Kâzım Orbay

Kâzım Orbay

1320-SAH.TOP.1
Kâzım Orbay; 1320-SAH.TOP.1
Temsilciler Meclisi Başkanı
	Görev süresi; 9 Ocak 1961 - 26 Ekim 1961
3. TSK Genelkurmay Başkanı
	Görev süresi; 12 Ocak 1944 - 30 Temmuz 1946
Yerine geldiği	Fevzi Çakmak
Yerine gelen	Salih Omurtak
Kişisel bilgiler
Doğum	Mehmet Kâzım; 11 Mart 1886; İzmir, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	3 Haziran 1964 (78 yaşında); Ankara, Türkiye
Evlilik(ler)	Mediha Orbay (1895-1983)
Çocuk(lar)	Haşmet Orbay
Bitirdiği okul	Kara Harp Okulu ; Harp Akademisi
Mesleği	Asker
Dini	İslam
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Osmanlı (1904-1920); Türkiye (1920-1950)
Hizmet yılları	1904-1950
Rütbesi	Orgeneral
Komutası	3. Kafkas Tümeni, Genelkurmay II. Başkanlığı, 4. Kolordu, Jandarma Genel Komutanlığı, 3. Ordu, Yüksek Askerî Şûra üyesi, Genelkurmay II. Başkanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Yüksek Askerî Şûra üyesi
Çatışma/savaşları	Balkan Savaşları; I. Dünya Savaşı; Türk Kurtuluş Savaşı

Mehmet Kâzım Orbay (11 Mart 1886,^[1] İzmir - 3 Haziran 1964, Ankara), Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 3. Genelkurmay Başkanı.^[2]

Askeri hayatı

1904 yılında topçu teğmen rütbesi ile Harp Okulu'nu bitirdikten sonra, aynı yıl girdiği Harp Akademisi'ni 1907 yılında bitirerek Kurmay oldu. 1922 yılına kadar çeşitli birlik ve karargâh görevlerinde bulundu. Hareket Ordusu ile 31 Mart İsyanı'nın bastırılmasına, Karadağ Hudut Olaylarına Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dersim Harekâtı'na katıldı. Yine 31 Ağustos 1922 tarihinde Mirliva rütbesine terfi etti. Mirliva rütbesi ile 3. Kafkas Tümeni Komutanlığı ve Genelkurmay 2. Başkanlığı görevlerini yürüttü. 30 Ağustos 1926 Ferîk rütbesine terfi etti. Aynı göreve devam ederek bilahare Afganistan Askeri Heyet Reisliği ve 4. Kolordu Komutanlığı görevlerinde bulundu. 30 Temmuz 1930 tarihinde Jandarma Genel Komutanlığı'na, 24 Ağustos 1935 tarihinde 3. Ordu Müfettişliğine atandı. 30 Ağustos 1935 tarihinde Ferîk-i evvel rütbesine terfi etti. 15 Şubat 1943 tarihinde Yüksek Askerî Şura Üyesi olarak atandı. 1 Aralık 1943 tarihinde Genelkurmay 2. Başkanlığı görevine atandı.

Genelkurmay Başkanlığı

12 Ocak 1944 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı olarak atandı. Ankara Cinayeti olayı sonrası 23 Temmuz 1946 tarihinde görevinden istifa etti. Hala gizemini koruyan bu cinayette Kazım Orbay'ın oğlu Haşmet Orbay, Doktor Neşet Naci Arzan'ın öldürülmesinde azmettiren olarak yargılandı. Doktor Arzan aynı zamanda Sovyetler Birliği elçiliğinde çalışmakta idi. Orbay, 29 Temmuz 1946 tarihinde Yüksek Askerî Şura üyesi olarak atandı. 6 Temmuz 1950 tarihinde Yüksek Askerî Şûra üyeliği görevinden emekli oldu. Görevde bulunduğu sürece gösterdiği başarılardan dolayı 4. rütbeden Osmani, Gümüş, Altın, Liyakat, 4. rütbeden Mecidi, 1. Rütbeden Demir Salip, Kılıçlı Krom Şövalye, Alman Kırmızı Kartal ve Kırmızı şeritli İstiklal Madalyası gibi nişanlar aldı.

