Rusya'da doping
Rus sporcularının sistematik olarak doping yapmaları sonucunda Rusya’nın (ve Rusya ile ilişkili takımların) 51 Olimpiyat madalyası geri alınmıştır; bu, ikinci sıradaki ülkenin dört katı ve dünya toplamının %30’undan fazlasına denk gelmektedir.[1] Rusya, Olimpiyatlarda doping yapan en fazla sporcusu bulunan ülkedir; sayı 150’nin üzerindedir.[2]
Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA), Rus sporcular arasındaki dopingi devlet destekli ve sistematik olarak tanımlamıştır;[3] Rus devletinin sporculara steroid ve diğer ilaçları sağladığı tespit edilmiştir. Devam eden soruşturmaları bilgisayar verilerini manipüle ederek sabote etmeye yönelik girişimler de dahil olmak üzere, anti-doping kurallarının yaygın ihlalleri nedeniyle, WADA 2019’da Rusya Federasyonunu Olimpiyat Oyunları da dahil tüm büyük uluslararası spor organizasyonlarından dört yıl süreyle men etmiştir.[4]
2020’de Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Rusya’nın itirazı üzerine bu yasağı iki yıla düşürdü. Bu süre boyunca Rus sporcular, tarafsız bayrak ve unvan altında uluslararası organizasyonlara katılabilmektedir.[5]
Sovyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiliz gazeteci Andrew Jennings’e göre, bir KGB albayı, kurumun görevlilerinin Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) doping testi yetkilisi gibi davrandığını ve böylece testleri sabote ederek Sovyet sporcularının “büyük çabalarla kurtarıldığını” söylemiştir.[6][7] Sovyetler Birliği’nde düzenlenen 1980 Yaz Olimpiyatları ile ilgili olarak 1989 tarihli bir Avustralya araştırmasında şu ifadeye yer verilmiştir: “Moskova Oyunları’nda madalya kazanan, özellikle de altın madalya kazanan hemen hemen her sporcu bir tür ilaç kullanıyordu: genellikle birkaç çeşit. Moskova Oyunları, rahatlıkla ‘Kimyagerlerin Oyunları’ olarak adlandırılabilirdi.”[6]
2016’da elde edilen belgeler, Sovyetler Birliği’nin 1984 Yaz Olimpiyatları (Los Angeles) öncesinde atletizmde devlet destekli bir doping sistemi kurma planlarını ortaya çıkardı. Ülkenin daha sonra boykot kararını almasından önceye tarihlenen bu belgeler, mevcut steroid uygulamalarını ve bunların geliştirilmesine yönelik önerileri içeriyordu.[8] Sovyetler Birliği’nin atletizm başkanına iletilen bu rapor, Beden Kültürü Enstitüsü’nden Dr. Sergei Portugalov tarafından hazırlanmıştı. Portugalov, 2016 Yaz Olimpiyatları öncesinde Rusya’daki doping programının uygulanmasında da başlıca rol oynayan isimlerden biriydi.[8]
Doping zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]2008’den 2009’a: Doping sorunları
[değiştir | kaynağı değiştir]2008 yılında, yedi Rus atlet, Pekin Olimpiyatları öncesinde idrar örneklerini manipüle ettikleri gerekçesiyle men edildi.[9]
2010 Kış Olimpiyatları öncesinde çok sayıda Rus biyatlet doping ihlallerine karıştı.[10][11] Uluslararası Biyatlon Birliği başkanı Anders Besseberg, “Dünyanın en güçlü takımlarından birinde geniş ölçekli sistematik doping ile karşı karşıyayız” dedi.[12]
2001–2009 yılları arasında 2.737 sporcudan alınan 7.289 kan örneğinin incelendiği bir raporda, “Ülke A”ya ait şüpheli örneklerin diğer ülkeleri açıkça geride bıraktığı bulundu.[13] Yazarlarından biri bu ülkenin Rusya olduğunu söyledi.[12]
Ekim 2009’da Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF) genel sekreteri Pierre Weiss, Valentin Balakhnichev’e yazdığı mektupta, Rus atletlerden alınan kan örneklerinin “IAAF testlere başladığından beri görülen en yüksek değerleri kaydettiğini” ve 2009 Dünya Şampiyonası’ndan alınan testlerin “sistematik kan dopingi ya da EPO ile ilgili ürünlerin geniş çaplı kötüye kullanımını kuvvetle düşündürdüğünü” belirtti.[14]
2010–2014: devlet destekli doping iddiaları ve 2014 ARD belgeseli
[değiştir | kaynağı değiştir]
2010 yılında, Rusya Anti-Doping Ajansı’nda (RUSADA) çalışan Vitaly Stepanov, Dünya Anti-Doping Ajansına (WADA) bilgi göndermeye başladı ve RUSADA’nın sistematik dopingi kolaylaştırdığını iddia etti.[15][16] Stepanov, üç yıl boyunca iki yüz e-posta ve elli mektup gönderdiğini söyledi.[17] Aralık 2012’de Darya Pishchalnikova, WADA’ya Rusya’da devlet destekli bir doping programı hakkında ayrıntılar içeren bir e-posta gönderdi. The New York Times’a göre, bu e-posta WADA’nın üç üst düzey yetkilisine ulaştı, ancak kurum bir soruşturma açmak yerine e-postayı Rus spor yetkililerine iletti.[12] Nisan 2013’te ikinci kez doping testi pozitif çıkan Pishchalnikova, Tüm Rusya Atletizm Federasyonu (RusAF) tarafından on yıl men edildi. Bu karar büyük olasılıkla misillemeydi; Mayıs 2012’den itibaren elde ettiği sonuçlar iptal edildi ve bu durum olimpiyat madalyasını kaybetmesine yol açtı.[18] İngiliz gazeteci Nick Harris, Grigory Rodchenkov’un Moskova’daki doping laboratuvarı hakkında iddialarla 2013 Temmuz başlarında IOC’ye başvurduğunu söyledi.[19]
Stepanov’a göre, “WADA’da bile bu hikâyenin ortaya çıkmasını istemeyenler vardı.” Ancak kurumda bir yetkili onu Alman yayın kuruluşu ARD ile irtibata geçirdi.[15] WADA’nın baş araştırmacısı Jack Robertson, kurumun harekete geçmekte isteksiz olduğunu düşündü ve medyanın ilgisinin gerekli olduğuna inandı. Bunun üzerine WADA genel direktörü David Howman’ın izniyle[20] daha önce Doğu Almanya ve diğer ülkelerdeki doping üzerine haberler yapmış olan araştırmacı gazeteci Hajo Seppelt’e başvurdu. Aralık 2014’te ARD, Seppelt’in "Geheimsache Doping: 'Wie Russland seine Sieger macht'" ("Doping Sırrı: 'Rusya şampiyonlarını nasıl yaratıyor'") adlı belgeselini yayımladı. Belgesel, Rusya’daki sistematik dopingde devletin rolünü ortaya koyarak durumu “Doğu Almanya tarzı” olarak nitelendirdi.[21]
Belgeselde Stepanov ve eşi Yuliya Stepanova (evlilik öncesi soyadı Rusanova), Rus atletizm yetkililerinin sporculara gelirlerinin %5’i karşılığında yasaklı maddeler sağladığını, ayrıca doping kontrol görevlileriyle iş birliği yaparak testleri manipüle ettiklerini iddia ettiler.[22][23] Belgeselde Stepanova’nın gizlice kaydettiği konuşmalara da yer verildi. Örneğin, Rus atlet Mariya Savinova, Moskova’daki bir doping laboratuvarındaki bağlantılarının kendi dopingini örtbas ettiğini söylüyordu.[24] Rus uzun mesafe koşucusu Liliya Shobukhova’nın ise doping testini örtbas etmek için 450.000 € ödediği iddia edildi.[22] İddialara göre, Beden Kültürü Enstitüsü’nden Dr. Sergei Portugalov, 1980’lerden itibaren Sovyetler’de devlet destekli dopingi örgütleyen kişi olarak biliniyor ve son Rus doping programına da dahil olmuştu.[8]
2015
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2015’te dönemin Tüm Rusya Atletizm Federasyonu (ARAF) Başkanı Valentin Balakhnichev, Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği’nin (IAAF) saymanlığı görevinden istifa etti.[25]
ARD belgeseline yanıt olarak, WADA eski başkanı Dick Pound’un yönettiği bir soruşturma başlattı ve rapor 9 Kasım 2015’te yayımlandı.[26][27] The Guardian tarafından “yıkıcı” olarak nitelendirilen 335 sayfalık rapor,[28] Rus yetkililer tarafından yaygın doping ve büyük çaplı örtbas faaliyetlerini ortaya koydu. Rapora göre Federal Güvenlik Servisi (FSB) laboratuvar personelini düzenli olarak ziyaret etmiş, sorgulamış ve bazılarına WADA soruşturmasıyla iş birliği yapmamalarını emretmişti.[26]:196–197 İki personel ise ofislerin ve telefonların dinlendiğinden şüphelendiklerini söyledi.[26]:196–197 Rapor, ARAF’ın Dünya Anti-Doping Kodu’na uyumsuz ilan edilmesini ve IOC’nin, uyum sağlanana kadar 2016 Yaz Olimpiyatları için ARAF’tan gelecek başvuruları kabul etmemesini tavsiye etti.[26][29]
Bir gün sonra WADA, Moskova Anti-Doping Merkezi’ni askıya aldı ve laboratuvarın “idrar ve kan örneklerinin tüm analizleri dahil olmak üzere WADA ile ilgili herhangi bir anti-doping faaliyetini yürütmesini” yasakladı.[30] 13 Kasım’da IAAF konseyi, Rusya’nın dünya atletizm etkinliklerinden derhal men edilmesi lehine 22’ye karşı 1 oy verdi.[31] ARAF’a yönelik diğer yaptırımlar kapsamında Rusya, 2016’da yapılacak olan IAAF Dünya Yürüyüş Takımı Şampiyonası (Çeboksarı) ve 2016 Dünya Gençler Atletizm Şampiyonasına (Kazan) ev sahipliği yapmaktan men edildi ve doping davalarını Spor Tahkim Mahkemesine devretmesi şart koşuldu.[31] ARAF, süresiz IAAF men cezasını kabul etti ve duruşma talep etmedi.[32] ARAF’ın tam üyeliğe geri dönüş çabaları, beş kişilik bir IAAF ekibi tarafından denetlenecektir.[33] 18 Kasım 2015’te WADA, RUSADA’yı askıya aldı ve bu durum Rusya’nın hiçbir spor dalında işleyen bir ulusal anti-doping ajansına (NADO) sahip olmadığı anlamına geliyordu.[34][35]
Kasım 2015’te Fransa, eski IAAF başkanı Lamine Diack hakkında ceza soruşturması başlattı; Diack’ın en az altı Rus sporcunun pozitif doping sonuçlarını örtbas etmek için 2011’de ARAF’tan 1 milyon avro rüşvet aldığı iddia edildi.[36]
2016
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak–Mayıs 2016
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2016’da IAAF, Rusya Atletizm Federasyonu’nun eski başkanı Valentin Balakhnichev ve üst düzey antrenör Aleksey Melnikov’a ömür boyu men cezası verdi.[37]
Ocak ayının ortasında WADA, bağımsız komisyonunun ikinci raporunu yayımladı.[38] Şubat ayında ise Birleşik Krallık Anti-Doping Ajansı (UKAD), Rusya’daki testlerin denetimini üstlendi.[39]
RUSADA'nın iki eski direktörü, Vyacheslav Sinev ve Nikita Kamaev, 2016 Şubat’ında beklenmedik şekilde öldü.[40] The Sunday Times, Kamaev’in ölümünden kısa bir süre önce 1987’den itibaren Rusya’da “spor farmakolojisi ve doping gerçeği” üzerine bir kitap yayımlamayı planladığını bildirdi.[41] Önemli bir laboratuvarın direktörü olan ve WADA tarafından “Rusya’daki doping sisteminin kalbi” olarak tanımlanan Grigory Rodchenkov, Rus yetkililer tarafından görevden alındı ve güvenliği için ABD’ye kaçtı. Burada Bryan Fogel’in yardımıyla bilgi paylaştı; bu süreç daha sonra Icarus belgeseline konu oldu.[42]
Mart 2016’da Alman yayın kuruluşu ARD, sporcuların test planlarından haberdar edildiğini ve yasaklı maddeler teklif edildiğini iddia eden “Russia's Red Herrings” adlı belgeseli yayımladı.[43] Mayıs 2016’da The New York Times, muhbir Rodchenkov’un, Rus istihbarat servisinin de dahil olduğu bir devlet destekli doping programında idrar örneklerinin laboratuvardaki “fare deliği”nden geçirilerek değiştirildiğini söylediğini aktardı.[44] Kapalı şişeler başka bir binada açılıyor, daha önce toplanan temiz idrar örnekleri ile değiştiriliyordu.[45] Rodchenkov’a göre 2014 Kış Olimpiyatları’nda en az 15 madalya sahibi bu sisteme dahildi.[44] 19 Mayıs’ta WADA, Soçi’deki Kış Olimpiyatları’nı soruşturmak üzere Richard McLaren’i görevlendirdi.[46]
15 Mart 2016’da Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), 2008 Yaz Olimpiyatları ve 2012 Yaz Olimpiyatları’ndan alınmış saklı idrar örneklerini yeniden incelemeye başladığını açıkladı. Bu incelemede daha gelişmiş yöntemlerle yasaklı maddelerin tespiti hedeflendi. Özellikle Rio 2016’da yarışacak olan ve 2008 Pekin ile 2012 Londra’ya da katılmış sporcular hedef alındı. Ayrıca 2006 Kış Olimpiyatları ve 2010 Kış Olimpiyatları’ndan örnekler de yeniden analiz edildi.[47]
Olimpiyatlar dışındaki branşlarda, Mart ayında Rus boksör Aleksandr Povetkin ve Mayıs ayında tenisçi Mariya Şarapova, Meldonium kullanımı nedeniyle doping testlerinde başarısız oldular. Aynı yıl ilerleyen dönemde Rus-Fin futbolcu Roman Eremenko da doping testini geçemedi.
