Erkek üreme sistemi

erkek üreme sistemi
Latince isim	systema genitale masculinum
Tanımlayıcılar
JSTOR	male-reproductive-system
Microsoft Academic	2910189946
MeSH	D005837
TA	3574
FMA	45664

Erkek üreme sistemi, insan üremesi sürecinde rol oynayan birkaç cinsel organdan oluşur. Bu organlar vücudun dışında ve pelvisin içinde bulunur.

Dış üreme organları

Dış erkek üreme organları

Penis

Ana madde: İnsan penisi

Penis erkek intromittent organdır. Uzun bir şafta ve sünnet derisi tarafından desteklenen ve korunan penis ucu olarak adlandırılan genişlemiş ampul şeklindeki bir uca sahiptir. Erkek cinsel olarak uyarıldığında, penis erekte olur ve cinsel etkinlik için hazır hale gelir. Ereksiyon, penisin erektil dokusu içindeki sinüslerin kanla dolması sonucu meydana gelir. Damarlar sıkıştırılırken penis arterleri genişler böylece kan basınç altında erektil kıkırdağa doğru akar. Penis pudendal arter tarafından desteklenir.

Testis torbası

Ana madde: Testis torbası

Testis torbası (veya skrotum), penisin arkasında asılı duran kese benzeri bir yapıdır. Testisleri tutar ve korur. Ayrıca birçok sinir ve kan damarı içerir. Daha düşük sıcaklık zamanlarında, the Cremaster kas kasılır ve testis torbasını vücuda yakınlaştıracak şekilde çekerken Dartos kası da kırışık bir görünüm verir; sıcaklık arttığında Cremaster ve Dartos kasları, testis torbasını vücuttan uzaklaştırmak ve sonrasında kırışmaları gidermek üzere gevşer.

Dış cinsel organ

Erkeğin dış cinsel organı, dokuzuncu haftanın sonu itibarıyla dişininkinden farklıdır. Bundan önce, her iki cinsiyetteki genital yumru bir fallustur. Dış genital bölgenin farklılaşması sırasında, gelişimin başlarında üretral oluk fallusun ventral yüzeyinde oluşur. Buna, testis tarafından üretilen ve salınan androjenler neden olur. Androjen kaynaklı gelişme fallusun uzayarak bir penise doğru farklılaşmasına, penisin ventral yüzeyi boyunca üretral oluğu çevreleyen ürogenital kıvrımların birleşimine ve labioscrotal kıvrımların orta hat kapanışına neden olur. Bu kapanış, dış cinsel organ skrotumun duvarını oluşturur. 12. haftanın sonu itibarıyla, dış cinsel organ oluşumunu tamamlar.

Doğumda, ergenlik öncesi erkek üreme sisteminin gelişimi tamamlanır. Gebeliğin ikinci üç aylık döneminde, erkekte testosteron salgısı düşer böylece doğumda testis inaktif olur Gonadotropin salgısı ergenlik başlamasına kadar düşüktür.

Erkek üreme sisteminin dış yapıları

Erkek üreme sisteminin çoğu vücut dışında yer almaktadır. Erkek üreme sisteminin dış yapıları; penis, skrotum ve testislerdir.

Penis

İnsan Penisi

Penis, cinsel ilişki esnasında kadın vajinasına girerek spermi kadın vücuduna iletmek için gereken, erişkin bir erkekte 5-9 santimetre uzunluğunda, 3-5 santimetre çapında silindir şeklinde bir organdır. Aynı zamanda ortasından geçen üretra yoluyla idrarın vücuttan atılmasını sağlar.

Silindirik bir yapıda olan penis üç bölümden oluşur: Karın duvarına bağlanan kök kısmı; gövde kısmı ve koni şekilli penis başı (glans penis).

Penis başı, sünnet derisi adı verilen gevşek bir deri tabakası ile kaplıdır. (Sünnet ile bu deri tabakası alınmaktadır). İdrar ve meniyi taşıyan kanal ve üretra olarak adlandırılan kanalın ucu penis başına açılır. Penis başı erkeğin en hassas bölgelerinden biridir ve içerdiği çok sayıda sinir ucu sayesinde erkek orgazmında en önemli rolü oynar.