Siyasi hayatı

9 Ocak 1961 ile 26 Ekim 1961 tarihleri arasında Kurucu Meclis Devlet Başkanı Temsilcisi olarak katıldı ve bu meclisin başkanlığını yaptı. Temsilciler Meclisi Başkanlığı görevinden sonra 1961'de Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından kontenjan senatörü olarak seçildi. 1963 Aralık ayında mide ameliyatı geçirdi ancak bu rahatsızlığını atlatamayarak 3 Haziran 1964 tarihinde Ankara'da öldü.^[3]

Özel hayatı

Enver Paşa'nın kızkardeşi Mediha Orbay (1895-1983) ile evli Kâzım Orbay bir çocuk babasıydı. Fransızca, Almanca, İngilizce ve İtalyanca biliyordu.

Aldığı ödüller

Kurdele	Ödül	Ülke	Tarih	Şehir	Veriliş Nedeni
	İstiklâl Madalyası	Türkiye	1923	Ankara	Türk Kurtuluş Savaşı sırasında cephede ve cephe gerisinde gösterdiği yararlılık

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay ile ilgili arşiv dökümanları 1980-1990". Milliyet. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2010.
^ 3. TSK Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kazım ORBAY 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 12 Ocak 1944 - 30 Temmuz 1946, TSK.tr
^ "Kâzım Orbay Ankara'da kanserden vefat etti". Milliyet. 4 Haziran 1964. s. 1.

Siyasi görevi
Önce gelen: Refik Koraltan	Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı 9 Ocak 1961 - 26 Ekim 1961	Sonra gelen: Fuat Sirmen
Askerî görevi
Önce gelen: Fevzi Çakmak	TSK Genelkurmay Başkanı 12 Ocak 1944 - 30 Temmuz 1946	Sonra gelen: Salih Omurtak
Önce gelen: Asım Gündüz	TSK Genelkurmay II. Başkanı 1 Aralık 1943 - 12 Ocak 1944	Sonra gelen: Salih Omurtak
Önce gelen: Ali Sait Akbaytogan	3. Ordu Komutanı 24 Ağustos 1935 - 1 Aralık 1943	Sonra gelen: Mustafa Muğlalı
Önce gelen: Ahmet Zeki Soydemir	Türk Jandarma Genel Komutanı 30 Temmuz 1930 - 24 Ağustos 1935	Sonra gelen: Naci Tınaz
Önce gelen: Asım Gündüz	TSK Genelkurmay II. Başkanı 11 Mayıs 1924 - 18 Aralık 1928	Sonra gelen: Asım Gündüz

[1] "Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay ile ilgili arşiv dökümanları 1980-1990". Milliyet. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2010.

[2] 3. TSK Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kazım ORBAY 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 12 Ocak 1944 - 30 Temmuz 1946, TSK.tr

[3] "Kâzım Orbay Ankara'da kanserden vefat etti". Milliyet. 4 Haziran 1964. s. 1.

[1]

[2]

[3]

g t d Jandarma genel komutanları
1917-1923	Rasim Paşa Refet Bey Bahaddin Bey Ali Galip Bey
1923-günümüz	Baha Hurşid Bey Ahmed Zeki Paşa Kâzım Orbay Naci Tınaz Cemil Cahit Toydemir Ali Rıza Artunkal Rüştü Akın Rıfat Mataracı Nazmi Gönenli Şükrü Kanatlı Nuri Berköz Kemal Yaşınkılıç Tahsin Çelebican Nezihi Fırat Hayati Ataker Muhittin Önür Abdurrahman Doruk Fahri Ogan Fikret Esen Haydar Sükan Kemal Atalay Semih Sancar Kemalettin Eken Orhan Yiğit Nurettin Ersin Şahap Yardımoğlu Sedat Celasun Mehmet Buyruk Fikret Oktay Adnan Doğu Burhanettin Bigalı Eşref Bitlis Aydın İlter Teoman Koman Fikret Özden Boztepe Rasim Betir Aytaç Yalman Şener Eruygur Fevzi Türkeri Işık Koşaner Atila Işık Necdet Özel Bekir Kalyoncu Servet Yörük Abdullah Atay Galip Mendi Yaşar Güler Arif Çetin Ali Çardakcı