Haziran 2016
[değiştir | kaynağı değiştir]Haziran 2016’da yayımlanan bir ARD belgeseli, Rusya Spor Bakanı Vitaly Mutko’yu, FK Krasnodar’da bir futbolcunun doping vakasını örtbas etmekle ilişkilendirdi.[48] Aynı ay, IAAF Genel Sekreter Yardımcısı Nick Davies, Rus atletlerin isimlerini açıklamayı geciktirmek için para aldığı iddiaları üzerine geçici olarak görevden uzaklaştırıldı.[49] BBC’ye göre, Temmuz 2013 tarihli e-postalarda Davies’in, Rus sporcularla ilgili pozitif test sonuçlarını erteleme veya yumuşatma yollarını tartıştığı görülüyordu.[50]
Haziran 2016’da WADA, Doping Kontrol Görevlileri’nin (DCO) çalışmalarının, sporcuların yanlış veya eksik yer bilgileri, ulaşılamayan raporlar ve testlerin yapılamaması gibi nedenlerle ciddi şekilde kısıtlandığını açıkladı.[51] Ayrıca DCO’ların silahlı Federal Güvenlik Servisi (FSB) ajanları tarafından gözdağına maruz kaldıkları, müsabaka alanlarına girişte “önemli gecikmeler” yaşadıkları, sporcu listelerinin geç verildiği ve örnek paketlerinin Rus gümrüğü tarafından açıldığı rapor edildi.[51] Araştırma kapsamında görüşülmek istenen Rus sporcuların %90’ı ya yanıt vermedi ya da reddetti.[52]
17 Haziran’da IAAF Konseyi, Rusya Atletizm Federasyonu’na (RusAF) üyeliğin yeniden kazanılması için bir fırsat vermek amacıyla olağanüstü toplandı.[53] Rune Andersen başkanlığındaki görev gücü, kriterlerin karşılanmadığını belirtti ve Rus yetkililerin sistematik dopingi bizzat organize ettiklerini kaydetti.[53] IAAF, Rusya’nın men cezasını oy birliğiyle sürdürme kararı aldı.[54]
Bir hafta sonra Uluslararası Halter Federasyonu (IWF), Rusya’ya bir yıl men cezası verdi. IOC, 3 Ağustos 2016’da bu kararı onayladı ve Rusya halter takımı 2016 Yaz Olimpiyatları’na katılamadı.[55][56]
Temmuz 2016
[değiştir | kaynağı değiştir]
18 Temmuz 2016’da, WADA’nın görevlendirdiği Kanadalı hukukçu Richard McLaren, Rusya’da devlet destekli doping hakkında 97 sayfalık bir rapor yayımladı.[57][58] 57 günlük süreyle sınırlı olmasına rağmen, tanık ifadeleri, binlerce belge, sabit diskler, şişelerin adli incelemesi ve laboratuvar analizleri sonucunda “günden güne artan” deliller elde edildi.[57]:5 Rapor, Rusya Spor Bakanlığı, Ulusal Takımlar Spor Hazırlık Merkezi, Federal Güvenlik Servisi (FSB) ve Moskova’daki WADA onaylı laboratuvarın, “pozitif sonuçları kaybolan sonuç metodolojisi (DPM)” kullanarak dopingi korumak için “devlet yönlendirmeli bir sistem” yürüttüğünü ortaya koydu.[59][60] McLaren, Soçi’deki idrar örneklerinin “gözle görülmeyecek şekilde” açılarak değiştirildiğini belirtti.[57]
DPM metodunun “en az 2011 sonu ile Ağustos 2015 arasında” kullanıldığı tespit edildi.[57]:35 Toplamda 643 pozitif sonucun üzeri örtüldü; bu sayının “minimum” olduğu, Rus kayıtlarına sınırlı erişim nedeniyle daha yüksek olabileceği ifade edildi.[57]:39 Sistem çok sayıda sporu kapsıyordu:[57]:41
- Atletizm (139)
- Halter (117)
- Olimpiyat dışı sporlar (37)
- Paralimpik sporlar (35)
- Güreş (28)
- Kano (27)
- Bisiklet (26)
- Patinaj (24)
- Yüzme (18)
- Buz hokeyi (14)
- Kayak (13)
- Futbol (11)
- Kürek (11)
- Biatlon (10)
- Bobsled (8)
- Judo (8)
- Voleybol (8)
- Boks (7)
- Hentbol (7)
- Tekvando (6)
- Eskrim (4)
- Triatlon (4)
- Modern pentatlon (3)
- Atıcılık (3)
- Plaj voleybolu (2)
- Curling (2)
- Basketbol (1)
- Yelken (1)
- Snowboard (1)
- Masa tenisi (1)
- Sutopu (1)
Bu bulgular üzerine WADA, RUSADA’nın Dünya Anti-Doping Kodu’na uyumsuz olduğunu duyurdu ve Rus sporcuların 2016 Yaz Olimpiyatları’ndan men edilmesini tavsiye etti.[61] IOC ise Rus spor bakanlığı yetkililerinin ve raporda adı geçen kişilerin Rio akreditasyonunu reddetti, Soçi’deki sporcular hakkında yeniden inceleme başlattı ve Rusya’ya verilmiş büyük organizasyonların başka ülkelere kaydırılmasını istedi.[62][63]
21 Temmuz 2016’da Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Rusya Olimpiyat Komitesi ve 68 sporcunun itirazını reddetti.[64] 22 Temmuz’da Uluslararası Paralimpik Komitesi, Rusya Paralimpik Komitesi hakkında askıya alma sürecini başlattı.[65] 24 Temmuz’da IOC, WADA’nın Rusya’yı tamamen men etme tavsiyesini reddetti ve kararın branş federasyonlarına bırakılacağını açıkladı.[66] WADA Başkanı Craig Reedie, “IOC’nin tavsiyelerimizi dikkate almamasından hayal kırıklığı duyduk” dedi.[67] IOC’nin muhbir Yuliya Stepanova’yı dışlama kararına ilişkin olarak WADA Genel Direktörü Olivier Niggli, bunun “gelecekteki muhbirler için kötü bir mesaj” olduğunu söyledi.[67]
30 Temmuz 2016’da IOC, Rus sporcular hakkında nihai kararların IOC üyeleri Uğur Erdener, Claudia Bokel ve Juan Antonio Samaranch Jr.’dan oluşan yeni bir panel tarafından verileceğini açıkladı.[68]
Ağustos–Eylül 2016
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya başlangıçta Rio Olimpiyatları için 389 sporcudan oluşan bir liste sundu. 7 Ağustos 2016’da IOC, 278 sporcunun yarışmasına onay verdi, 111 sporcu ise skandal nedeniyle çıkarıldı (bunların arasında IOC kararından önce IAAF tarafından men edilen 67 atlet de vardı).[69]
Eleştirmenler, Kuveytli sporcular kendi bayrakları altında yarışamazken (doping dışı bir mesele nedeniyle), Rus sporcuların buna izin verilmesini tutarsız buldu. Hükümet müdahalesi nedeniyle Kuveytli sporcular sadece bağımsız sporcu olarak yarışabildi. Dick Pound, “Şu an tutarlı bir standart uygulanmıyor. Kuveytli sporcuların tümü hükümeti destekleyen kişiler değildi; tıpkı Güney Afrika’daki tüm sporcuların apartheid’ı desteklememesi gibi. Ama daha büyük fayda için Güney Afrika ihraç edildi.” dedi.[70] Almanya’dan Deutsche Welle, “rahatsız edici sorular var: Neden Kuveyt’in Olimpiyat federasyonu men edildi ama Rusya edilmedi? Kuveyt’in küçük takımı hükümetin uygunsuz siyasi müdahalesi nedeniyle men edildi; Rusya ise pek çok sporcusu için sistematik doping programı organize etmesine rağmen edilmedi.” diye yazdı.[71]
Adli incelemeye gönderilen örnekler üzerine Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC), 2014 Kış Paralimpiyatları’nda Pozitif Sonuçların Yok Edilmesi Metodolojisi’nin (DPM) uygulandığına dair kanıt buldu.[72] 7 Ağustos 2016’da IPC Yönetim Kurulu, Rusya Paralimpik Komitesi’nin (RPC) IPC ve Dünya Anti-Doping Kodlarını uygulama kapasitesinin “temel anayasal bir gereklilik” olduğunu ancak bunu yerine getiremediğini belirterek Rusya’nın tüm takımını 2016 Yaz Paralimpik Oyunları’ndan men etti.[72] IPC Başkanı Sir Philip Craven, Rusya’nın anti-doping sistemini “tamamen yozlaşmış” olarak tanımladı, 18 Temmuz 2016’yı “spor tarihinin en karanlık günlerinden biri” olarak nitelendirdi ve Rus hükümetinin “Paralimpik sporcularını felaket düzeyinde yüzüstü bıraktığını” söyledi.[73] IPC Sporcular Konseyi Başkanı Todd Nicholson, Rusya’nın sporcuları “küresel güç gösterisi için piyon” olarak kullandığını belirtti.[74] 23 Ağustos 2016’da Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), IPC’nin kararına yönelik Rusya’nın itirazını reddetti ve kararın “IPC kurallarına uygun ve orantılı” olduğunu belirtti.[75] İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi de başka bir itirazı reddederek, RPC’nin anti-doping protokollerini uyguladığını kanıtlayamadığını ve men kararının kaldırılmasını gerektirecek hiçbir gerekçe sunmadığını açıkladı.[76] On sporcunun yaptığı başka bir itirazı reddeden bir Alman mahkemesi, IPC’nin bu sporcuların yarışmasına izin vermek zorunda olmadığını ve kararını “anlaşılır şekilde gerekçelendirdiğini” belirtti.[77]
NRK’ye verdiği bir röportajda WADA Genel Direktörü Olivier Niggli, “Rusya bize ve muhbirlerimize tehdit savuruyor” diyerek günlük siber saldırılar ve evlerin dinlenmesi girişimlerinden bahsetti. Niggli, saldırganların Rus olduğundan “büyük şüpheleri” olduğunu ve Batılı hükümetlerin zaten bu grupları tanıdığını söyledi.[78] Ayrıca, “Sanırım bizi bir düşman olarak görmekten vazgeçtiklerinde ve sorunu birlikte çözmemiz gerektiğini kabul ettiklerinde bu saldırılar sona erecek. Ama şu an tamamen yanlış sinyaller veriyorlar.” dedi.[78]
Ekim–Aralık 2016
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 2016’da, doping ihlallerini örtbas ettiği iddiaları arasında Rusya Spor Bakanı Vitaly Mutko, başbakan yardımcılığına terfi ettirildi.[79]
3 Kasım 2016’da Rusya, antrenörleri hedef alan bir anti-doping yasasını onayladı.[80]
15 Kasım 2016’da Berlinger, doping numune şişeleri için yeni bir tasarım tanıttı. Bir sözcü daha sonra, “Farklı ülkelerden adli uzmanlarla çalışıyoruz. Her zaman hile yapanlardan biraz daha önde olmak istiyoruz ama Rusların kurduğu gibi bir sistemi engellemek mümkün değil.” dedi.[81]
7 Aralık 2016’da Yelena İsinbayeva, Rusya Anti-Doping Ajansı’nın denetim kurulunun başkanı oldu.[82]
9 Aralık 2016’da McLaren, McLaren Raporu’nun ikinci kısmını yayımladı. Raporda, 2011–2015 yılları arasında yaz, kış ve Paralimpik sporlar da dahil olmak üzere 1.000’den fazla Rus sporcunun sistematik örtbaslardan faydalandığı iddia edildi.[83][84][85][86] Ancak McLaren, davalar CAS’a taşındığında bu ifadeyi geri çekerek bunun yalnızca bir “olasılık” olduğunu açıkladı. Alexander Legkov davasının CAS kararının 68. sayfasında, McLaren’ın şu sözleri yer aldı: “Araştırmamızda bir sporcunun sistemden yararlanmış olabileceğine dair kanıt bulduysak, bu yararlandığı ya da bir anti-doping kuralını ihlal ettiği anlamına gelmiyordu.”[87] E-postalar, örtbaslardan faydalanmış olabilecekler arasında, kendilerine haber verilmeden ilaç verilen beş görme engelli powerlifting sporcusu ve 15 yaşında bir atletin bulunduğunu gösterdi.[88] IAAF görev gücü, Rusya’nın hâlâ işlevsel bir doping karşıtı ajansa sahip olmadığını ve soruşturmaların bulgularını kabul etmediğini belirterek ülkenin yeniden üyeliğe alınamayacağını duyurdu.[39]
2017
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak–Ekim 2017
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 2017’de Tüm Rusya Atletizm Federasyonu başkan yardımcısı Andrey Silnov, Moskova’da bir basın toplantısı düzenledi. Yanında bulunan eski bir Sovyet sporcu, Doğu Almanya’nın devlet destekli doping sayesinde elde ettiği başarıların meşru olduğunu, bunun “iyi farmakoloji”nin bir sonucu sayılması gerektiğini ve kınanmaması gerektiğini söyledi.[89] Aynı ay içinde WADA, Moskova laboratuvarının doping numunelerini imha etmesi ve Rus yetkililerin ek kanıt taleplerine yanıt vermemesi nedeniyle McLaren raporunda adı geçen birçok kişi hakkındaki delillerin yetersiz olabileceğini açıkladı.[90][91]
