Gilanca

Gilanca
Gilanca
گیلکی Gileki
Ana dili olanlar	İran
Konuşan sayısı	3-4 milyon (tarih gerekli)
Dil ailesi	Hint-Avrupa Gilanca;
Yazı sistemi	Arap alfabesi
Dil kodları
ISO 639-2	ira
ISO 639-3	–
Glottolog	gila1241 Gilaki

Gilanice veya Gilekçe (گیلٚکي زٚوؤن : ɡilɵki zɵvön), Gilekler tarafından İran'ın kuzeyinde, Hazar Denizi'nin güney kıyılarında Gilan eyaletinde konuşulan İrani dillerin kuzeybatı grubuna dahil bir dildir. Gilekçeye Mazenderanca, Zazaca, Goranice gibi diller yakınlık arz eder. Gilanca, özellikle Zazaca'ya sözcük dağarcığı ve dil bilgisi bakımından çok benzer.

Sınıflandırma

Gilekçe Batı Gilekçesi, Doğu Gilekçesi^[2]^[3]^[4]^[5] ve Galeşçe/Deylemice^[6]^[7] olmak üzere üç ana lehçeye ayrılmaktadır. Doğu ve Batı lehçeleri Sefid Nehri^[8] ile coğrafî olarak birbirinden ayrılmışken Galeş lehçesi Gilan'nın doğusundaki dağlık alanda ve batı Mazenderan'da konuşulmaktadır.^[7] Üç ana lehçenin yanı sıra Reşi, Rudbari, Some'e Serayi, Lahicani, Lengerudi, Rudesari, Bender Enzali, Fumeni, Alamuti and Taleghani gibi ağızları bulunmaktadır.^[9]


