Kıl
| saç | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | pili |
| Sistem | vücut kılları, set of hairs |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | human-hair |
| Microsoft Academic | 2909563165 2777236681, 2909563165 |
| MeSH | D006197 |
| TA | 7053 |
| FMA | 53667 |
Kıl, bitkilerin kökleri ile yapraklarında bulunan ince-uzun yapılara ve hayvanların, özellikle de memelilerin bedenlerini kaplayan, "kıl kesecikleri" adı verilen hücrelerden çıkan tüylere verilen ortak addır.
Memelilerde, hızla bölünen bir hücre grubundan oluşan kıl keseciğinden çıkan kılın gövdesi, tüylerde ve boynuzlarda da bulunan keratin adlı proteinden yapılmıştır. Renklerini içlerindeki pigmentlerden alan kıllar, kıl keseciklerine bağlı küçük kaslar aracılığıyla hareket ederler.
İnsanda bedenin kıllarla kaplı olmaması, çevreden bağımsızlığını yansıtan ikincil bir özellik sayılır. Hayvanlarda beden sıcaklığını koruyan kıllar, kış geldiği zaman uzar ve sıklaşır; güvenliklerini renkleri sayesinde sağlayan kutup tavşanı gibi canlılar da, kıllarını dökerek renk değiştirirler. Kılın rengi ve niteliği hayvanın cinsiyetine bağlıdır ve hayvanların aşağı yukarı tümünde kıllar erkeklerde daha uzundur. İnsanlarda saç ve kıl rengi kalıtımsal nitelik taşımakla birlikte, güneş etkisiyle biraz açılabilir.
Tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Her kıl (saç) teli medulla, korteks ve kütikül'den oluşur.[1]
En içteki medulla bölgesi, açık, yapılandırılmamış bir bölge olup her zaman mevcut değildir.[2]
Yüksek düzeyde yapısal ve organize korteks veya saçın üç katmanından ikincisi, mekanik mukavemet ve su alımının birincil kaynağıdır. Korteks, melanin granüllerinin sayısına, dağılımına ve türlerine göre lifi renklendiren melanin içerir. Folikülün şekli korteksin şeklini belirler ve lif'in şekli saçın ne kadar düz veya kıvırcık olduğu ile ilgilidir.
Düz saçlı kişilerde yuvarlak saç telleri bulunur. Oval ve diğer şekilli lifler genellikle daha dalgalı veya kıvırcıktır.
Kütikül dış kaplamadır. Karmaşık yapısı, saç şişerken kayar ve saçın suyu itmesini sağlayan tek moleküllü lipit tabakasıyla kaplanır.[1]
İnsan saçının çapı, saçın çapına göre 0.017 ila 018 milimetre (0,67 ila 0,71 in) değişir.[3] Vücudu buharlaştırarak soğutan sulu sıvılar üreten iki milyon küçük, boru şeklinde bez ve ter bezi vardır. Saçın açılışındaki bezler, saçı yağlayan yağlı bir salgı üretir.[4]
Saç büyümesi saç folikülü içinde başlar. Saçın tek "canlı" kısmı folikülde bulunur. Görünen saç, biyokimyasal aktivite göstermeyen ve "ölü" olarak kabul edilen saç şaftıdır. Bir kıl kökünün tabanı ("ampul") kıl şaftını üreten hücreleri içerir.[5] Kıl folikülünün diğer yapıları, kılları yağlayan yağ üreten yağ bezi ve kılların ayağa kalkmasından sorumlu arrector pili kaslarını içerir. Vücut kılları az olan insanlarda, etki tüylerin kabarması (ing: goose bumps) ile sonuçlanır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Hair Structure and Hair Life Cycle. follicle.com
- ^ "Topic 2". Texascollaborative.org. 15 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ Ley, Brian (1999). "Diameter of a Human Hair". 17 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Councilman, W. T. (1913). "Ch. 1". Disease and Its Causes. United States: New York Henry Holt and Company London Williams and Norgate The University Press, Cambridge, USA.
- ^ Freinkel, R.K.; Woodley, D.T., (Ed.) (15 Mart 2001). The Biology of the Skin. CRC Press. s. 80. ISBN 9781850700067.