Nisan 2017’de Rune Andersen başkanlığındaki IAAF görev gücü bir ara rapor yayımladı.[92] Başkan Sebastian Coe, “Test yapılıyor ama hâlâ çok sınırlı. Rusya Soruşturma Komitesi, sporcu biyolojik pasaport örneklerini bağımsız laboratuvarlara vermeyi reddediyor. Hâlâ erişimi zor veya imkânsız olan kapalı şehirlerde sporcularımız var. Bozuk sistemden gelen antrenörler hâlâ görevde. RUSAF başantrenörü, kendi temiz atletizm taahhüdünü imzalamayı reddediyor.” dedi.[93] Raporda ayrıca, hapisle tehdit edildiği için Rusya’dan kaçan muhbir Andrei Dmitriev’in vakasına değinildi.[92] Coe, “Temiz sporcuların hedeflerini ve umutlarını korumakta başarısız olmuş bir sistem hakkında bilgi sahibi olan herkesin konuşmasının güvenli olduğunu hissetmesi gerekir.” dedi.[94] Andersen ise, whistleblower Yuliya Stepanova’nın “ömür boyu men edilmesi” gerektiğini söyleyen Yelena İsinbayeva’nın RUSADA’nın denetim kurulunun başına getirilmesini eleştirdi. Andersen, Isinbayeva’nın bir WADA raporunu okumadan “asılsız” olarak nitelendirdiğini, muhbirleri (Dmitriev ve Stepanov’lar) kamuya açık şekilde eleştirdiğini, temiz spor taahhüdünü imzalamadığını ve Rus anti-doping grubunu desteklemediğini vurgulayarak, “Bunun istenen kültürel değişime nasıl katkı sağladığını görmek zor.” ifadelerini kullandı.[92]
Eylül 2017’de WADA, Rodçenkov’dan WADA’nın sorumlu tutulması gerektiğini iddia eden Rusya’nın iddialarını reddetti. Kurum, Rodçenkov’un Moskova laboratuvarının başına getirilmesinin Rusya’nın kendi seçimi olduğunu belirtti. Ayrıca, “WADA, Rus makamlarının McLaren Araştırması ile ortaya çıkarılan bu kasıtlı hile sisteminin sorumluluğunu üstlenmesini bekler – bu, RUSADA’nın Uyum Yol Haritası’nda belirtilmiştir – suçlamaları sürekli başkalarına kaydırmak yerine.” açıklamasını yaptı.[95] On yedi ulusal anti-doping kuruluşu, IOC’yi “spor tarihinin en büyük doping skandallarından birinde Rusya’yı sorumlu tutmayı reddettiği” ve “görevini ihmal ettiği” gerekçesiyle eleştirdi. Açıklamada, “IOC ya da uluslararası federasyonların Moskova laboratuvarından tüm kanıtları elde etmeden veya ilgili tanıkları dinlemeden dosyaların erken kapatıldığı” belirtildi.[96] Daha sonra 20 NADO daha bu açıklamaya katıldı.[97]
Kasım–Aralık 2017
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasım 2017’de, Denis Oswald başkanlığındaki IOC disiplin komisyonu, bir yıllık Soçi soruşturmasının ardından ilk yaptırımları açıkladı. 22 Aralık 2017 itibarıyla 43 Rus sporcuya yaptırım uygulanmış ve 13 madalya geri alınmıştı.
10 Kasım 2017’de, Vladimir Putin’in ABD’yi Rus sporculara karşı sorun çıkarmakla suçlamasının ertesi günü,[98] WADA, Ocak 2012’den Ağustos 2015’e kadar olan “tüm test verilerini” içeren bir elektronik dosya elde ettiğini açıkladı. Rus makamlarının paylaşmayı reddettiği bu binlerce test sonucu, bir muhbir aracılığıyla WADA’ya ulaştı.[99] Kısa süre sonra Rusya Kayak Federasyonu başkanı Yelena Välbe, “muhbirler vatan hainidir” açıklamasında bulundu.[100] Rusya’nın kayak takımı antrenörü ise daha da ileri giderek, 50 km serbest yarışında bronz madalya kazanan Ilia Chernousov’u WADA’ya “bilgi sızdırmakla” suçladı.[101]
11 Kasım 2017’de Grigory Rodçenkov’un, IOC’ye Rusya’daki devlet destekli doping programına dair yeni kanıtlar sunduğu ortaya çıktı.[kaynak belirtilmeli]
16 Kasım 2017’de WADA, Rusya’nın hâlâ Kod’a uyumsuz olduğunu açıkladı.[102] 26 Kasım 2017’de IAAF, Rusya’nın uluslararası atletizm müsabakalarındaki yasağını sürdürme kararı aldı ve ülkenin doping ile mücadelede yeterince çaba göstermediğini belirtti.[103]
New York Times ile yaptığı bir röportajda Grigory Rodchenkov, spor bakan yardımcısı Yuri Nagornykh’un kendisinden Soçi Olimpiyatları öncesinde Moskova’daki bir yarışmada Ukraynalı sporcu Vita Semerenko’yu suçlamasını istediğini söyledi. Rodçenkov bu talebe uymadığını, bakanı ikna ederek yeniden yapılacak bir testte numunenin içine ilaç karıştırıldığının ortaya çıkacağını belirtti. “Bunu masum bir sporcuya yapamazdım. Kariyerim boyunca birçok kirli numuneyi temiz diye raporladım ama asla tersi olmadı.” dedi.[104]
Resmî yaptırımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
5 Aralık 2017’de IOC, Rusya Olimpiyat Komitesi’nin 2018 Kış Olimpiyatları’ndan derhal geçerli olmak üzere men edildiğini açıkladı. Ancak, daha önce doping ihlali olmayan ve düzenli test geçmişi bulunan Rus sporcuların Olimpiyat Bayrağı altında “Rusya’dan Olimpik Sporcu” (OAR) statüsüyle yarışmasına izin verildi.[105] IOC kararına göre, hiçbir Rus hükümet yetkilisi Oyunlara katılamayacak, Rusya bayrağı ve milli marşı kullanılmayacak; bunların yerine Olimpiyat Bayrağı ve Olimpiyat Marşı kullanılacaktı. 20 Aralık 2017’de IOC, OAR sporcularının kıyafetlerinde kullanılmak üzere alternatif bir logo önerdi (sağda).[106] IOC Başkanı Thomas Bach, “[IOC] usule uygun şekilde hareket ettikten sonra, sistematik manipülasyona karşı orantılı yaptırımlar uygulamış ve temiz sporcuları korumuştur” dedi.[107]
Ocak 2018 itibarıyla IOC, 2014 Kış Olimpiyatları’nda yarışan 43 Rus sporcuyu 2018 Kış Olimpiyatları ve tüm gelecekteki Olimpiyat Oyunları’ndan men etmeyi planladığını açıkladı. Bu sporculardan 42’si kararı Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) taşıdı. Mahkeme 28 sporcunun cezalarını bozarak Soçi’deki madalyalarını ve sonuçlarını iade etti, ancak 11 sporcu hakkındaki cezaları onadı. IOC yaptığı açıklamada, “CAS kararı bu 28 sporcunun masum olduğu anlamına gelmez” diyerek kararı temyize götürmeyi değerlendireceklerini duyurdu. Ayrıca CAS, 39 sporcunun yalnızca 2018 Oyunları’ndan men edilmesine, ömür boyu men cezası verilmemesine karar verdi. Geri kalan 3 Rus sporcu ise Mart 2020’ye kadar itiraz etmedi; Eylül 2020’de ikisi aklanırken, biri suçlu bulundu ancak tümünün ömür boyu men cezası kaldırıldı.[108][109] Kısmen başarılı olan bu temyizin ardından 47 Rus sporcu ve antrenör daha CAS’a başvurdu, ancak bu itiraz da 9 Şubat 2018’de, açılış töreni günü reddedildi ve IOC kararı memnuniyetle karşıladı.[110]
2018 Oyunları için başvurulan ilk 500 kişilik Rus havuzundan 111 kişi doğrudan elendi; bunlar arasında Oswald Komisyonu’nun men ettiği 43 sporcu da vardı.[111] Geri kalan 389 kişi için ek testler ve saklanan numunelerin yeniden analizi gibi şartlar getirildi. Bu şartları yerine getirenlerden 169 kişi davet aldı.[112] Ancak sürat patencisi Olga Graf, “spor kirli siyasi oyunlarda pazarlık konusu oldu” diyerek yarışmayı reddetti,[113] ve böylece nihai sayı 168’e indi.
Rusya’daki tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Geçmişte Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve diğer hükümet yetkilileri, Rus sporcuların kendi bayrakları altında yarışmalarına izin verilmemesinin bir “aşağılama” olacağını söylemişti.[114] Ancak IOC kararından önce, Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov herhangi bir boykot seçeneğinin gündeme gelmediğini açıkladı.[105] Kararın ardından Çeçenya Cumhuriyeti başkanı Ramazan Kadirov, hiçbir Çeçen sporcunun tarafsız bayrak altında yarışmasına izin verilmeyeceğini duyurdu.[115] 6 Aralık 2017’de Putin, Rus hükümetinin sporcuları bireysel olarak yarışmaktan alıkoymayacağını doğruladı; bazı Rus siyasetçiler boykot çağrısı yapmasına rağmen.[116][117] Rusya Federasyonu Komünist Partisi lideri Gennadiy Zyuganov, taraftarların oyunlara Sovyet Zafer Bayrağı ile gönderilmesini önerdi.[118] Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD’nin “dürüst rekabetten korktuğunu” belirterek,[119] Putin’in IOC’nin ABD etkisiyle doping skandalını “kurguladığı” yönündeki görüşünü tekrarladı.[120] Popüler Rus gazetesi Komsomolskaya Pravda, Rus halkının %86’sının tarafsız bayrak altında yarışmaya karşı olduğunu bildirdi.[121] Ayrıca birçok Rus, IOC’nin bu kararı 2014 Soçi Kış Olimpiyatları sırasında IOC ile büyük tartışmalara yol açan eşcinsel karşıtı yasaya misilleme olarak aldığını düşündü.[121]
2018
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak – Şubat 2018
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2018’de, İrkutsk’ta düzenlenen bir atletizm yarışmasında önde gelen tüm Rus sporcuların doping görevlileriyle karşılaşmaktan kaçındıkları ve testten geçmedikleri bildirildi.[122]
Şubat 2018’de düzenlenen Pyeongchang Kış Olimpiyatları sırasında, Rusya’dan Olimpik Sporcular (OAR) delegasyonundan iki sporcu doping testinde başarısız oldu ve diskalifiye edildi: karışık çiftler dalında bronz madalya kazanan curling sporcusu Aleksandr Krushelnitckii[123] ve iki kadın bobsleigh yarışında 12. sırayı alan pilot Nadezhda Sergeeva.[124] IOC, bu pozitif testlerden duyduğu hayal kırıklığını açıkladı ve OAR takımının kapanış töreninde Rus bayrağı altında geçişine izin verilmeyeceğini duyurdu.[125]
İki diskalifiye olaya rağmen IOC, 28 Şubat’ta Rusya’nın Olimpiyat üyeliğini yeniden tesis ettiğini duyurdu. Bu karar, oyunların hemen ardından geldiği için uluslararası spor camiasında tepkiyle karşılandı.[126] IOC açıklamasında “Rusya Olimpiyat Komitesi’nin askıya alınması derhal kaldırılmıştır” ifadeleri yer aldı.[127][128]
Mayıs – Ağustos 2018
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’nın ev sahipliği yaptığı 2018 FIFA Dünya Kupası öncesinde, laboratuvar direktörü ve muhbir Grigory Rodchenkov, Rusya takımındaki bir oyuncuyu kendi doping programlarından birinde tanıdığını iddia etti.[129] McLaren raporunda 33 Rus futbolcunun adı geçtikten sonra FIFA bir soruşturma başlattı,[130] ancak Mayıs ayında Dünya Kupası’yla ilgili yeterli kanıt bulamadıklarını, ancak bazı bağımsız vakaların sürdüğünü açıkladı. Turnuva boyunca hiçbir oyuncu doping testinde yakalanmadı. Eylül ayında, Rus futbolcu Denis Çerışev’in babası oğlunun turnuva sırasında büyüme hormonu kullandığını söyledi. Cheryshev daha sonra dopingden aklandı.[131]
20 Temmuz’da Athletics Integrity Unit (AIU), 120 doping dosyasını açıkladı; bunların yaklaşık %47,5’i (57 vaka) Ruslarla ilgiliydi.[132] 27 Temmuz’da, 2018 Avrupa Atletizm Şampiyonası öncesinde IAAF, Rusya’nın bazı alanlarda ilerleme kaydettiğini ancak uluslararası atletizmden men edilmeye devam edeceğini açıkladı.[133] Buna rağmen 29 Rus atlet, İzin Verilmiş Tarafsız Sporcular olarak yarıştı,[134] ve Rusya açılışı yapılan 2018 Avrupa Şampiyonaları’nda madalya sıralamasında zirvede yer aldı.
