Gar
Gar, ana tren istasyonu veya merkezî tren istasyonu, (Almanca: Hauptbahnhof, İngilizce: Central station), on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, başlangıçta şehir merkezlerinin kenarına inşa edilen tren istasyonlarının kentsel genişlemeyle kuşatılması ve şehir merkezlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmesiyle ortaya çıktı.[1][2] Sonuç olarak, "gar" genellikle, bir şehrin merkezi veya birincil demiryolu merkezi olan tren istasyonlarına verilen addır.
Gelişim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ortaya çıkış ve büyüme
[değiştir | kaynağı değiştir]Garlar, "Demiryolu Çağı" olarak adlandırılan on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıktı.[1][3] Başlangıçta tren istasyonları şehir merkezlerinin kenarlarına inşa edildi ancak daha sonra kentsel genişlemeyle birlikte şehir merkezlerinin ayrılmaz bir parçası haline geldiler.[1][2]
Örneğin, Almanya'daki ilk merkezi tren terminali 1879'da inşa edilen Hannover Merkez Garı'ydu. Bu, diğer büyük Alman şehirleri için emsal oluşturdu. Frankfurt Merkez Garı 1888'de ve Köln Merkez Garı 1890'larda izledi. Klasik Alman merkezi tren istasyonu mimarisi, 1906'da Hamburg Merkez Garı ve 1915'te Leipzig Garı'nın tamamlanmasıyla "zirveye ulaştı".[4]
Avrupa'da, yetkililerin demiryolu gelişimi üzerinde İngiltere'den daha fazla kontrol sahibi olması normaldi[5] ve bu, merkezi istasyonun genellikle şehir planlamasının odak noktası olduğu anlamına geliyordu. "Gerçekten de, çoğu büyük kıta şehrinde istasyon, onu öne çıkarmak için kasıtlı olarak bir kare ile ön plana çıkarılmıştır."[6] 1880'lerde "büyük istasyon tasarımında dünya liderliği, devlet fonlarının merkezi istasyonların cömert bir ölçekte inşa edilmesini güvence altına aldığı Almanya'ya geçti."[7] Buna karşılık, İngiliz girişimciliği, büyük bir mülkiyet ve hak çeşitliliğine ve büyük istasyonların inşasında merkezi bir tutarlılığın olmamasına yol açtı.[8]
Zamanla, bu istasyonların çoğunu bir şehrin kalbine yerleştiren kentsel genişleme, onları aynı zamanda, kasaba veya şehrin giderek daha merkezi hale gelmelerine rağmen, havaalanlarından veya bazı durumlarda otobüs istasyonları gibi diğer ulaşım merkezlerinden daha uzakta olmaları nedeniyle, farklı ulaşım modları arasında birlikte çalışabilirlik ve bağlantı eksikliğine yol açtı.[9]
1980'lerde, yüksek hızlı tren ve hafif raylı tren hizmetlerinin gelişiyle merkez istasyonları için bir canlanma yaşandı ve bu durum, merkez istasyonlarının ve tesislerinin yükseltilmesi için fırsatların değerlendirilmesine ve aynı anda birçok ulaşım moduna hizmet eden büyük intermodal ulaşım merkezleri oluşturulmasına olanak tanırken, yolculara çeşitli modern olanaklar sunarak[9] "şehir içinde şehir"[10] yaratılmasına neden oldu.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Kellerman, Aharon. "Central railway stations" in Daily Spatial Mobilities: Physical and Virtual, Oxford: Routledge, 2012. pp. 159-161. 9781409423621
- ^ a b Bán, D. The railway station in the social science. The Journal of Transport History, 28, 289-93, 2007.
- ^ Richards, Jeffrey and John M. MacKenzie, The Railway Station, Oxford: OUP, 1986.
- ^ Solomon, Brian. Railway Depots, Stations and Terminals, Minneapolis: Voyageur, 2015. p. 152. 978-0-7603-4890-1.
- ^ Haywood, Russell. Railways, Urban Development and Town Planning in Britain: 1948-2008, 2009. 9780754673927.
- ^ Biddle, 1986, 37.
- ^ Fawcett, Bill, Railway Architecture, Oxford/New York: Shire, 2015.
- ^ Jenkins, Simon, Britain's 100 Best Railway Stations, 2017.
- ^ a b Bruinsma, Frank, Eric Pels, Hugo Priemus, Piet Rietveld and Bert van Wee. Railway Development: Impacts on Urban Dynamics. Amsterdam: Physika-Verlag, 2008. p.4. 978-3-7908-1971-7.
- ^ Middleton, William D., On Railways Far Away, p. 69. 978-0-253-00591-5
