Jonas Salk
Jonas Salk | |
|---|---|
 Jonas Salk Kopenhag Havalimanı'nda (Mayıs 1959). | |
| Doğum | Jonas Salk 28 Ekim 1914 New York, ABD |
| Ölüm | 23 Haziran 1995 (80 yaşında) La Jolla, California, ABD |
| Defin yeri | El Camino Memorial Park, San Diego, Kaliforniya |
| Milliyet | Yahudi[1][2] |
| Vatandaşlık |  ABD |
| Mezun olduğu okul(lar) | |
| Tanınma nedeni | Polio vaccine aşısını buldu[Not 1] |
| Evlilik | Donna Lindsay (e. 1939; b. 1968) Françoise Gilot (e. 1970; ö. 1995) |
| Ödüller | Lasker Ödülleri |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tıbbî araştırma, viroloji ve epidemiyoloji |
| Çalıştığı kurum | |
| İmza | |
 | |
Jonas Edward Salk (28 Ekim 1914 – 23 Haziran 1995), ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştiren Yahudi[1][2] kökenli Amerikalı virolog ve tıp araştırmacısıdır. Doğup, büyüdüğü New York'ta bulunan ve New York Şehir Koleji ve New York Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp ve biyoloji öğrenimi gördü. Daha sonra, sıradan sağlıkçı doktor olmak yerine, araştırmacı doktor olmayı seçti ve 1939'da New York'taki uygulamalı öğrenim hizmeti veren Mount Sinai Hastanesi'nde staj öğrenimi gördü.[3] İki yıl sonra, Michigan Üniversitesi'nde doktora hocası Thomas Francis Jr.'ın öğrenim çatısı altında, viroloji ve virüsle oluşan grip hastalıkları alanında öğrenim görmesini sağlayacak bursu kazandı.[4]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Salk, 1914 yılında New York'ta, Rus İmparatorluğu'ndaki Yahudilere yapılan zulümlerden ve ayrımcılıklardan kurtulmak için ABD'ye göçen iki Aşkenazi Yahudisi çiftin oğlu olarak dünyaya geldi.[1][2] Kendisinden küçük, iki kardeşi vardı: Herman ve gelecekte çocuk psikologu olacak Lee.[5] Ailesi Doğu Harlem'den, Bronx, Elsmere Place'e taşındı.[6] Daha sonra ise yaşamlarını bir süre Queens, Arverme'deki 439 Beach bölgesinin 69. caddesinde geçirdiler.[7]
Tıp tahsilini yaptıktan sonra kendisini virüs araştırma çalışmalarına verdi. Önce Michigan Üniversitesi'nde, ardından Pittsburgh Üniversitesi'nde Virüs Araştırma Laboratuvarı'nda çalıştı. Çocuk felci dahil birçok konuda bilimsel makaleler yazdı. 1947 senesinde bakteriyoloji profesörü oldu.[8] Aynı sene Virüs Araştırma Merkezi'nin Başkanlığı görevi de verildi. Dr. J. Salk buradaki çalışmaları sırasında maymun böbreği dokularında polyo (çocuk felci) virüslerini üretmeyi başardı. 1952 yılında ABD, tarihinde görülen en korkutucu çocuk felci salgını ile karşı karşıya kalmıştı: 57.628 çocuk felci vakası yaşandı.[9] Salk, salgından iki yıl sonra formaldehitle öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başardı. İlk olarak kendi karısı ve üç çocuğunu medya önünde aşıladı.[9] Ardından 1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak gösterdi. Dr. Salk, ülke çapında kahraman ilan edildi. 1957 yılına gelindiğinde, Salk'ın aşısı sayesinde ABD'de görülen çocuk felci vakaları %80-90 oranında azaltılmıştı.[9] Salk, bulduğu çocuk felci aşısı için patent çıkarmamıştır. Eğer patent çıkarsaydı 7 milyar dolar kazanç sağlayabilirdi. O insanları kurtarmayı seçti.[10]
Salk, 1957'de deneysel tıp alanında profesör oldu. 1960'ta La Jolla, Kaliforniya'da Salk Biyolojik Çalışmalar Enstitüsü'nü kurdu; kendisini multiple sclerosis ve kanser araştırmaların a verdi. 1968'de sonlanan ilk evliliğinin ardından 1970'te Françoise Gilot (ressam Picasso'nun ilk eşi ve iki çocuğunun annesi) ile ikinci evliliğini yaptı. 1970'lerde bilim ve bilimin sosyal rolü hakkında kitaplar yazdı. 1977'de Başkan Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.
23 Haziran 1995'te San Diego'da kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetti.
Kaynakça ve notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çocuk felci hastalığına yakalanmamak için kullanılan bir aşıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Selected Questions from Student Interviews: Darrell Salk, M.D." The Jonas Salk Center. 2001. 30 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Ethnic background" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c Charlotte DeCroes Jacobs (21 Nisan 2015). Jonas Salk: A Life. Oxford University Press. ss. 45-. ISBN 978-0-19-933443-8. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Jacobs2015" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "About Jonas Salk – Salk Institute for Biological Studies". Salk Institute for Biological Studies. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2016.
- ^ "A Science Odyssey: People and Discoveries: Salk produces polio vaccine". www.pbs.org. 5 Aralık 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
- ^ Dr. Lee Salk, Child Psychologist And Popular Author, Dies at 65 – New York Times 5 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved August 15, 2011.
- ^ City College of New York Microcosm Yearbook, 1934
- ^ Roberts, Sam (27 Temmuz 2012). "New York Census Data, Centuries Old, Is Now Online". 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ "Çocuk Aşısını İlk Kim buldu, İlkkimbuldu.com sitesi, Erişim tarihi:19.08.2014". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2014.
- ^ a b c "Işıl Arıcan, Çocuk Felcinin Korkutucu Geri Dönüşü, Acikbilim.com Aylık Çevrimiçi Bilim Dergisi ,14.01.2014". 29 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2014.
- ^ "Çocuk Felci Patent değeri ile ilgili haber Erişim Tarihi:30.09.2014". 27 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Salk Enstitüsü
- Jonas Salk Fonu9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