Farsça	Zazaca	Türkçe	Gilanca
Ab	Awe	Su	Av
Ab tengi kerden	Teyşan, Têsan biyaene	Susamak	Faşkal av
Ab demağ	Çhılm, zux	Sümük	Zak
Ab raket u saket	Awa mendiye	Durgun Su	Mande aw
Ab gıl, alud	Awa lemişte, zadıkıne	Kirli Çamurlu su	Tül aw
Aşti	Aştiye	Barış	Aşt
Miaverem	Ez anane	Getiriyorum	Havaram
Biyaverem	Ez biari	Getireyim	Biyaram
Mi averdem	Mı ardêne	Getirirdim	Haverded bum
Averde budem	Mı ardi bi	Getirmiştim	Biyardah bum
Arayiş kerden	Xemelnaene	Süslenmek	Çakun vakun gudan
An ca, der an caha	Uca, aca, ica	Ora, oralarda	Aye, uyandar, uyan
İn ca, der in caha	Naca, ita, nica	Bura, buralarda	İ yar, i yandar, iyan, irar
Averden	Ardene	Getirmek	Havardan
Ez pa derd amaden	Bêzar biyaene, qefeliyaene	Yorulmak, bıkmak	Va katan
Oftaden	Waro gınaene, kewtene	Düşmek	Katan
Efşanden	Pışkıtene	Serpmek, dağıtmak	Şondan
Efkenden, endaxten	Vıla kerdene	Yaymak	Gentan
Elek, ğarbil	Pırocıne, elege	Elek	Kum
Umid	Umıd	Umut	Nanje
İntixab kerden, dest çin kerden	Weçinıtene	Seçmek	Vajen dovjen gudan
İstaden	Vınderdene	Ayakta dikilmek	Hisan
İnca, der inca	İtya, naca, nica	Bura, burada	İyar, iyandar
İncaha	İtyay, nacay	Buralar	İyan
Baran	Varan, varış	Yağış	Varaş, baraş
Baran mi barid	Varış/Varan vareno	Yağmur yağıyor	Varaş vare
Darem ber mi gerdem	Ezo geyrenan a	Dönmekteyim	Vagerdesederem
Baz hem, du bare	Anci, reyna	Tekrar, yine	Hande
Bang, giriye	Veng, bırraiş, qiraiş	Ses, bağırtı, feryat, ezan, sesli ağlamak	Vang
Beççe, kudek	Doman, qıc	Çocuk	Zak
Bexşiden	Xatırê cı şanıtene	Bağışlamak	Baxşen
Berader	Bıra	Kardeş	Abrar
Ber xasten- bolend şoden	Berz biyaene, werıştene	Yükselmek, kalkmak	Varasan
Ber xizanden, bolend kerden	Berz kerdene, werznaene	Yükseltmek, ayağa kaldırmak	Varasanen
Borden	Berdene	Götürmek	Baordan
Birişte kerden	Potene/Pewtene	Kavurmak- közlemek	Biştan
Berf barid	Vewre varena	Kar yağıyor	Varf ba varas
Boriden	Bırrnaene	Kesmek-ayırmak-kopuk	Ben
Bozorg şoden	Pil biyaene	Büyümek, erişkin olmak, irileşmek, başkan olmak	Pille vabaon
Bestankar, delepkar	Waştoğ	İstekli, alacaklı	Qarze xa
Beliden	Qult kerdene, roqılotnaene	Yutmak	Fabarasan
Benefşe	Menemşe, bınewşe	Menekşe	Mişin
Bute	Gone	Çalı, geven	Gavand, abarak
Biyaid	Bêrê	Gelin	Beyey
Bişter, ziyadter	Vêşêri, zêdêri	Çok fazla	Veştar
Eblaq	Belekın	Alacalı	Kalaç
Payan kar-axer kar-ser encam	Peyniye, axıri	Son, nihayet	Axare kun
Poxten	Pewtene	Pişirmek	Putan
Pertab kerden	Eştene, partav kuwıtene	Fırlatmak, atmak, bırakmak	Tuadan
Porsiden-sual kerden	Persaene, pers kerdene	Sormak	Vapursen
Paşti pa zeden	Pasqule pırodaene	Tekmelemek	A lang a dan
Gerdiden-geşten	Geyraene	Dolaşmak, dönmek, tur atmak	Gardasan
Gerdanden	Çarnaene	Döndürmek, değiştirmek	Gardaden
Gorosne, guşne	Veyşan, gest	Açlık	Vaşna
Gırıften	Gırewtene	Almak	Gitan
Mirevem bazar suzan migrem	Şonan suke/bacar derzine herinenan	Pazara iğne almaya gidiyorum	Şunam bazar darzan haginam
Gırye	Bermayış, berbış	Ağlama	Borme
Girye kerden	Bermaene, berbaene	Ağlamak	Burme gudan
Girye mikoned	Bermeno/Bermena	Ağlayan	Burme kuna
Gosesten, pare kerden	Lete/Parçe kerdene	Parçalamak	Fûsanen
Goşad	Hira, hera	Geniş, ferah	Val
Goften	Vaten	Söylemek	Gutan
Gendom	Genım	Buğday	Gandam
Guyende	Vatoğ	Söyleyen	Ba gute kes
Giyah	Vaş	Ot	Vaş
Pune	Pune	Yarpuz otu	Pitinik, pitune, paşeki
Kaşten	Karrıtene	Tohum saçmak	Kastan, karasan
Kerden	Kerdene	Yapmak, etmek	Gudan
Keşiden	Kaş kerdene, antene	Çekmek	Hakas en
Kubiden	Kuwıtene	Ezmek, dövmek	Kutan
Furuxten	Rotene	Satmak	Fartan
Mi fehmem	Fahm kenan, areze kenan	Anlıyorum	Famam
Asrane	Veraşaniye	İkindi kahvaltısı	Varcast
Sobhane	Ara	Kahvaltı	Caşt
Şamgah, ğurub, ser şeb	Şan	Akşam	Şane ser
Şeb	Şewe	Gece	Şow
Şoden	Biyaene	Olmak, yapılmak	Vakatan
Şosten	Şütene	Yıkamak	Şurdan
Şostem	Mı şüt	Yıkadım	Başurdam
Mişuim	Ez şünan	Yıkıyorum	Şuram
Şuleven kerden atiş	Adır wekerdene	Ateşi alevlendirmek	Atiş ve giranen
Şikesten	Şıkıtene	Kırmak	Şakanen
Mişikinem	Ez şıknenan	Kırarım, kırıyorum	Şakanam
Şoma	Şıma	Siz	Şame
Şina kerden	Ajne kerdene	Yüzmek	Jone şir gudan
Şinaxten	Şınasnaene, nas kerden	Tanımak	Şanaxten
Mişinasem	Şınasnenan, nas kenan	Tanırım, tanıyorum	Şanaxtem

http://www.zazaki.de/farhangedeylami.htm 25 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Gilaki". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ تاریخ بدخشان / تالیف میرزاسنگ محمدبدخشی ؛ باتصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. Afghanistan Centre at Kabul University. 1988. doi:10.29171/azu_acku_ds375_bay43_meem38_1367.
^ "ALAMŪT – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :02 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :12 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ محمود رنجبر، رقیه رادمرد (۱۳۸۲)، بررسی و توصیف گویش گالشی
^ ^a ^b «محمود رنجبر» و «رقیه رادمرد»؛ «بررسی وتوصیف گویش گالشی»؛ نشر گیلکان
^ "Stilo, Don "A Description of the Northwest Iranian Project at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology"". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Gilaki isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Gilaki". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[2] تاریخ بدخشان / تالیف میرزاسنگ محمدبدخشی ؛ باتصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. Afghanistan Centre at Kabul University. 1988. doi:10.29171/azu_acku_ds375_bay43_meem38_1367.

[:22-3] "ALAMŪT – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.

[:02-4] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :02 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[:12-5] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :12 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[6] محمود رنجبر، رقیه رادمرد (۱۳۸۲)، بررسی و توصیف گویش گالشی

[ReferenceA2-7] «محمود رنجبر» و «رقیه رادمرد»؛ «بررسی وتوصیف گویش گالشی»؛ نشر گیلکان

[8] "Stilo, Don "A Description of the Northwest Iranian Project at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology"". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.

[Gilaki-9] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Gilaki isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]