Penis gövdesi silindir şeklinde olan üç iç odadan oluşur (2 adet corpus cavernosum ve bir adet corpus spongiosa). Özel süngerimsi erektil dokulardan oluşan bu odalar cinsel uyarı olduğunda kan ile dolan binlerce boşluk içerir. Ereksiyon penisin kanla dolarak, sertleşip dikleşmesidir. Penisin derisi ereksiyon sırasında penisin büyümesine izin verebilmek için gevşek ve elastiktir.

Sperm içeren meni, erkek cinsel doruğa (orgazm) ulaştığında penisin ucundan (ejakulasyon) atılır. Penis erekte olduğunda, sadece ejakülasyona izin verir ve idrar akışı engellenir.

Skrotum (Torba)

Skrotum penisin alt-arkasında asılı gevşek deri ve kastan oluşan keseye verilen addır. Skrotum içerisinde testislerin yanı sıra çok sayıda sinir ve kan damarları barındırır. Testisleri korur ve bir ısı kontrol sistemi görevi görür. (Normal sperm gelişimi için, testisler vücut sıcaklığından biraz soğuk olmalıdır.) Skrotum duvarındaki özel kaslar ısı ayarını yapabilmek için zaman zaman testisleri yukarı çekerek vücuda yaklaştırır, zaman zaman ise gevşeyerek vücuttan uzaklaştırır.

Testisler (Erbezleri)

Testisler skrotumun içinde saklanan, spermatik kordon ve cremaster kası ile karına bağlı olan, sperm ve testosteron üretiminden sorumlu bir çift erkek üreme organıdır. Testisler oval-şekilli olup, uzunluğu yaklaşık 5 cm uzunluğunda, 3 cm çapındadırlar. Testosteron gibi birincil erkek cinsiyet hormonları ürettikleri için aynı zamanda endokrin sistemin bir parçasıdırlar. Testosteron erkeklerde ergenlik döneminin önemli bir unsurudur. Testosteron ses kalınlaşması, kaslarda irileşme ve erkek tipi saç-sakallanmaya neden olur ve aynı zamanda sperm üretimini uyaran hormondur.

Testislerin içi lobül adı verilen küçük bölmelere ayrılmıştır. Her lobül epitel hücreleri ile kaplı seminifer tübül adlı 1-4 kanal içerir. Bu tübüller spermatogenez olarak adlandırılan bir süreçte sperm hücreleri üretiminden sorumludur.

Epididim (Epididymis)

Ana madde: epididimis

Epididim, her bir testisin arka-üst bölümü üzerinde yerleşmiş 5–6 cm. uzunluğunda, üst bölümü geniş aşağıya doğru giderek daralan tüp benzeri yapılardır. Testislerde üretilen sperm hücrelerinin taşınması, olgunlaşma ve depolama yeri olarak görev yapar.

Testislerden gelen henüz olgunlaşmamış spermler, epididim kanalı içindeki asit ortamda 18-20 saat ile 3 haftada ovumu dölleyebilecek olgunluğa erişirler. Cinsel uyarılma sırasında oluşan kasılmalar spermi vas deferens içine girmesi için zorlar.

Erkek Üreme Sisteminin İç Yapıları

Aksesuar organlar olarak da adlandırılan erkek üreme sisteminin iç organları; vas deferens, ejakülatör kanallar, üretra, seminal veziküller, prostat bezi, bulbourethral bezlerdir.

Vas Deferens (Ductus Deferens ,Sperma Kanalı)

Ana madde: Vas deferens

Vas deferens epididimin kuyruk bölümünün ucundan başlayıp epididim kanalının devamı şeklinde uzanan, 40–50 cm uzunluğunda kalın kassal bir borudur. Ana sperm iletim kanalıdır. Mesaneye ulaşmadan önce üreteri önden çaprazlayıp rectum ile mesane arasına sokulur. Burada, prostatın tabanına doğru ilerleyen vas deferens, vesicula seminalisin boşaltma kanalı ile birleşerek ejakulator kanalının oluşumuna katılır. Vas deferensin ejakulator kanal oluşumuna katılmadan önceki 5 cm. lik bölümü oldukça geniştir. Yaklaşık 1 cm. kalınlıktaki bu genişlemiş bölüme ampulla denir. Ampulla, spermiumlar için bir depolama yeri olarak da fonksiyon görür.