Eylül 2018
[değiştir | kaynağı değiştir]20 Eylül’de Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA), 2015’te askıya alınan Rusya Anti-Doping Ajansı’nın (RUSADA) yeniden kabul edilip edilmeyeceği konusunda oylama yaptı. WADA’nın uyum inceleme komitesi RUSADA’nın yeniden kabulünü önermişti, bu da uluslararası sporcuların ve yetkililerin tepkisini çekti. Komite üyesi ve WADA sporcular komisyonu başkanı Beckie Scott, karara protesto olarak görevinden ayrıldı. WADA Başkan Yardımcısı Linda Helleland ise yeniden kabul lehine oy kullanmayacağını açıkladı.[135] Birleşik Krallık Anti-Doping ajansından bir grup sporcu da, Rusya’nın yasaklı kalmasının gerektiğini, erken kabulün “temiz spor için felaket” olacağını söyledi.[136] ABD Anti-Doping Ajansı yetkilileri kararı “tam bir rezalet” olarak nitelendirdi.[137] Rodçenkov da yasağın kaldırılmasının “felaket” olacağını söyledi.[138]
WADA, RUSADA’nın yeniden kabulü için iki koşul öne sürmüştü: McLaren Raporu’nun bulgularını kabul etmek ve Moskova laboratuvarına erişim sağlamak. Rusya Spor Bakanlığı’ndan gelen bir mektupta, bu şartların kabul edildiği ifade edildi.[139]
Sonuçta WADA, Seyşeller’deki kongrede RUSADA’yı yeniden kabul etti.[140] Karar, ABD Anti-Doping Ajansı Başkanı Travis Tygart tarafından “açıklanamaz ve temiz sporculara ağır bir darbe” olarak nitelendirildi. Yoğun eleştiriler üzerine WADA Başkanı Craig Reedie kararı savunmak zorunda kaldı.[141][142]
RUSADA’nın yeniden kabulüyle birlikte Rusya Atletizm Federasyonu, IAAF’in yasağını kaldırmak için hukuki girişimde bulundu ancak IAAF talebi reddetti.[143] 26 Eylül 2018 itibarıyla 77 Rus atlet ve antrenör hâlen doping cezalarını çekiyordu.[144]
Kasım – Aralık 2018
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasım 2018’de IOC, 2012 Yaz Olimpiyatları’ndan saklanan numunelerin yeniden test edileceğini açıkladı. Önceki yeniden analizlerde 48 şüpheli numune bulunmuş, bunların 22’si Rus sporculara aitti.[145]
14 Aralık 2018’de The i, Rusya Spor Bakanlığı yetkililerinin WADA ile Moskova laboratuvarı verilerinin teslimi konusunda hâlâ işbirliğine yanaşmadığını yazdı.[146] WADA uzman ekibi Moskova’ya gönderildi ancak gerekli verilere erişim sağlanamadı.
RUSADA’nın yeniden kabulü, WADA içinde baskı ve reform çağrılarına yol açtı.[147] Buna karşılık IAAF, Rusya’nın atletizmden menini 2019’a uzattı. 2019 yılı için 63 Rus sporcu tarafsız atlet olarak yarışma izni aldı.[148][149][150] 17 Aralık’ta Moskova’ya giden WADA heyetine laboratuvara tam erişim izni verilmedi. Bu durum RUSADA’nın tekrar askıya alınma eşiğine gelmesine neden oldu ve kurum başkanı Yuri Ganus, Putin’e şahsen çözüm çağrısı yaptı.[151][152]
2019
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2019
[değiştir | kaynağı değiştir]WADA, Moskova laboratuvarındaki verilerin 31 Aralık’a kadar teslim edilmesi için Rusya’ya kesin bir süre tanımıştı, ancak bu süre kaçırıldı.[153] Bunun üzerine 16 ulusal anti-doping kurumu Rusya’nın yeniden askıya alınması çağrısında bulundu. WADA’nın uyum inceleme komitesinin acilen toplanması istense de toplantı 14 Ocak’a ertelendi. Bu karar uluslararası camiada tepkiye neden oldu. WADA başkanı Dick Pound, tepkileri “linç kampanyasına benzetti”.[154][155]
Sonunda WADA, 10 Ocak’ta Moskova laboratuvarına tam erişim sağladı. Bu gelişme WADA tarafından “temiz spor için büyük bir atılım” olarak nitelendirildi. Kurum, verilerin manipüle edilmediğinden emin olmak ve güçlü davalar hazırlamak için ikinci aşamaya geçti. Moskova laboratuvarından 2262 numune elde edildi.[156][157] Sürenin aşılmasına rağmen RUSADA “uyumlu” sayıldı ve herhangi bir yaptırım uygulanmadı.[158] Ulusal Anti-Doping Kuruluşları Enstitüsü (iNADO), “Rusya’ya bireysel sporcuların veya küçük ülkelerin asla elde edemeyeceği kadar çok şans ve hoşgörü tanındı. Bu çok endişe verici” açıklamasını yaptı.[159]
Şubat – Mart 2019
[değiştir | kaynağı değiştir]8 Şubat’ta Uluslararası Paralimpik Komite (IPC), Rusya’nın 15 Mart itibarıyla yeniden kabul edileceğini duyurdu. 70 kriterden 69’unun yerine getirildiği, tek eksik kriterin McLaren raporunun bulgularının kabul edilmesi olduğu belirtildi.[160] Öte yandan IAAF, Rusya’nın atletizmdeki yasağını “ikinci bir duyuruya kadar” uzattı.[161]
19 Mart’ta Fransa, doping örtbası soruşturması kapsamında Rus atletizminden iki eski yetkili için yakalama kararı çıkardı: eski federasyon başkanı Valentin Balakhnichev ve eski milli takım antrenörü Aleksei Melnikov.[162]
Haziran – Temmuz 2019
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’nın 2008 Olimpiyat şampiyonu yüksek atlamacı Andrey Silnov, 2013’ten kalan bir numunesinin yeniden analizi sonrası doping şüphesiyle soruşturma altına alındığı bildirildikten sonra Rusya Atletizm Federasyonu’ndaki başkan yardımcılığı görevinden istifa etti.[163] Ayrıca, ömür boyu men cezası almış antrenör Vladimir Kazarin ile Kırgızistan’da kamp yapan 7 Rus atlet yakalandı.[164] IAAF, bu gelişmeler üzerine Rusya’nın Eylül’deki 2019 Dünya Atletizm Şampiyonası’na katılım yasağını bir kez daha uzattı.[165]
Temmuz 2019’da Reuters, iki Rus boksörün doping cezası devam ederken 2018’de ringe çıktığını ortaya koydu.[166] RUSADA bu iddiaları soruşturacağını açıkladı.
Aynı ay içinde Moskova laboratuvarından elde edilen ilk doping dosyaları federasyonlara iletildi. WADA, 298 kişilik havuzdan 43 sporcunun verilerini iletti. İlk olarak Uluslararası Halter Federasyonu, 12 Rus halterciyi geçici olarak men etti.[167]
Eylül – Kasım 2019
[değiştir | kaynağı değiştir]21 Eylül’de, Moskova laboratuvarından alınan bazı verilerin manipüle edilmiş olabileceği açıklandı. Bu gelişme, Rusya’nın 2019 Dünya Atletizm Şampiyonası’na katılamayacağı ve ayrıca 2020 Yaz Olimpiyatları, 2022 Kış Olimpiyatları, 2022 FIFA Dünya Kupası, 2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası ve 2024 Yaz Olimpiyatları gibi büyük organizasyonlardan da men edilebileceği anlamına geliyordu.[168][169][170]
21 Kasım’da Rus Atletizm Federasyonu başkanı Dmitry Shlyakhtin ve altı yetkili, yüksek atlamacı Danil Lysenko’nun doping soruşturmasında engelleme ve işbirliği yapmama nedeniyle askıya alındı.[171]
Doping yasağı
[değiştir | kaynağı değiştir]WADA, Rusya’nın yeniden uyumsuz ilan edilmesini ve dört yıl boyunca uluslararası spor organizasyonlarından men edilmesini tavsiye etti.[172] 9 Aralık’ta WADA, Rusya’yı rapor manipülasyonu gerekçesiyle dört yıl boyunca büyük spor organizasyonlarından men etti.[173] Bu süre zarfında Rusya ev sahipliği yapamayacak, katılamayacak ve aday olamayacaktı. Ancak temiz bulunan sporcular tarafsız bayrak altında yarışabilecekti. WADA Başkanı Craig Reedie, “Çok uzun süredir Rusya’daki doping temiz spora zarar veriyor. Rusya, birçok fırsata rağmen inkâr ve aldatmacada ısrar etti” dedi.[174] Rusya, kararı Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) taşıdı.[175]
2020
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak – Nisan 2020
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2020’de WADA, Moskova laboratuvarını elinde kalan tek akreditasyonu olan kan örnekleri analizinden men etti. Moskova laboratuvarına Mayıs 2016’dan beri kan analizleri yapma izni verilmişti çünkü “örneklerdeki kan değişkenleri üzerinde laboratuvarların oynama yapması, kullanılan analitik cihazların doğası ve biyolojik pasaport ilkeleri nedeniyle neredeyse imkânsızdı”.[176]
Mart ayında Dünya Atletizm Birliği, yaz olimpiyatlarında en fazla 10 Rus atletin tarafsız sporcu olarak yarışmasına izin verileceğini açıkladı. Ayrıca Rus Atletizm Federasyonu’na (RusAF) Danil Lysenko’nun doping davasıyla ilgili belgelerin engellenmesi ve sahteciliği nedeniyle 10 milyon dolar para cezası verdi. Cezanın yarısı 1 Temmuz’a kadar ödenmezse tüm tarafsız Rus atletlerin yasaklanacağı belirtildi. 2020 Yaz Olimpiyatları ise devam eden COVID-19 pandemisi nedeniyle 2021’e ertelendi.[177]
30 Nisan’da WADA, Ocak 2019’da Moskova laboratuvarından aldığı 298 Rus sporcunun verilerine ilişkin “titiz” soruşturmasını tamamladığını açıkladı. İlk veriler Temmuz ayında paylaşılmıştı ve toplamda 27 uluslararası spor federasyonu ile bir büyük organizasyon bu verileri alarak olası anti-doping ihlalleri hakkında karar vermek üzere incelemeye başladı.[178]
Temmuz – Aralık 2020
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus Atletizm Federasyonu, 1 Temmuz’a kadar 10 milyon dolarlık cezanın yarısını ödeyemedi. RusAF başkanı Yevgeny Yurchenko, federasyonun yeterli kaynağa sahip olmadığını söyledi.[179] Ancak Spor Bakanı Oleg Matytsin, ödemenin yapılacağına dair “koşulsuz” garanti verince süre 15 Ağustos’a uzatıldı. Rusya, son tarihten üç gün önce 5 milyon dolar ve 1,31 milyon dolar masrafı ödeyerek ihraç edilmekten kurtuldu.[180]
Danil Lysenko’ya benzer bir vakada, Rus buz patenci Maria Sotskova, üç doping testini kaçırması ve yasaklı madde bulundurmasıyla ilgili sahte bir tıbbi belge sunmaktan dolayı RUSADA tarafından 10 yıl spordan men edildi.[181]
Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Rusya’nın WADA’ya yaptığı itirazı 17 Aralık 2020’de karara bağladı. WADA’nın koyduğu cezayı hafifleten CAS, Rusya’nın olimpiyatlar ve diğer uluslararası etkinliklere katılabileceğini, ancak iki yıl boyunca Rusya adı, bayrağı ve marşının kullanılamayacağını açıkladı. Sporcular ve takımlar “Tarafsız Sporcu” veya “Tarafsız Takım” adıyla yarışmak zorunda kaldı. Kıyafetlerde “Rusya” yazısına yalnızca “Tarafsız Sporcu/Takım” ifadesiyle eşit büyüklükte izin verildi ve Rus bayrağının renkleri forma tasarımında yer alabilirdi.[182]
Ancak karar, tüm Dünya Şampiyonalarını kapsadığı için Rusya’daki FIA lisanslı pilotların da ülkeyi resmi olarak temsil etmesi yasaklandı.[183]
2022
[değiştir | kaynağı değiştir]ROC’un altın madalya kazandığı Olimpiyat artistik buz pateni takım yarışması madalya töreni, 8 Şubat’ta yapılması planlanmışken, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) sözcüsü Mark Adams’ın “hukuki danışma gerektiren bir durum” olarak tanımladığı sebeple ertelendi.[184] 9 Şubat’ta birçok medya kuruluşu, konunun ROC sporcusu Kamila Valiyeva’nın trimetazidin için verdiği pozitif testle ilgili olduğunu yazdı,[185][186] ve bu durum 11 Şubat’ta resmen doğrulandı.[187] Valieva’nın örneği 25 Aralık’ta 2022 Rusya Artistik Patinaj Şampiyonası’nda Rusya Dopingle Mücadele Ajansı (RUSADA) tarafından alınmış, ancak analiz için gönderildiği Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) laboratuvarında ancak 8 Şubat’ta, yani takım yarışmasından bir gün sonra incelenmişti.[188]
Valieva, pozitif sonucunun ardından geçici olarak men edildi. Ancak itiraz üzerine, RUSADA’nın bağımsız Disiplin Anti-Doping Komitesi (DAC) 9 Şubat’ta geçici men kararını kaldırdı.[189] Bunun üzerine IOC, Uluslararası Paten Birliği (ISU) ve WADA temyize giderek kararın gözden geçirilmesini istedi. Spor Tahkim Mahkemesi’nin (CAS) davayı 13 Şubat’ta görüşmesi ve 14 Şubat’ta kararını açıklaması planlandı.[190][191] Valieva’nın reşit olmaması ve WADA kurallarına göre “korunan kişi” sayılması nedeniyle, RUSADA ve IOC 12 Şubat’ta koçlar, takım doktorları gibi yakın çevresinin de soruşturmaya dâhil edileceğini duyurdu.[192]
14 Şubat’ta CAS, Valieva’nın kadınlar teklerde yarışmasına izin verdi. Mahkeme, yarışmasının engellenmesinin “geri dönülmez zarara yol açacağına” hükmetti. Ancak takım yarışmasındaki altın madalyası hakkındaki karar ertelendi. Mahkeme kararında, Valieva’nın yaşı da dikkate alındı çünkü küçük yaştaki sporculara yetişkinlerden farklı kurallar uygulanıyordu.[193][194]
2023
[değiştir | kaynağı değiştir]23 Mart 2023’te Dünya Atletizm Birliği, Rusya’nın Kasım 2015’ten beri süren doping cezasının kaldırıldığını açıkladı. Ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgali devam ettiği için Rus atletlerin yarışmalara katılması hâlâ yasaklandı.[195]
2024
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus takımları, Olimpiyat Ateşkesi’ni ihlal eden Ukrayna işgali nedeniyle Paris Olimpiyatları’ndan men edildi. Ayrıca Rusya Olimpiyat Komitesi süresiz olarak faaliyetlerini askıya aldı. Sporcular ise Bireysel Tarafsız Sporcular olarak kaydedildi.
