Meme
Meme (Latince: mamma) veya emcek, bir primatın gövdesinin üst ventral bölgesinde yer alan iki çıkıntıdan biridir. Her ne kadar erkekler de meme uçlarına sahip olsalar da, memeler kadınlarda daha belirgindir ve fonksiyonları daha fazladır. Yapısal olarak areola, areolar bezi, Cooper ligamentleri, Spence kuyruğu, meme bezi, süt kanalı, terminal uç tomurcuk, meme alveolleri, meme yarığı, meme başı, göğüs boşluğundan oluşur. Kadınlarda, memeler pektoralis majör kaslarının üzerinde bulunur ve genellikle ikinci kaburga seviyesinden insan göğüs kafesinin önündeki altıncı kaburga seviyesine kadar uzanır.
Meme primat gövdesinin üst karın bölgesinde yer alan iki çıkıntıdan biridir. Hem dişiler hem de erkekler aynı embriyolojik dokulardan memeleri geliştirir. Ergenlik döneminde östrojenler, büyüme hormonu ile birlikte dişi insanlarda ve diğer primatlarda çok daha az oranda meme gelişimine neden olur. Diğer primat dişilerde meme gelişimi genellikle sadece hamilelikle gerçekleşir.[1] Hem dişiler hem de erkekler aynı embriyolojik dokulardan memeleri geliştirir. Normalde erkekler daha düşük östrojen seviyeleri ve daha yüksek androjen seviyeleri yani testosteron üretirler. Erkek emzirme meydana geldiğinde, hipofiz bezi bozukluğunun bir belirtisi olarak kabul edilir.[2]
Deri altı doku yağı, meme ucunda birleşen bir kanal ağını kaplar ve sarar, bu dokular memeye boyutunu ve şeklini verir. Kanalların uçlarında, hormonal sinyallere yanıt olarak sütün üretildiği ve depolandığı lobüller veya alveol kümeleri bulunur.[3]
Hamilelik sırasında meme, östrojenler, progesteron ve prolaktin dahil olmak üzere hormonların karmaşık etkileşimine yanıt verir. Emzirme ve süt verme hazırlığında gelişiminin tamamlanmasına yani lobuloalveolar olgunlaşmaya aracılık eder.[2]
Kadın memeleri, bebeklerin beslenmesini sağlamadaki başlıca işlevlerinin yanı sıra sosyal ve cinsel özelliklere de sahiptir. Memeler, antik ve modern heykel, sanat ve fotoğrafçılıkta yer almıştır.[4] Bir kadının vücudu ve cinsel cazibe algısında belirgin bir şekilde yer alabilirler. Meme fetişizmi yaygın fetiş türüdür. Bazı kültürler memeleri cinsellikle ilişkilendirir ve çıplak memeleri toplum içinde edepsiz veya uygunsuz olarak görme eğilimindedir. Memeler, özellikle meme uçları erojen bölgedir.[5]
İnsan memesinin morfolojik yapısı ergenliğe kadar erkek ve kadınlarda aynıdır. Tüylü kızlar için (meme gelişim aşaması), büyüme hormonu ile birlikte dişi cinsiyet hormonları (temelde östrojenler) memelerin filizlenmesini, büyümesini ve gelişmesini sağlar. Bu süre zarfında, meme bezlerinin büyüklüğü ve hacmi artar. İkincil cinsiyet özellikleri (memeler, kasık kılları vb.) gibi gelişim aşamaları beş aşamalı Tanner ölçeğinde gösterilmektedir.
İnsanlar, cinsel olgunluktan sonra memeleri kalıcı olarak büyüyen tek memelidir. Bu evrimsel değişimin nedeni bilinmemektedir, birkaç olası açıklama ileri sürülmüştür.
Endojen steroid hormon öncüsü dehidroepiandrosteronun sentezlenmesine yönelik işlemlere bir hipotez önerilmiştir. Vücudun kalça ve meme gibi yağdan zengin bölgelerinde gerçekleşir. Bunlar insan beyninin gelişimine katkıda bulundu ve beyin boyutunun artmasında rol oynadı. Diğer meme oluşumu hipotezleri daha sonra ana itici güç olarak devralınmış olabilir.
Süt üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Memeler doğum yapan kadınlarda süt üretimini sağlarlar. Süt üreten bölgeler erkek memelerinde gelişmez ve fonksiyonsuz kalır. Hormonal etkisi olan bazı ilaçlar, hem erkeklerde hem de hamile olmayan kadınlarda bazen süt üretimine sebebiyet verebilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Kültürde meme
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın pek çok yerinde bir giysiyle kapatılması kültürel olarak zorunlu iken bazı yerlerde ise böyle bir önemi yoktur. Çoğu zaman üzerine bir değer yüklenir.[6]
Meme tarihte doğurganlığın sembolü olmuştur. Tarih öncesi dönemlerde yapılmış olan kadın figürleri ve heykellerde memeler vurgulanmıştır. Hatta çocuk yapma ve annelikle özdeşleşen tarihsel öneme sahip tanrılar bilinmektedir.[7] Memeler çocukların beslenmesinde çok önemli role sahip olmakta ve aynı zamanda da ikincil cinsel karakterleri temsil etmektedir. Çoğu kültürde memeler gizlenecek şekilde bir giyim tarzı benimsenirken bazı kültürlerde ise tamamen açıkta bırakılmaktadır. Bu karakteristiklerinden dolayı tüm toplumlarda farklı bakış açısına sahiptir.[8] Ancak memeler gerek genetik gerekse diğer nedenlerden dolayı kabul edilen normal büyüklüğe ulaşamamakta ya da normal sınırların üzerinde olmaktadır. Bu durum kişileri hem psikolojik hem de sosyal olarak baskı altında tutabilmekte, kişilerin kendilerine güveni azalmakta ve ikili ilişkilerde olumsuzluklara neden olabilmektedir.[9]
Hastalıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Enfeksiyonlar ve iltihaplanmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mastitis
- bakteriyel mastitis
- kronik iç meme iltihabı
- kronik meme ucu altı iltihabı
- meme veremi
- meme frengisi
- Mondor hastalığı
Zararlı bozukluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Zararsız bozukluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Doğuştan olanlar
- Ters meme ucu
- Çok uçlu meme
- Gelişim bozuklukları
- Yumrular
- Kist
- Fibroadenom - İyi huylu tümör
- Meme ucu akıntısı (galactorrhea)
- Et benleri
- Fibrokistik değişiklikler
- kistler
- epithelial hiperplasti
- epithelial metaplasti
- papilloma
- adenosis
- Hamilelikle ilgili
- galactocoele
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Anatomy of the Breast". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ a b "What to know about breast anatomy". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ "Anatomy of the nipple and breast ducts". 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ "Breast (Anatomy and Function)". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ https://www.bellybelly.com.au/breastfeeding/the-sexualisation-of-breasts/ [yalın URL]
- ^ "The Cultural History of the Breast". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ "Three-dimensional culture of human breast epithelial cells: the how and the why". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ "Long-term culture, genetic manipulation and xenotransplantation of human normal and breast cancer organoids". 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
- ^ "Advances in biofabrication techniques for collagen-based 3D in vitro culture models for breast cancer research". 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.
