Sadi Irmak
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Sadi Irmak | |
|---|---|
| |
| 17. Türkiye başbakanı | |
| Görev süresi 17 Kasım 1974 - 31 Mart 1975 | |
| Cumhurbaşkanı | Fahri Korutürk |
| Yerine geldiği | Bülent Ecevit |
| Yerine gelen | Süleyman Demirel |
| Danışma Meclisi Başkanı | |
| Görev süresi 27 Ekim 1981 - 4 Aralık 1983 | |
| Türkiye Çalışma Bakanı | |
| Görev süresi 7 Haziran 1945[1] - 9 Eylül 1947[1] | |
| Başbakan | Şükrü Saracoğlu Recep Peker |
| Yerine gelen | Tahsin Bekir Balta |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 7. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 8 Mart 1943 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1943 - Konya 1946 - Konya |
| Cumhuriyet Senatosu Kontenjan senatörü | |
| Görev süresi 8 Haziran 1974 - 8 Haziran 1980 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mahmut Sadi 15 Mayıs 1904 Seydişehir, Konya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Kasım 1990 (86 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Aşiyan Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (1943-1950) |
| Bitirdiği okul | Darülfünun Tıp Fakültesi, İstanbul |
| Mesleği | Hekim |
| Hükûmeti | 38. Türkiye Hükûmeti |
Mahmut Sadi Irmak (15 Mayıs 1904, Konya - 10 Kasım 1990, İstanbul), Türk tıp doktoru ve siyasetçidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 17. Başbakanı. Osmanlı vatandaşı olarak doğmuş son Türkiye Başbakanıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1904 yılında Konya Seydişehir'de doğdu.[2] Avukat Sabri Bey ve Saliha Hanım'ın oğludur.[3] İlk öğrenimini Mustafa Necip İptidaisinde okumuştur. Sırasıyla burayı Rüştiyeyi ve Konya Sultanisi'ni birincilikle bitirip biyoloji öğretmeni oldu. Aynı yıl Darülfünun Tıp Fakültesine girdi. 1923 yılında İstanbul Üniversitesinde öğrenci olduğu yıllarda üniversitenin Devlet Bursu ile Avrupa'ya öğrenci gönderileceğine dair üniversite duvarlarında gördüğü ilana başvuran 150 kişi arasından seçilen 11 kişiden birisi olarak Berlin Üniversitesinde tıp ve biyoloji öğrenimi görüp 1929 yılında pekiyi derece ile tıp doktoru oldu. Hagen ve Düsseldorf hastanelerinde asistan olarak çalıştı, yurda dönünce Ankara Hükûmet Tabipliği ve Gazi Terbiye Enstitüsü biyoloji öğretmenliği görevlerinde bulundu. 1933 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi doçentliğini kazandı. 1940 yılında fizyoloji profesörü oldu.
Almanca, Fransızca ve Arapça bilmekteydi.
Ayşe Seniha H. (1912) ile evli olup XVII. Dönem Konya Milletvekili Sabri Irmak (1936-1991) ve Saliha Yakut'un (1940) babası idi.[3]
Milletvekilliği dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1943 yılında Konya milletvekili seçilip, aynı yıl Halkevleri Yüksek Danışma Kurulu Başkanlığına, sonra da Diyarbakır Bölge Müfettişliğine getirildi. 7 Haziran 1945 tarihinde Türkiye'nin ilk Çalışma Bakanı oldu. 1947'de Uluslararası Çalışma Konferansı ikinci başkanlığına seçildi. Eylül 1947'de bakanlıktan ayrıldı. CHP'nin 1950'de seçimleri kaybetmesi üzerine bir süre siyasetten uzaklaştı. Aynı yıl yeniden ilim ve meslek hayatına döndü. Münih, daha sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde akademik hayatını sürdürdü.
Başbakanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]1974 yılında Kontenjan Senatörü seçildi. Cumhuriyet Halk Partisinin Milli Selamet Partisi ile kurduğu koalisyon hükûmetinin istifasından sonra 17 Kasım 1974 tarihinde partiler üstü hükûmeti kurmakla görevlendirildi. Oluşturduğu hükûmet için TBMM'de yapılan güven oylamasında, 450 milletvekilinden yalnızca 18'inin lehinde oy kullanması dolayısıyla güvenoyu alamamasına karşın 31 Mart 1975 tarihine kadar başbakanlık yaptı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 15 Ekim 1981 tarihinde oluşturulan Danışma Meclisine Konya üyesi olarak atandı ve 27 Ekim'de bu meclisin başkanlığına seçildi. Irmak bu görevi TBMM Başkanlığına Necmettin Karaduman'ın 4 Aralık 1983'te seçilmesine değin sürdürdü.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
10 Kasım 1990 tarihinde 86 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti. Naaşı Aşiyan Mezarlığı'na defnedildi.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kolektif (16 Ocak 1985). Sağlık Hizmetinde 25 Yıl. Sosyal Sigortalar Kurumu İstanbul Hastanesi. s. 27.
- ^ "TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ". www5.tbmm.gov.tr. 6 Temmuz 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.
- ^ a b "Türk Parlamento Tarihi II. Cilt" (PDF). 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ Sadi Irmak öldü 12 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (11 Kasım 1990) Milliyet gazetesinde ilgili haberler
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cahit Karakaş (TBMM Başkanı) |
Danışma Meclisi Başkanı 27 Ekim 1981 - 4 Aralık 1983 |
Sonra gelen: Necmettin Karaduman (TBMM Başkanı) |
| Önce gelen: Bülent Ecevit |
17. Türkiye başbakanı 17 Kasım 1974 - 31 Mart 1975 |
Sonra gelen: Süleyman Demirel |
| Önce gelen: ' |
Türkiye Çalışma Bakanı 7 Haziran 1945 - 9 Eylül 1947 |
Sonra gelen: Tahsin Bekir Balta |
- 38. Hükûmet - Sadi Irmak Hükûmeti
- 1904 doğumlular
- Seydişehir doğumlular
- Konya ili doğumlu siyasetçiler
- Konya ili doğumlu bilim insanları
- 1990'da ölenler
- İstanbul ilinde ölenler
- Türk tıp akademisyenleri
- TBMM 7. dönem Konya milletvekilleri
- TBMM 8. dönem Konya milletvekilleri
- Fahri Korutürk tarafından seçilen cumhuriyet senatörleri
- TBMM 1981 Danışma Meclisi Konya üyesi
- Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanları
- Aşiyan Mezarlığı'na defnedilenler
- Cumhuriyet Halk Partisi mensubu siyasetçiler
- Darülfünun Tıp Fakültesinde öğrenim görenler
- Türkiye çalışma ve sosyal güvenlik bakanları
- Türkiye başbakanları
- 14. Türkiye Hükûmeti
- 15. Türkiye Hükûmeti