Uluslararası yarışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’nın ev sahipliği
[değiştir | kaynağı değiştir]_04.jpg)
IOC, Temmuz 2016’da spor federasyonlarından alternatif ev sahipleri aramalarını isteyeceğini açıklamış olsa da,[62] Rusya bazı büyük uluslararası spor organizasyonlarının ev sahipliğini sürdürdü. Bunlar arasında 2017 FIFA Konfederasyonlar Kupası, 2018 FIFA Dünya Kupası ve 2019 Kış Üniversite Oyunları bulunmaktadır. Eylül 2016’da IOC’nin tavsiyesi henüz verilmiş veya planlanmış organizasyonlara uygulanmadığı için Rusya’ya 2021 Dünya Biatlon Şampiyonası’nı düzenleme hakkı verildi.[196]
Olimpiyat madalyalı sporcular Steven Holcomb, Matthew Antoine, Martins Dukurs ve Lizzy Yarnold, 2017 Dünya Bobsled ve Skeleton Şampiyonası’nın Soçi’de düzenlenmesine karşı çıkarak Avusturya, Letonya ve Güney Kore’nin boykot ihtimalini gündeme getirdi.[197] Letonya iskelet ekibi, Soçi’nin ev sahibi olarak kalması halinde boykot edeceklerini, “Olimpiyat ruhunun 2014’te çalındığını” söyleyerek doğruladı.[198] 13 Aralık 2016’da Uluslararası Bobsled ve Skeleton Federasyonu etkinliğin taşınacağını açıkladı. Bazı sporcular, ev sahibinin yiyecek ve içecekleriyle oynayarak istemeden yasaklı madde almalarına yol açabileceğinden endişelendi,[197] bazıları ise “Rus laboratuvarlarının mühürlü şişeleri açtığına dair kanıtlar” nedeniyle benzer bir manipülasyonun diğer ülkelerin numunelerine de yapılabileceğini söyledi.[199]
Çekya ve Birleşik Krallık biatlon takımları, 2016–17 Biatlon Dünya Kupası’nın Tümen ayağını boykot etmeye karar verdi.[200] 22 Aralık 2016’da Rusya, bu Dünya Kupası ayağını ve 2017 Biatlon Gençler Dünya Şampiyonası’nı Ostrov’da düzenlemekten vazgeçtiğini açıkladı.[201] Aynı gün Uluslararası Paten Birliği, 2016–17 ISU Sürat Pateni Dünya Kupası’nın Çelyabinsk ayağını “kritik kanıtlar ve katılımcıların katılımıyla ilgili belirsizlikler” gerekçesiyle taşımaya karar verdi.[202] Rusya daha sonra 2016–17 FIS Kayaklı Koşu Dünya Kupası final ayağı[203][204] ve 2021 Dünya Biatlon Şampiyonası’nın Tümen ev sahipliğini de kaybetti.[205]
22 Aralık 2017’de FIFA’nın Rus futbolundaki doping iddialarını soruşturan doktor Jiri Dvorak’ı görevden aldığı bildirildi. Ancak FIFA, Dvorak’ın görevden alınmasının Rusya’daki doping soruşturmasıyla ilgisi olmadığını açıkladı.[206]
Rusya’nın katılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]IAAF, Rusya dışındaki kurumlar tarafından test edilen sporcuların tarafsız sporcular olarak yarışmasına izin verdi.[93] Rusya bayrağı, ulusal renkleri ve marşı kullanılmadı.[207]
Rusya’nın 2018 Kış Olimpiyatları ve 2018 Kış Paralimpik Oyunları’na katılımı için tamamen yasaklanması veya yalnızca tarafsız olarak yarışmasına izin verilmesi yönünde çağrılar yapıldı.[208][209][210] Rusya daha sonra ilkinde Olimpiyat Rusya Sporcuları, ikincisinde ise Tarafsız Paralimpik Sporcular olarak yarıştı.
2020 sonlarında CAS’ın verdiği kararın ardından, uluslararası otomobil sporları federasyonu FIA, Rus pilotların dünya şampiyonalarında ülkelerini temsil etmesine izin vermeyeceğini duyurdu. Ancak tarafsız olarak yarışmaları mümkündü.[183] Haas F1 Takımı’ndan Nikita Mazepin, bu karardan etkilenen tek pilottu ve Rus Otomobil Federasyonu bayrağı altında yarıştı. Fakat Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle sözleşmesi feshedildi ve yerine Kevin Magnussen getirildi. O tarihten beri Formula 1’de hiçbir Rus pilot yarışmamaktadır.
Medya yansımaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’daki doping skandalı, Almanya, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yayınlanan birçok belgeselde işlendi:
- Geheimsache Doping: Wie Russland seine Sieger macht (Doping Sırrı: Rusya Şampiyonlarını Nasıl Yaratıyor), ARD / Das Erste, yayın tarihi: 3 Aralık 2014[22]
- Geheimsache Doping. Im Schattenreich der Leichtathletik (Doping Sırrı: Atletizmin Gölge Dünyası), ARD / Das Erste, yayın tarihi: 1 Ağustos 2015[211]
- Geheimsache Doping: Russlands Täuschungsmanöver (Doping Sırrı: Rusya’nın Aldatma Manevraları), ARD / Westdeutscher Rundfunk, yayın tarihi: 6 Mart 2016[43][212]
- Russia's Dark Secret (60 Minutes / CBS News), yayın tarihi: 8 Mayıs 2016[213]
- Plus vite, plus haut, plus dopés (Daha hızlı, daha yüksek, daha dopingle), Arte ve Le Monde ortak yapımı, yayın tarihi: 7 Haziran 2016[214]
- Icarus, Netflix, yönetmen: Bryan Fogel, 2017[215]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı yabancı sporcular, WADA’yı yıllar boyunca gelen çok sayıda ihbara rağmen Rusya’yı soruşturmada isteksiz olmakla eleştirdi.[12] WADA yetkilileri, kurumun 2015 yılına kadar kendi başına soruşturma yapma yetkisi olmadığını belirtti.[17][216] WADA’nın eski başkan yardımcısı Arne Ljungqvist, “WADA her zaman ilerlememek için bir bahane buluyordu. Rusya’nın kendi kendini temizlemesini bekliyorlardı” dedi.[12] Haziran 2016’da The Guardian, 20’den fazla sporcu grubunun ve IOC ile WADA’nın sporcu komiteleri başkanları Claudia Bokel ve Beckie Scott’ın imzaladığı bir mektubun IOC Başkanı Thomas Bach ve WADA Başkanı Craig Reedie’ye gönderildiğini bildirdi. Mektupta kurumların sessizliği ve eylemsizliği eleştirildi ve sporcuların anti-doping sistemine güveninin “sarsıldığı” belirtildi.[217]
18 Temmuz 2016’da WADA Sporcu Komitesi, “İddiaları biliyorduk ancak raporu okuyunca kanıtların ağırlığını ve doping ile aldatmacanın boyutunu görmek hayret verici” açıklamasını yaptı.[218] Sporcu komitesi,[218] Ulusal Anti-Doping Kuruluşları Enstitüsü,[219] ve Avusturya, Kanada, Danimarka, Mısır, Finlandiya, Almanya, Japonya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İspanya, İsveç, İsviçre ve ABD’nin anti-doping kurumları, Rusya’nın 2016 Rio Olimpiyatları’ndan men edilmesi çağrısında bulundu.[220] IOC Başkanı Bach’ın kararı ertelemesi üzerine IOC üyesi Dick Pound, “IOC, nedense Rusya takımının tamamen ihraç edilmesi fikrine çok isteksiz yaklaşıyor. Ancak burada çok geniş çaplı, devlet destekli, kurumsallaşmış bir hile söz konusu. ‘Sıfır toleransımız var ama Rusya hariç’ diyemezsiniz” dedi.[221]
IOC’nin 24 Temmuz 2016’daki kararı, birçok sporcu[222][223][224][225][226] ve yazar[227][228][229][230][231][232] tarafından eleştirildi. Avrupa Olimpiyat Komiteleri ise kararı destekleyerek Rusya’nın “değerli bir üye” olduğunu söyledi.[222] Kanada’dan National Post yazarı Cam Cole, IOC’nin “her zamanki gibi geri adım attığını ve süper gücü gücendirmeyecek bir uzlaşmayı tercih ettiğini” yazdı.[231] IOC Sporcu Komisyonu üyesi Hayley Wickenheiser, “Eğer konu Rusya olmasaydı bu karar daha kolay alınmaz mıydı? Cevabın evet olmasından korkuyorum” dedi.[224] Almanya’dan Deutsche Welle yazarı Olivia Gerstenberger ise Bach’ın “ilk ciddi sınavında sınıfta kaldığını” yazdı.[233] Alman Bild gazetesi, Bach’ı “Putin’in köpeği” olarak nitelendirdi.[229] İngiltere’den The Daily Telegraph yazarı Paul Hayward ise “IOC üzerinde beyaz teslim bayrağı dalgalanıyor. Rusya’nın siyasi nüfuzu, bunun olacağını baştan belli ediyordu” yorumunu yaptı.[227]
On üç ulusal anti-doping ajansı, IOC’nin “sporcuların temiz spor yapma hakkını ihlal ettiğini” yazdı.[234] WADA’nın eski başmüfettişi Jack Robertson, “Artık anti-doping kodu sadece tavsiye niteliğinde” dedi.[20] McLaren de IOC’nin raporu yanlış yorumladığını ve odak noktasını sistemden bireysel sporculara kaydırdığını söyledi.[235][236]
Rusya’da
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı Ruslar iddiaları “anti-Rus komplo” olarak tanımlarken, bazıları da Rusya’nın “sadece diğer ülkelerin yaptığı şeyi yaptığını” savundu.[237][238][239] Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın “hiçbir zaman sporda ihlalleri desteklemediğini, devlet düzeyinde bunu yapmadığını ve asla desteklemeyeceğini” söyledi[240] ve iddiaları Batı’nın “anti-Rusya politikası” olarak nitelendirdi.[241] Aleksey Puşkov, parlamentonun dış ilişkiler komitesi başkanı, IAAF’ın yasağı sürdürme kararını “Rusya’nın bağımsız dış politikasına karşı siyasi intikam” olarak tanımladı.[241] Milletvekili Vadim Dengin, “Doping skandalı tamamen uydurmadır, Rusya’yı küçük düşürmek için icat edilmiştir” dedi.[242] CAS’ın Rus sporcuların itirazını reddetmesi üzerine sırıkla atlamacı Yelena İsinbayeva, “Sözde temiz yabancı sporcular, sahte altınlarını bizim yokluğumuzda kazansın. Güçten hep korkmuşlardır” ifadelerini kullandı.[243] Rusya Dışişleri Bakanlığı kararı “spora karşı işlenmiş bir suç” olarak tanımladı.[244] Levada Center’ın anketine göre Rusların %14’ü sporcuların Soçi’de doping yaptığını düşündü, %71’i WADA raporlarına inanmadı, %15’i ise yanıt vermedi.[245]
Putin’in sözcüsü Stepanova için “(İncil’deki) Yahuda” dedi.[246] Rus medyası da Stepanov çiftini sert biçimde eleştirdi. Yuliya Stepanova, “Bütün haberlerde bana vatan haini deniyor” dedi.[15] Vitaly Stepanov ise “Amacım Rusya’yı değil, sporları mahveden yozlaşmış yetkilileri ifşa etmekti” dedi.[16] Alman Frankfurter Allgemeine Zeitung, Rus medyasının Alman belgesellerini “Batı’nın büyük Rusya’yı zayıflatmak için kurduğu bir komplo” şeklinde sunduğunu yazdı.[247] Gazeteci Hajo Seppelt, kendisi ve Stepanovların “devlet düşmanı” olarak gösterildiğini hissettiğini aktardı.[247]
Dick Pound, Rusya’nın tavrını “Otobanda hız yaparken polise yakalanıp ‘neden ben, herkes yapıyordu’ demek gibi” sözleriyle özetledi.[248] Yazar Leonid Bershidsky, “Yetkililer şunu anlamalı: whataboutism soruşturmaları engellemez” dedi.[238] Deutsche Welle muhabiri Juri Rescheto, Rusya’daki tepkilerin “ülkenin paralel bir evrende yaşadığını” gösterdiğini yazdı.[249] The New York Times, Rusya’nın kararları “mağduriyet kültürü” üzerinden yorumladığını yazdı.[241][250] Reuters’dan Andrew Osborn ise Rus hükümetinin suçu “Batı’nın Soğuk Savaş tarzı komplosuna” yüklediğini belirtti.[251]
