğunluğu 200 civarındadır. "Yeşil hat" içinde kalan bölgenin yaklaşık 12 bin km²'lik bölümünü Negev ve Eilat çölleri oluşturur ve bu bölgelerde nüfus yoğunluğu oldukça düşüktür. Bu yüzden bu topraklardaki 6 milyon nüfusun büyük çoğunluğu 8 bin km²'lik alana yayılmıştır. Dolayısıyla bu bölgede de ortalama nüfus yoğunluğu 700 civarındadır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Filistin Ulusal Yönetimi'nin ekonomisi büyük ölçüde İsrail ile ikili ilişkilere ve dış yardımlara bağımlıdır. Hamas'ın 2006 genel seçimlerini kazanması ile 55 milyon dolarlık vergi gelirinin Filistin Ulusal Yönetimi'ne iletilmesi İsrail tarafından durdurulmuştur. Ayrıca Hamas ile El Fetih arasındaki çatışmalar da ekonomiyi olumsuz etkilemektedir. Son BM araştırmalarına göre işsizlik %39'a, yoksulluk %67'ye çıkmıştır.
Gazze Uluslararası Havaalanı, Filistin Yönetimi tarafından Refah şehrinde inşa edildi, ancak 2000 yılında El-Aksa İntifada'nın patlak vermesinin ardından İsrail tarafından yıkılmadan önce yalnızca kısa bir süre işletildi.
Bazı Filistinliler İsrail iş piyasasına erişime bağımlıdır. 1990'larda bazı İsrailli şirketler Filistinlileri yabancı işçilerle değiştirmeye başladı. Sürecin ekonomik olduğu ve aynı zamanda güvenlik endişelerine de değindiği görüldü. Bu, Filistin ekonomisine, özellikle CIA World Factbook'a göre nüfusun %45,7'sinin yoksulluk sınırının altında olduğu Gazze şeridine zarar verdi, ancak Batı Şeria'yı da etkiledi.
| Gazze Şeridi Ablukası |
|---|
| Geçişler |
| 2004 - 2009 |
| 2010 - 2022 |
| 2023 - günümüz |
| İlgili Gruplar |
Bütçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya Bankası'na göre, PNA'daki bütçe açığı 2005 yılında yaklaşık 800 milyon dolardı ve bunun neredeyse yarısı bağışçılar tarafından finanse edildi.[1]
Mayıs 2011 itibarıyla Filistin Yönetimi, Filistinli mahkûmlara ödeme yapmak için ayda 4,5 milyon dolar harcadı. Ödemeler, 30 yıldan fazla bir süredir tutuklu bulunan mahkûmlara 12.000 NIS (3.000 $) gibi aylık miktarları içermektedir. Filistin Ulusal Yönetimi'nin mali sıkıntılarına rağmen Filistin Yönetimi tarafından finanse edilen maaşlar El Fetih, Hamas ve İslami Cihad tutuklularına veriliyor. Bu ödemeler, Öİ'nin bütçesinin %6'sını oluşturmaktadır.[2]
Ocak 2015 itibarıyla, ÖİB'nin İsrail Elektrik Şirketine 1,8 milyar NIS borcu bulunmaktadır.[3]
ÖİB, 2017'de yabancı bağışçılardan 693 milyon dolar aldı ve bunun 345 milyon doları, Şehitler Fonu aracılığıyla hükümlü militanlara ve ailelerine ödenek olarak ödendi.[4]
Yolsuzluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Filistin Politika ve Anket Araştırma Merkezi tarafından yapılan bir anket, Filistinlilerin %71'inin Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi kurumlarında yolsuzluk olduğuna inandığını ve %57'sinin Gazze'de görevden alınan Filistin hükûmetinin kurumlarında yolsuzluk olduğunu söylediğini ortaya koydu. Halkın %34'ü Batı Şeria'da basın özgürlüğü olmadığını, %21'i Batı Şeria'da basın özgürlüğü olduğunu, %41'i belli bir ölçüde olduğunu söylüyor. Filistinlilerin %29'u Batı Şeria'daki insanların Batı Şeria'daki hükûmeti korkusuzca eleştirebileceğini söylüyor.[5][6][7]
Nisan 2013'te Filistin örgütü Filistin Şeffaflık için Koalisyon, kamu fonlarının çalınmasıyla ilgili 29 iddiayı araştırdığını söyledi. Ayrıca, PA'nın "kara para aklama, adam kayırma ve resmi pozisyonları kötüye kullanma sorunları olduğunu" söylediler. Daha önceki on iki iddia soruşturuldu ve çözüm için mahkemelere gönderildi. Filistin Yönetimi Adalet Bakanı Ali Muhanna yanıt olarak, "yolsuzluğun azaltılması konusunda büyük adımlar attıklarını" söyledi.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "West Bank & Gaza – The Palestinian Economy and the PA's Fiscal Situation- Current Status as of February 1, 2006". World Bank. 1 Şubat 2006. 8 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012.
- ^ Ben Zion, Ilan (3 Eylül 2012). "PA spends 6% of its budget paying Palestinians in Israeli jails, families of suicide bombers". The Times of Israel. 6 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
- ^ "Electricity company cuts supply to the PA over NIS 1.8 billion debt". Yedioth Internet. 29 Ocak 2015. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
- ^ Lieber, Dov (31 Temmuz 2017). "PA payments to prisoners, 'martyr' families now equal half its foreign aid". The Times of Israel. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017.
- ^ "Palestinian Public Opinion Poll No. 44". 14 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2012.
- ^ Savir, Aryeh (18 Haziran 2012). "Arab poll: Palestinian Authority is corrupt". Yedioth Ahronot. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2012.
- ^ "Testimony of Jim Zanotti, Specialist in Middle Eastern Affairs, Congressional Research Service" (PDF). Chronic Kleptocracy – Corruption within the Palestinian Political Establishment. 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2012.
- ^ "Palestinian watchdog: corruption continues". Yahoo! News. 27 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Üye Ülkeler |  | |
|---|---|---|
| Gözlemci Ülkeler | ||
| Aday Ülkeler | ||
| Diplomasi | ||
.svg) | ||
Eğik yazılan devletler Birleşmiş Milletler tarafından tanınmamaktadır. | ||
