Paflagonya

Anadolu'daki Paflagonya Bölgesi'nin konumu

Paflagonya'yı gösteren 15. yüzyıla ait bit harita.

Paflagonya (Grekçe: Παφλαγονία Paphlagonía, modern translit. Paflagonía), Anadolu'nun, Karadeniz'in kıyısında, Pontus ve Bitinya arasında kalan eski bir bölgedir.

Coğrafya

Paflagonya Kayaiçi Oyma

Paflagonya, Frigya'dan Bithynia'nın doğusunda kalan bir uzantıyla ayrılmaktaydı. Strabon'a göre Parthenius (Bartın Çayı) nehri bölgenin batı sınırını, Halys (Kızılırmak) nehri de doğu sınırını çiziyordu. Bölge doğuda Kızılırmak, batıda Sakarya Nehri, güneyde Frigya ve Galatya ile çevrilidir. Kuzeyde ise Karadeniz yer alır.

Günümüzde Kastamonu, Sinop, Bartın, Çankırı ve Karabük bu bölgede yer alırken Çorum, Bolu, Zonguldak ve Samsun illerinin bir bölümü bölgenin içinde kalmaktadır. Batı Karadeniz ve Orta Karadeniz bölümünü kapsayan bölgeye Türklerden önce Paflagonya denmiştir. MÖ 1000 tarihinde bu bölgeye hâkim olan Paflagonlar kendi adlarını bu coğrafyaya vermişlerdir.

Tarihi

Çağımıza ulaşan yazılı kaynaklara göre Paflagonların son kralının krallık merkezi İskilip olmuştur. Paflagonya antik bölgesinin tarihteki izlerinden söz eden en eski kaynak Homeros'un İlyada'sıdır. Yapılan arkeolojik kazılarda çıkan veriler ışığında Zonguldak, Bartın ve Kastamonu illerini kapsayan Paflagonya bölgesinin tarih öncesi kalıntıları 4 bin yıl öncesine işaret etmektedir

Homeros, Truva savaşlarına MÖ 1200'lerde katılan Paflagonyalıların bir bölümünün Pathenios (Bartın) çayı çevresinde Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile),Parthenios gibi kentler kurduklarını anlatmaktadır. Ayrıca bölgede Paflagonya antik yerleşimleri hakkında araştırma yapan Belgesel Yönetmeni Tekin Gün, Orta Tunç Çağının MÖ 2000 ile MÖ 1500 arasını kapsayan dönemine ait Çankırı'da 35 höyük, nekropol ve Eski Tuç Çağına ait birçok yerleşim izlerinin bulunduğunu belirtmiştir.

Herodot kaynaklarında Paflagonya halkının kendi kendine kabile gibi yaşadıklarını söylemektedir. Birçok mitolojik öykünün kahramanı olan Amazonlar, Karadeniz Ereğlisi ve çevresinin (Heraklea-Sinop arası) bilinen ilk sakinleri olarak ifade edilir. Yine Kaskalar ve Kukonlar da Hatti ve Hititlerden sonra bu toprakların eski halkları olarak bilinmektedir.

Büyük İskender, Paflagonya'yı zaptedememiş ise de onun kumandanı Antigon istilaya muvaffak olmuştur. Helenlerden sonra 183'te Pontuslar bölgeyi ve sahillerini almışlar, 200'de Galatyalılar Ilgaz'ın güneyini ele geçirmişler, 12'de Pontuslara vermişler, 104'te bölge Pontuslardan Bitinyalılara geçmiştir. Bitinyalılar 64'te Romalılarla yaptıkları savaşta yok olmuşlardır.

Romalılar, Kastamonu dahil bölgeyi tamamen işgal ettikten sonra Taşköprü'yü hükûmet merkezi yapmışlar ve bu şehri General Pompe aldığından şehre Pompeipolis adını vermişlerdir. Roma İmparatorluğu'nun 395'te ikiye bölünmesiyle kurulan Doğu Roma İmparatorluğu 1100'e kadar Kastamonu'ya hâkim olmuş fakat o tarihte kenti Danişmentlilere terk etmeye mecbur kalmışlardır.

Paflagonya kentleri

Boyabat Kalesi

Paflagonya kentlerinin bazıları şunlardır:

• Pompeypolis
• Tieion
• Boyabat Kalesi (Roma ve Pontus öncesi) Kalenin M.Ö. 7. Yüzyıl civarlarında Paflagonyalılarca yapıldığı bilinmektedir.

Önemli Şahsiyetler

• Artoxares (M.Ö. 5. yüzyıl) hadım, Pers kralları I. Artakserkses ve II. Darius'un elçisi.
• Sinoplu Diyojen (M.Ö. 4. yüzyıl) Yunan filozofu, Kinik felsefesinin kurucularındandır.
• Asklepios kâhini Aleksandros (yaklaşık M.S. 105 – yaklaşık M.S. 170), aynı zamanda Paphlagonialı İskender veya sahte peygamber İskender olarak da bilinir.
• Aziz Filaretos (8. yüzyıl).
• Theodora (9. yüzyıl), Doğu Roma imparatoru Theophilus'un karısı.
• John Mauropous (11. yüzyıl), Doğu Romalı şair ve yazar.
• IV. Mihail (yaklaşık M.S. 1010 – 1041), Doğu Roma imparatoru.
• Eumenes (M.Ö 361 – yaklaşık M.Ö. 315-316 kışı) Kapadokya ve Paflagonya Satrabı.

Galeri

•