Match TV, skandalın Amerikalılar tarafından organize edildiğini söyledi. Modern pentatlon şampiyonu Aleksander Lesun, bunun haksız bir “saldırı” olduğunu çünkü “dopingin her ülkede olduğunu” belirtti.[252] IOC’nin 24 Temmuz 2016’daki kararının ardından Spor Bakanı Vitaly Mutko, “Adil bir karar, umarız tüm federasyonlar aynı yolu izler. Doping sadece Rusya’nın değil, tüm dünyanın belasıdır” dedi.[253] Rus medyasının tepkisi “zaman zaman coşkulu” olarak nitelendi.[252]
7 Aralık 2017’de Rus oligark Mihail Prohorov’un bir Rus Olimpiyat sporcusuna doping programını açıklamaması için milyonlarca ruble “sus payı” ödediği bildirildi.[254]
Aralık 2019’daki yaptırım Rusya’da öfkeyle karşılandı. Putin, kararı “siyasi amaçlı” olarak nitelendirdi ve “Olimpiyat Şartı’na aykırı” olduğunu söyledi. Başbakan Dmitri Medvedev de yasağın siyasi amaçlı olduğunu, “kronikleşmiş anti-Rus histerisinin devamı” olduğunu belirtti.[174]
2017 Soçi yasakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Soçi Olimpiyatları’nda doping yaptığı gerekçesiyle Rus sporculara IOC tarafından verilen yasakların ardından, daha önce ihbarda bulunan Rus sporcular kendi güvenliklerinden endişe etmeye başladı. Bu durum Rus kış sporları camiasında bir "cadı avı"na benzetildi.[255] 9 Kasım 2017’de Vladimir Putin, doping gerekçesiyle verilen yasakları, ABD’nin ülkesini zayıflatma ve başkanlık seçimlerini etkileme girişimi olarak nitelendirdi.[256]
Rus haber ajansı TASS’a göre, Rusya Spor Bakanı Pavel Kolobkov, soruşturma komitesinin devlet destekli bir doping sistemine dair kanıt bulamadığını söyledi; aynı komite, şu anda ABD’de tanık koruma programında bulunan muhbir Grigory Rodçenkov’un iadesini istiyordu. Rus yetkililerin “herhangi bir doping sistemi yoktur” şeklindeki güvencelerine rağmen IOC yetkilisi Dick Pound, “ampirik kanıtlar bunun tam tersini gösteriyor, dolayısıyla Rus basınında gördüklerimiz iç kamuoyu için söylenenlerden ibaret” dedi.[97]
17 Kasım 2017’de, üst düzey Rus Olimpiyat yetkilisi Leonid Tyagachev, Rusya’nın sistematik bir doping programı yürüttüğünü iddia eden Grigory Rodçenkov için “yalan söylediği için Stalin’in yapacağı gibi kurşuna dizilmeli” ifadesini kullandı.[257]
2018 Olimpiyat yasağı
[değiştir | kaynağı değiştir]IOC’nin kararı, WADA adına Rus doping programını soruşturan baş araştırmacı Jack Robertson tarafından eleştirildi. Robertson, IOC’nin kararını “yüzünü kurtarmaya yönelik, cezalandırıcı olmayan bir yaptırım; hem IOC’nin hem de Rusya’nın ticari ve siyasi çıkarlarını korumaya dönük” diye tanımladı. Robertson ayrıca, Rus muhbirlerin, “milli seviyeye çıkan sporcuların yüzde 99’unun doping yaptığına dair” ampirik kanıtlar sunduğunu vurguladı. Ona göre, “[WADA] gördü ki Rusya’da milli düzeye gelen bir sporcu için seçenek yok: Ya doping yapacak, ya da kariyeri bitecek”; ayrıca “devlet destekli doping programının sona erdiğine dair hiçbir istihbarat yok” dedi.[258] Bunun yanı sıra, Rus yetkililerin ABD’li politikacılar üzerinde yoğun bir lobi çalışması yürüttüğü ve ana muhbir Grigory Rodçenkov’un iadesini sağlamaya çalıştığı da bildirildi.[259]
6 Aralık 2017’de Putin, “bireysel Rus sporcuların” 2018 Kış Oyunları’na katılımını engellemeyeceğini açıkladı. Ayrıca, IOC Soruşturma Komisyonu’nun başkanı Samuel Schmid’in “Rus hükümetinin doping komplosuna dahil olduğuna dair hiçbir kanıt bulmadığı” yönündeki sonucundan memnun olduğunu söyledi.[260] Ancak komisyon, sadece en üst düzey Rus devlet yetkililerinin doğrudan dâhil olduğunu söylemek için yeterli kanıt olmadığını belirtmişti; Rusya Spor Bakanlığı ve Federal Güvenlik Servisi’nin plana dahil olduğuna dair şüphe ise hiç yoktu.[261]
Rusya Devlet Duması üyesi ve eski profesyonel boksör Nikolai Valuev, Rusya’nın Olimpiyatlara gidip “sporumuza zarar vermek isteyen bu alçaklara inat herkesi parçalamamız gerektiğini” söyledi.[262]
Her ne kadar “(2018 Kış Olimpiyatları’nda Rusya’dan Olimpik Sporcular)” (OAR) adı altında yarışmış olsalar da, birçok Rus taraftar 2018 Oyunları’na katılarak Rus bayrakları ve renkleriyle tribünleri doldurdu, hep bir ağızdan “Rusya!” tezahüratı yaptı.[263]
Slate dergisinden Justin Peters, oyunlar sırasında IOC’nin “Rusya’yı dışarıda bırakmak istediğini ama sonuçta arenaların Rus sporcularla dolduğunu” yazdı ve “Bu, IOC’nin yüzünü kurtarmaya çalışırken sporcuları korumaktan çok uzakta kaldığının göstergesidir” yorumunu yaptı.[264]
CAS’ın 28 Rus sporcunun ömür boyu men cezasını kaldırması ve madalyalarını iade etmesi, IOC Başkanı Thomas Bach dahil birçok Olimpiyat yetkilisi tarafından “son derece hayal kırıklığı yaratan ve şaşırtıcı” bir karar olarak nitelendirildi. Grigory Rodçenkov’un avukatı, “CAS kararı, dopingle suçlanan sporcuların cezasız kalmasına yol açacak” diyerek tepki gösterdi.[265] Ayrıca “CAS kararı, genel olarak yozlaşmış Rus doping sistemine ve özelde Putin’e verilmiş yeni bir haksız kazançtır” dedi.[266]
İstatistikler
[değiştir | kaynağı değiştir]WADA, yıllık olarak doping karşıtı kural ihlallerinin (ADRV) özetlerini yayımlar. Rusya, 2013, 2014, 2015 ve 2018 yıllarında dünyada en fazla ADRV yapan ülke olarak ilk sırada yer aldı.[267]
| Yıl | Rusya ADRV | Dünya toplam ADRV | Rusya oranı | Rusya sırası | Tarih itibarıyla |
|---|---|---|---|---|---|
| 2013 | 225 | 1.953 | %11,5 | 1 | 15 Mayıs 2015 |
| 2014 | 148 | 1.647 | %9 | 1 | 21 Şubat 2016 |
| 2015 | 176 | 1.901 | %9,3 | 1 | 31 Ocak 2017 |
| 2016 | 69 | 1.326 | %5,2 | 6 | 31 Aralık 2017 |
| 2017 | 82 | 1.459 | %5,6 | 5 | 31 Mayıs 2019 |
| 2018 | 144 | 1.640 | %8,7 | 1 | 2 Mart 2020 |
Olimpiyat madalyası elinden alınan sporcular
[değiştir | kaynağı değiştir]Doping ihlalleri nedeniyle, Rusya’nın 2019 yılı itibarıyla toplam 43 Olimpiyat madalyası elinden alınmıştı – bu sayı, diğer tüm ülkelerden fazla olup ikinci sıradaki ülkenin neredeyse dört katı ve dünya genelinde geri alınan tüm madalyaların yaklaşık üçte birine denk gelmektedir.[268] Rusya, doping nedeniyle madalyaları geri alınan ülkeler arasında; 2002 Kış Olimpiyatları’nda (5 madalya), 2006 Kış Olimpiyatları’nda (1 madalya), 2008 Yaz Olimpiyatları’nda (14 madalya), 2012 Yaz Olimpiyatları’nda (15 madalya), 2014 Kış Olimpiyatları’nda (4 madalya) en önde yer aldı; ayrıca 2004 Yaz Olimpiyatları’nda (3 madalya) ve 2016 Yaz Olimpiyatları’nda (1 madalya) en çok madalya geri alınan ülkeler arasında yer aldı. Bu 43 madalya arasında 12 Altın, 20 Gümüş ve 11 Bronz bulunmaktadır. Bu rakamlara, Rusya ile bağlantılı karma Olimpiyat takımlarından alınan madalyalar dahil değildir. 2021 yılına gelindiğinde, toplam elinden alınan madalya sayısı 51’e yükselmiştir.[269]
| Olimpiyatlar | Sporcu | Madalya | Branş | Kaynak |
|---|---|---|---|---|
| 2002 Kış Olimpiyatları | Olga Danilova | Altın | Kayaklı koşu, kadınlar 5 km + 5 km birleşik takip | [270] |
| Gümüş | Kayaklı koşu, kadınlar 10 km klasik | [270] | ||
| Larisa Lazutina | Altın | Kayaklı koşu, kadınlar 30 km klasik | [270] | |
| Gümüş | Kayaklı koşu, kadınlar 15 km serbest | [271] | ||
| Gümüş | Kayaklı koşu, kadınlar 5 km + 5 km birleşik takip | [271] | ||
| 2004 Yaz Olimpiyatları | Irina Korzhanenko | Altın | Atletizm, kadınlar gülle atma | [272] |
| Svetlana Krivelyova | Bronz | Atletizm, kadınlar gülle atma | [273] | |
| Oleg Perepeçonov | Bronz | Halter, erkekler 77 kg | [274] | |
| 2006 Kış Olimpiyatları | Olga Medvedtseva | Gümüş | Biatlon, kadınlar bireysel | [275] |
| 2008 Yaz Olimpiyatları | Bayrak takımı (Yuliya Çermoşanskaya) | Altın | Atletizm, kadınlar 4 × 100 m bayrak | [276] |
| Bayrak takımı (Kapachinskaya, Firova) | Gümüş | Atletizm, kadınlar 4 × 400 m bayrak | [276] | |
| Maria Abakumova | Gümüş | Atletizm, kadınlar cirit atma | [276] | |
| Tatyana Lebedeva | Gümüş | Atletizm, kadınlar üç adım atlama | [276] | |
| Tatyana Lebedeva | Gümüş | Atletizm, kadınlar uzun atlama | [276] | |
| Khasan Baroyev | Gümüş | Güreş, erkekler grekoromen 120 kg | [276] | |
| Marina Şainova | Gümüş | Halter, kadınlar 58 kg | [276] | |
| Bayrak takımı (Denis Alexeev) | Bronz | Atletizm, erkekler 4 × 400 m bayrak | [276] | |
| Yekaterina Volkova | Bronz | Atletizm, kadınlar 3000 m engelli | [277] | |
| Anna Çiçerova | Bronz | Atletizm, kadınlar yüksek atlama | [274] | |
| Hacimurat Akkayev | Bronz | Halter, erkekler 94 kg | [276] | |
| Dmitri Lapikov | Bronz | Halter, erkekler 105 kg | [276] | |
| Nadejda Yevstyuhina | Bronz | Halter, kadınlar 75 kg | [276] | |
| Tatyana Çernova | Bronz | Atletizm, kadınlar heptatlon | [276] | |
| 2012 Yaz Olimpiyatları | Tatyana Lısenko | Altın | Atletizm, kadınlar çekiç atma | [276] |
| Yuliya Zaripova | Altın | Atletizm, kadınlar 3000 m engelli | [276] | |
| Sergey Kirdyapkin | Altın | Atletizm, erkekler 50 km yürüyüş | [276] | |
| Mariya Savinova | Altın | Atletizm, kadınlar 800 m | [278] | |
| İvan Uhov | Altın | Atletizm, erkekler yüksek atlama | [274] | |
| Darya Pishchalnikova | Gümüş | Atletizm, kadınlar disk atma | [274] | |
| Yevgeniya Kolodko | Gümüş | Atletizm, kadınlar gülle atma | [276] | |
| Olga Kaniskina | Gümüş | Atletizm, kadınlar 20 km yürüyüş | [276] | |
| Apti Aukhadov | Gümüş | Halter, erkekler 85 kg | [276] | |
| Aleksandr Ivanov | Gümüş | Halter, erkekler 94 kg | [276] | |
| Natalia Zabolotnaya | Gümüş | Halter, kadınlar 75 kg | [276] | |
| Svetlana Tsarukayeva | Gümüş | Halter, kadınlar 63 kg | [276] | |
| Bayrak takımı (Krivoshapka, Gushchina, Firova) | Gümüş | Atletizm, kadınlar 4 × 400 m bayrak | [276] | |
| Tatyana Çernova | Bronz | Atletizm, kadınlar heptatlon | [279] | |
| Svetlana Şkolina | Bronz | Atletizm, kadınlar yüksek atlama | [274] | |
| 2014 Kış Olimpiyatları | Zubkov & Voyevoda | Altın | Bobsled, iki kişilik | [276] |
| Zubkov & Voyevoda | Altın | Bobsled, dört kişilik | [276] | |
| Bayrak takımı (Evgeny Ustyugov) | Altın | Biatlon, erkekler bayrak | [278] | |
| Bayrak takımı (Olga Zaitseva) | Gümüş | Biatlon, kadınlar bayrak | [276] | |