Ejakülatör Kanallar (Ductus Ejakulatorius)

Yaklaşık 2 cm uzunluğunda vas deferensin boşaltma kanalı ile birleşmesinden sonraki bölümüdür. Prostat bezi içerisinde aşağıya-öne doğru seyrederek üretranın prostatik parçası içine açılır. Prostat bezi içerisinde daralarak giden ejakulator kanal, ductus deferens içeriği ile vesicula seminalis salgısının karıştırılması ve lümen içeriğinin atılmasını sağlar.

Üretra

Ana madde: Üretra

Üretra mesaneden vücudun dışına idrarı taşıyan tüptür. Orgazm esnasında semenin vücut dışına atılımı da uretra yolu ile olur. Penis cinsel ilişki sırasında dikleştiğinde, uretra sadece ejekulasyona izin vererek, idrar akışını engeller.

Seminal Veziküller (Vezikula Seminalis)

5–7 cm uzunluğunda 2-2.5 cm. genişlikte mesane tabanı ile rectum arasında yerleşmiş, kesecikler içeren bezlerdir. Bezin içinde 10–15 cm uzunluğunda kıvrımlı bir kanal vardır. Seminal vesiküller tarafından protein ve mukus içeren ve spermin vajinanın asidik ortamında hayatta kalabilmesini sağlayan alkali PH lı bir sıvı salgılanır. Bu sıvı ayrıca spermlerin oositi dölleyinceye kadar hayatta kalabilmesi için beslenmesini sağlayan fruktoz içerir ve salınımı testosteron ile düzenlenir. Salgı ductus deferens ile ductus ejakulatorius la birleşen bir kanal ile boşalır ve ejakulasyon sıvısı (meni) nin büyük kısmını (%60'ını) oluşturur.

Prostat Bezi

Prostat bezi rektumun önünde mesanenin altında bulunan ceviz büyüklüğünde bir yapıdır. Prostat süt gibi beyaz renkte ve boşalma sırasında spermi destekleyen ve koruyan, enzimler, proteinler ve diğer kimyasalları içeren bir sıvı salgılar. Bu sıvı meninin % 20 sini oluşturur. Uretra prostat bezinin merkezinden geçer.

Bulbourethral Bezler

Bulbourethral bezler veya Cowper bezleri, prostat bezinin altında üretranın tarafında bulunan bezelye büyüklüğünde yapılardır. Bu bezler üretra içine doğrudan boşalan berrak, kaygan, alkali bir sıvı üretir. Bu sıvı idrar yaptıktan sonra üretrada kalan idrar asidini nötralize eder. Üretrayı meni akışına hazırlamak için boşalma öncesi, cinsel uyarılma ile üretraya girer.

Ergenlik

Ana madde: Ergenlik

Ergenlik sırasında artan gonadotropin salgısı, testislerdeki eşey steroidleri oluşumunda artışı teşvik eder. Ergenlik sırasında testislerden artan testosteron salgısı, dışarıdan görülecek olan erkek ikincil cinsiyet özelliklerine neden olur.

İkincil cinsiyet özelliklerinin dışarıdan görülmesi şunların büyümesini kapsar:

• testis
• kasık kılı
• tüm vücut
• penis
• gırtlak
• yüz ve koltuk altı kılı

İkincil gelişim, testis torbasının cildinde oluşan koyulaşmanın yanı sıra ekrin ter bezleri ve yağ bezlerinin etkinlik artışını da kapsar.

Bibliyografi

Kitaplar

• Van De Graaff, Kent M.; Fox, Stuart Ira (1989). Concepts of Human Anatomy and Physiology. Dubuque, Iowa: William C. Brown Publishers. ISBN 0697056759. 
• Elson, Lawrence; Kapit, Wynn (1977). The Anatomy Coloring. New York, New York: Harper & Row. ISBN 0064539148. 
• "Gross Anatomy Image". Medical Gross Anatomy Atlas Images. University of Michigan Medical School. 1997. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2015. 
• Berkow, MD, editor, Robert (1977). The Merck Manual of Medical Information; Home Edition. Whitehouse Station, New Jersey: Merck Research Laboratories. ISBN 0911910875. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)
• Fauci, Anthony S.; Braunwald, Eugene; Kasper, Dennis L.; Hauser, Stephen L.; Longo, Dan L.; Jameson, J. Larry; Loscalzo, Joseph (2008). Harrison's Principles of Internal Medicine (17. bas.). McGraw-Hill Medical. ss. 2339-2346. ISBN 9780071466332. 

Ayrıca bakınız

• Kadın üreme organları
• Üreme sistemi