Gerousia (γερουσία), altmış yaşın üzerindeki erkeklerden oluşan Spartalı yaşlılar konseyiydi. Halkın bir araya gelmesinin aksine, aristokrat ve oligarşik bir unsurdur. Yarı efsanevi Spartalı kanun koyucu Lykurgos tarafından MÖ yedinci yüzyılda Great Rhetra ("Büyük Seslendirme") adlı eserinde yaratılmıştır. Lykurgos'un biyografi yazarı Plutarkhos'a göre Gerousia'nın yaratılması, Lykurgos tarafından kurulan ilk önemli anayasal yenilikti.[1]
Gerousia, yirmi sekizi altmış yaşın üzerinde (askerlik hizmetinin bitiş yaşıdır) olmak zorunda olan toplam otuz üyeden oluşuyordu ve geri kalan iki üye, yaşlarına bakılmaksızın iki Sparta kralıydı. Bu İki kral Gerousia'ya başkanlık eder. Kralların dışında, Gerousia üyeleri (gerontes olarak bilinir) ömür boyu hizmet eder. Gerontes halkın sesli oyu ile seçilir ve kazanan, hangi adayın o bağırışı aldığını bilmeden hangi bağırışların en yüksek olduğuna karar verecek ayrı bir binada bir grup adam tarafından belirlenirdi[2] (Aristoteles, alkışlanma sürecini çocukça bulurdu). Adayın konuşmasına izin verilmez. Genelde Gerousia'ya en zenginler seçilir. Gerontes olmak Sparta'da herhangi bir Spartalı'nın alabileceği en büyük onurdur. Marsilya, Elis ve Cnidus'taki Girit şehirlerinde yaşam boyu uygulandı.
Great Rhetra'da, Sparta meclisi tarafından alınan kararları bozma gücüne sahip olduğunu öne sürülür. Buna benzer Gerousia'nın yetkilerini abartan eseler MÖ 4. yüzyılın yazarları olan Pindaros, Platon (Kanunlar, III) Demosthenes (Leptine Karşı) ve Aiskhines (Timarkhos'a karşı) tarafından kaleme alınmıştır. Bunun sebebi ise Sparta'ya büyük hayranlıklarıdır. Bunun yanında Polybios ve Plutarkhos gibi geç yazarlar Gerousia'yı Roma Senatosu modelinden esinlenerek fazla güç atfetmişlerdir. Öte yandan, eski metinler Gerousia'yı güç ve otorite konusunda çok ta önemli bir yere koymaz. Siyasi alanda, güçleri oldukça zayıf olmasına karşın yargı yetkileri tartışılmazdır. Gerousia, yüksek mahkemeyi oluşturur. Örneğin bir vatandaşın veya bir vatandaşın öldürülmesi gibi ciddi suçları yargılar. Eforlarla bağlantılı olarak kralları yargılayabilir.