| 2016 Yaz Olimpiyatları | Mikhail Aloyan | Gümüş | Boks, erkekler sinek sıklet | [280] |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fotoğraflarla | Olimpiyat dopingi nedeniyle madalya kaybeden ülkeler". Deccan Herald (İngilizce). 17 Şubat 2022. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "WADA Yürütme Komitesi, Rusya Anti-Doping Ajansı'nın dört yıllık uygunsuzluk süresini oybirliğiyle onayladı". Dünya Dopingle Mücadele Ajansı. 9 Aralık 2019. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BBC: Rusya'da devlet destekli doping, Olimpiyat sporlarının çoğunda yaygın". BBC Sport. 18 Temmuz 2016. 21 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
- ^ Perrigo, Billy (9 Aralık 2019). "Rusya devlet destekli doping nedeniyle Olimpiyatlar da dahil küresel spor organizasyonlarından 4 yıl men edildi". Time. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bachman, Rachel (17 Aralık 2020). "CAS, Rusya'nın doping yasağını yarıya indirdi". Wall Street Journal. 6 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;DG2011isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Aleksandrov, Alexei; Aleksandrov, Grebeniuk; Runets, Volodymyr (22 Temmuz 2020). "1980 Olimpiyatları 'tarihin en temizleri'. Sporcular Moskova'nın sistemi nasıl aldattığını hatırlıyor". Radio Free Europe/Radio Liberty. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021.
- ^ a b c Ruiz, Rebecca R. (13 Ağustos 2016). "Sovyet Doping Planı: 1984 Olimpiyatları için Gizli Belgeler Ortaya Çıktı". The New York Times. 7 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Dobriskey 'Rus yedili'yi eleştirdi". 28 Kasım 2008. 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025 – news.bbc.co.uk vasıtasıyla.
- ^ "Biyatlonda Rusya'nın programı hakkında endişeler". The New York Times (İngilizce). 22 Şubat 2010. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.
- ^ "Rogge'den Rusya'ya doping uyarısı". eurosport.com. 9 Şubat 2010. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.
- ^ a b c d e "İtiraflara Rağmen WADA Rusya'yı Yıllarca Soruşturmadı". The New York Times. 15 Haziran 2016. 21 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;May2011isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;AP160112isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c "Muhbirler Yuliya ve Vitaly Stepanov, Rusya'nın Doping Sistemini Anlattı". CBC News. 13 Ocak 2016. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Reuters160510isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b "60 Minutes: WADA, Rus Doping İhbarcısından 200 E-posta Aldı". CBC News. Associated Press. 8 Mayıs 2016. 15 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Fyodorov, Gennady (30 Nisan 2013). "Pishchalnikova'ya 10 yıl doping cezası". Reuters. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2013.
- ^ Harris, Nick (25 Temmuz 2016). "Rusya, Doping ve IOC: Perde Arkası Hikâye". Sporting Intelligence. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Epstein, David (4 Ağustos 2016). "Olimpiyatlarda Rus Doping Soruşturmasını Sabote Etme Girişimleri". ProPublica. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;GN141203isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c "ARD Belgeseli Rusya'da Doping ve Gizleme Mekanizmasını Ortaya Çıkardı". Westdeutscher Rundfunk. 3 Aralık 2014. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rus Atletizmindeki Doping İddiaları: Alman Televizyonuna Göre Sporcuların %99'u Suçlu". BBC News. 4 Aralık 2014. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rus Olimpiyat Şampiyonu Savinova'nın Altını Alındı, Yasaklandı". Yahoo News. Associated Press. 10 Şubat 2017. 10 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IAAF, Olimpiyat Şampiyonu Elena Lashmanova'yı Soruşturuyor". The Guardian. 14 Ocak 2015. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b c d "Bağımsız Komisyon – Rapor 1". Dünya Dopingle Mücadele Ajansı. 9 Kasım 2015. 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;NBC151109isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "WADA: Rusya Devlet Destekli Doping Yaptı". The Guardian. 9 Kasım 2015. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Atletizm Dopingi: WADA Komisyonu Rusya'nın Askıya Alınmasını Tavsiye Etti". BBC. 9 Kasım 2015. 12 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "WADA Moskova Anti-Doping Laboratuvarını Askıya Aldı". Deutsche Welle. 10 Kasım 2015. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "IAAF, Rusya Atletizm Federasyonu'nu Askıya Aldı". IAAF. 13 Kasım 2015. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;GN151126-nohearingisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;BBC_monitoringteamisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "WADA, Rusya Anti-Doping Ajansı'nı Uyum Eksikliği Nedeniyle Askıya Aldı". Newsweek. 19 Kasım 2015. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;GN151118isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Savcılar: Eski IAAF Başkanı Diack Hakkında Soruşturma". Sports Illustrated. Associated Press. 4 Kasım 2015. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Ağustos 2025.
- ^ "Eski Üst Düzey Yetkililere Doping Şantajından Ömür Boyu Men". Reuters. 7 Ocak 2016. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Bağımsız Komisyon Raporu #2" (PDF). WADA. 14 Ocak 2016. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;AP170206isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Rusya Anti-Doping Yetkilisi Kamaev, Ölümünden Önce Kitap Yazmayı Planlıyordu". CBC News. Associated Press. 21 Şubat 2016. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Reuters160221isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Keteyian, Armen (8 Mayıs 2016). "Russian doping at Sochi Winter Olympics exposed". www.cbsnews.com. CBS News. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;WADA160307isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b "Rus İtirafçı: Devlet Destekli Doping Olimpiyat Altınını Getirdi". The New York Times. 12 Mayıs 2016. 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Rebecca R. Ruiz; K.K. Rebecca Lai; Yuliya Parshina-Kottas; Jeremy White (13 Mayıs 2016). "Russian Doctor Explains How He Helped Beat Doping Tests at the Sochi Olympics". The New York Times. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ "WADA, Sochi Soruşturma Ekibine Richard McLaren'i Atadı". WADA. 19 Mayıs 2016. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Targeted reanalysis of London and Beijing samples underway ahead of Olympic Games Rio 2016 - Olympic News". International Olympic Committee, Medical And Scientific Commission Fight against doping (İngilizce). 15 Mart 2016. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2018.
- ^ "TV Belgeleri Rusya'nın Olimpiyat Katılımına Gölge Düşürüyor". Deutsche Welle. 6 Haziran 2016. 27 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;BBC160610isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Atletizm Dopingi Krizi: Rus Sporcuların İsimlerini Açıklama Planı Gizlendi". BBC News. 22 Aralık 2015. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "Rusya'daki Testlerin Durumu Hakkında Güncelleme" (PDF). WADA. 15 Haziran 2016. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Anti-Doping Lideri: İşbirliği Yapmayan Ruslara Acımıyoruz". Associated Press. 16 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "Rus Atletizm Federasyonu Yeniden Kabul Koşullarını Karşılamadı – IAAF". IAAF. 17 Haziran 2016. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IAAF, Rusya'nın Yasaklı Kalmasına Oy Verdi". Reuters. 17 Haziran 2016. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rio 2016: Rusya, Kazakistan ve Belarus'un Halter Takımları Doping Yasağı Riskiyle Karşı Karşıya". BBC News. 23 Haziran 2016. 24 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Court of Arbitration for Sports – Media Release: 18 cases registered – Status as of 3 August 2016" (PDF). Court of Arbitration for Sports. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ a b c d e f "McLaren Bağımsız Soruşturma Raporu – Sochi İddiaları". WADA. 18 Temmuz 2016. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rapor: Rusya Devlet Destekli Doping Yaptı". The New York Times. 18 Temmuz 2016. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Takeaways from McLaren report? Confusion, corruption, cynicism". ESPN.com. 18 Temmuz 2016. 24 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "The damning McLaren Report on Russian Olympic doping, explained". 18 Temmuz 2016. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "WADA Açıklaması: Bağımsız Soruşturma, Rusya'nın Dopingle Mücadele Sürecini Manipüle Ettiğini Doğruluyor". WADA. 18 Temmuz 2016. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "IOC İcra Kurulu'nun WADA Bağımsız Kişi Raporuna İlişkin Açıklaması". Uluslararası Olimpiyat Komitesi. 19 Temmuz 2016. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ helsinkitimes.fi 30 Kasım 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 19 Temmuz 2016
- ^ "CAS: Rus Olimpiyat Komitesi ve 68 Sporcu'nun İtirazını Reddetti" (PDF). Spor Tahkim Mahkemesi. 21 Temmuz 2016. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IPC, Rus Paralimpik Komitesine Karşı Askıya Alma Süreci Başlattı". Uluslararası Paralimpik Komitesi. 22 Temmuz 2016. 24 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IOC Kararı: Rus Sporcuların Rio 2016 Katılımı". Uluslararası Olimpiyat Komitesi. 24 Temmuz 2016. 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "WADA, IOC'nin Rusya Kararını Tanıdı". WADA. 24 Temmuz 2016. 25 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rio 2016: IOC panel to have final say on Russian athletes' participation". BBC Sport. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2016.
- ^ "Russian athletes participating in Rio Olympic Game by federation". Europe Online Magazine. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ Butler, Nick (5 Haziran 2017). ite-ioc-inaction "Dick Pound: "Rus Sporcuların Soçi 2014 Dopingi Suçlamaları Kanıtlanacak""
|url=değerini kontrol edin (yardım). Inside the Games. - ^ Weber, Joscha (27 Nisan 2017). "Alman Parlamentosunda IOC Üzerindeki Doping Baskısı Artıyor". Deutsche Welle. 13 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "IPC, Rus Paralimpik Komitesini Derhal Askıya Aldı". Uluslararası Paralimpik Komitesi. 7 Ağustos 2016. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Craven, Philip (7 Ağustos 2016). "IPC'nin Rus Paralimpik Komitesi Hakkında Kararı". Uluslararası Paralimpik Komitesi. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Nicholson, Todd (7 Ağustos 2016). "IPC: Rus Paralimpik Komitesi'nin Üyelik Durumu". Uluslararası Paralimpik Komitesi. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "CAS, Rus Paralimpik Komitesi'nin İtirazını Reddetti" (PDF). Spor Tahkim Mahkemesi. 23 Ağustos 2016. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Reuters160831isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Alman Mahkemesi, 10 Rus Sporcunun Paralimpik Başvurusunu Reddetti". Associated Press. 5 Eylül 2016. 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Bentsen, Anders Rove; Rognerud, Anne (1 Eylül 2016). "WADA: Rusya Her Gün Bizi Hacklemeye Çalışıyor". NRK. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ruiz, Rebecca R. (19 Ekim 2016). "Rusya Spor Bakanı Vitaly Mutko Başbakan Yardımcılığına Terfi Ettirildi". The New York Times. 19 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Russia approves anti-doping law targeting coaches". 3 Kasım 2016. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Berlinger161213isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Isinbayeva to oversee Russian anti-doping agency". The Associated Press. CTV News. 7 Aralık 2016. 2 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Richard H. McLaren'in Elektronik Belgesel Paketi". IP delil paketi. Aralık 2016. 28 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
- ^ "McLaren Bağımsız Soruşturma Raporu – Sochi İddiaları Bölüm II". Dünya Dopingle Mücadele Ajansı. 9 Aralık 2016. 9 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
- ^ Ruiz, Rebecca R. (9 Aralık 2016). "McLaren Raporu: Rusya'nın Doping Programı Açığa Çıktı". The New York Times. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ostlere, Lawrence (9 Aralık 2016). "McLaren Raporu: 1000'den Fazla Rus Sporcu Dopingle Bağlantılı". The Guardian. 30 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "ARBITRAL AWARD delivered by the COURT OF ARBITRATION FOR SPORT" (PDF). 1 Ağustos 2018. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2019.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;AP161213isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Ellingworth, James (7 Şubat 2017). "Mutko: Birçok Rus Atletizm Antrenörü Dopingte Uzmanlaşmış". Yahoo Sports. Associated Press. 8 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Winters, Max (25 Şubat 2017). "WADA: McLaren Kanıtları Bazı Sporcuları Yasaklamak İçin Yetersiz Olabilir". Inside the Games. 3 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IOC Genel Direktörü Christophe De Kepper'in Anti-Doping Reformları Mektubu" (PDF). Uluslararası Olimpiyat Komitesi. 24 Şubat 2017. 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b c Andersen, Rune (8 Nisan 2017). "IAAF Görev Gücü: Ara Rapor (Nisan 2017)". Uluslararası Atletizm Federasyonu. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Harris, Rob (13 Nisan 2017). "IAAF: Rusya Atletizmde İade İçin Çok Az İlerleme Kaydetti". Yahoo News. Associated Press. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IAAF Konseyi: "Harika Bir Spor, Olağanüstü Sporcular"". Uluslararası Atletizm Federasyonu. 13 Nisan 2017. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "WADA: Rusya, Doping Skandalı için Suçlamayı Başkalarına Yıkmayı Bırakmalı". Reuters. 13 Eylül 2017. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Dopingle Krizi, 2018 Kış Olimpiyatlarını Tehdit Ediyor" (PDF). Ulusal Anti-Doping Organizasyonları Enstitüsü. 14 Eylül 2017. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "Doping scandal: WADA to decide whether Russia is in compliance with code". usatoday.com (İngilizce). 14 Kasım 2017. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Putin: Doping allegations 'US plot against Russian election'". BBC News (İngilizce). 9 Kasım 2017. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Antidoping Officials Obtain Trove of Russian Lab Data". The New York Times (İngilizce). 10 Kasım 2017. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Елена Вяльбе: "Для меня любой информатор – предатель родины"". sports.ru (İngilizce). 10 Kasım 2017. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Юрий Бородавко: "Черноусов сдает своих товарищей, желая получить медаль Сочи-2014"". sports.ru (İngilizce). 9 Kasım 2017. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "WADA rules Russia non-compliant in Winter Games blow". reuters.com (İngilizce). 16 Kasım 2017. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- ^ "IAAF Maintains Ban on Russia in International Track And Field" (İngilizce). Reuters. 26 Kasım 2017. 27 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
- ^ "Whistle-Blower on Doping Says Neutral Flag for Russia Is Fair Option". The New York Times (İngilizce). 2 Aralık 2017. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2017.
- ^ a b Ruiz, Rebecca C.; Panja, Tariq (5 Aralık 2017). "Russia Banned From Winter Olympics by I.O.C." The New York Times. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
- ^ "IOC's OAR implementation group releases guidelines for uniforms accessories and equipment's". olympic.org. 20 Aralık 2017. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IOC Bars Russian Athletes and Officials From Winter Olympic Games". The Moscow Times. 5 Aralık 2017. 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
- ^ "IOC Statement on CAS Decision". International Olympic Committee. 1 Şubat 2018. 28 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ "CAS overturn life bans handed to three Russian biathletes". Reuters (İngilizce). 24 Eylül 2020. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020.
- ^ "Archived copy" (PDF). 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2018.
- ^ "Reduced Pool of Russian Athletes and Officials Who Can Be Considered for Invitation to PyeongChang 2018 Determined". International Olympic Committee. 25 Ocak 2018. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018.
- ^ "Russia Is Barred From Winter Olympics. Russia Is Sending 169 Athletes to Winter Olympics". The New York Times. 25 Ocak 2018. 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ "Winter Olympics 2018: Olga Graf turns down IOC invite for Pyeongchang". bbc.co.uk. 9 Şubat 2018. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Putin says US pressured IOC to ban Russia from Winter Games". Yahoo Sports. Agence France-Presse. 19 Ekim 2017. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
- ^ "Кадыров: ни один чеченский спортсмен не будет выступать под нейтральным флагом". Championat.com (Rusça). 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
- ^ "Жириновский предложил отказаться от участия в Олимпиаде-2018" (Rusça). Interfax.ru. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
- ^ "Vladimir Putin won't tell Russian athletes to boycott Winter Olympics". CNN. 6 Aralık 2017. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
- ^ "Зюганов предложил отправить на Олимпиаду болельщиков со знаменем Победы". mk.ru (Rusça). 30 Ocak 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2018.
- ^ "US fears honest competition in energy, arms industry and sports, Lavrov warns". TASS. 15 Ocak 2018. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ "Putin: Doping allegations 'US plot against Russian election'". BBC News (İngilizce). 9 Kasım 2017. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ a b "Опрос "КП": Стоит ли спортсменам из России ехать на Олимпиаду под нейтральным флагом". kp.ru (Rusça). 20 Aralık 2017. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ "Russian Athletes Disappear From Competition After Doping Agency Arrives". The Moscow Times. 17 Ocak 2018. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018.
- ^ "CAS Anti-Doping Division – Olympic Winter Games Pyeongchang 2018 – Media Release 6 – Aleksandr Krushelnitckii is found guilty of an anti-doping rule violation with meldonium" (PDF). Court of Arbitration for Sport. 22 Şubat 2018. 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2018.
- ^ "CAS Anti-Doping Division – Olympic Winter Games Pyeongchang 2018 – Media Release 7 – Nadezhda Sergeeva is found guilty of an anti-doping rule violation with trimetazidine" (PDF). Court of Arbitration for Sport. 24 Şubat 2018. 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2018.
- ^ "Winter Olympics: IOC votes to lift Russia ban if no further doping violations – BBC Sport". bbc.co.uk. 25 Şubat 2018. 26 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2018.
- ^ "Russia's Olympic membership restored by IOC after doping ban". The Guardian. 28 Şubat 2018. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
- ^ "IOC Statement". www.olympic.org. Lozan: International Olympic Committee. 28 Şubat 2018. 12 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
- ^ "Russia's Olympic membership restored by International Olympic Committee – BBC Sport". bbc.co.uk. 28 Şubat 2018. 1 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
- ^ "Russian World Cup player recognised by doping whistleblower". The Guardian (İngilizce). 31 Mayıs 2018. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
- ^ "Fifa contacts McLaren over doping claims in football" (İngilizce). 21 Kasım 2017. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019.
- ^ "Denis Cheryshev: Russia midfielder cleared of doping violation by authorities". BBC Sport (İngilizce). 13 Eylül 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018.
- ^ "Ruth Jebet: Olympic champion among 120 doping cases revealed by Athletics Integrity Unit". BBC Sport (İngilizce). 20 Temmuz 2018. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2018.
- ^ "Russia doping: Country still suspended by IAAF despite 'improvement'". BBC Sport (İngilizce). 27 Temmuz 2018. 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018.
- ^ "ЧЕ в Берлине: 29 наших, статистика – Всероссийская федерация лёгкой атлетики". rusathletics.info (Rusça). 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018.
- ^ "Wada vice-president Linda Helleland to oppose lifting Russia doping suspension". BBC Sport (İngilizce). 18 Eylül 2018. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2018.
- ^ "Russia doping ban: Panel advises Wada to uphold Rusada ban". BBC Sport (İngilizce). 13 Eylül 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018.
- ^ "Russia doping ban: Panel advises Wada to bring end to Rusada ban". BBC Sport (İngilizce). 14 Eylül 2018. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018.
- ^ "Lifting Russia doping ban would be catastrophic - whistleblower Grigory Rodchenkov". BBC Sport (İngilizce). 19 Eylül 2018. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2018.
- ^ "Russia doping ban: Wada suggested compromise to bring end to Rusada ban". BBC Sport (İngilizce). 15 Eylül 2018. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018.
- ^ Lowell, Hugo (20 Eylül 2018). "Russia doping ban ends as Wada lifts three-year suspension over state-sponsored drug scandal". inews.co.uk (İngilizce). 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
- ^ "Russia reinstated by Wada after doping scandal suspension". BBC Sport (İngilizce). 20 Eylül 2018. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Russia doping: Wada head Sir Craig Reedie defends Russian reinstatement decision". BBC Sport (İngilizce). 24 Eylül 2018. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2018.
- ^ "Russia calls on IAAF to lift doping ban". BBC Sport (İngilizce). 26 Eylül 2018. 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2018.
- ^ "Notifications and Sanctions | Athletics Integrity Unit". www.athleticsintegrity.org (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Eylül 2018.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "The International Olympic Committee reanalyses further London 2012 samples for banned substances - Olympic News". International Olympic Committee (İngilizce). 15 Kasım 2018. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
- ^ Lowell, Hugo (14 Aralık 2018). "Russia faces a new ban from world sport as Wada deadline looms and internal disagreements grow". inews.co.uk (İngilizce). 12 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
- ^ "Wada: Anti-doping campaigner Beckie Scott says officials tried 'to bully' her". BBC Sport (İngilizce). 12 Ekim 2018. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
- ^ "IAAF approves the application of 21 Russians to compete internationally as neutral athletes | News | iaaf.org". www.iaaf.org. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2019.
- ^ "IAAF clears 42 Russian athletes to compete as neutrals in 2019" (İngilizce). 21 Ocak 2019. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.
- ^ "IAAF upholds Russia's ban from athletics into 2019". BBC Sport (İngilizce). 4 Aralık 2018. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
- ^ "Russian doping: Rusada on verge of suspension again". BBC Sport. 21 Aralık 2018. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
- ^ "Russian doping: Rusada chief appeals to President Vladimir Putin for 'urgent resolution'". BBC Sport. 27 Aralık 2018. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
- ^ "Russian doping: Russia set to miss end-of-year Wada deadline". BBC Sport (İngilizce). 30 Aralık 2018. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
- ^ "Russian doping: Head of key Wada panel defends waiting to decide on next action". BBC Sport (İngilizce). 3 Ocak 2019. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
- ^ "Rusada missed deadline response like a 'lynch mob' says Dick Pound". BBC Sport (İngilizce). 7 Ocak 2019. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
- ^ "World Anti-Doping Agency retrieves 2,262 samples from Russian lab" (İngilizce). 30 Nisan 2019. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
- ^ "World Anti-Doping Agency retrieves data from Russian lab" (İngilizce). 17 Ocak 2019. 18 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019.
- ^ "Russian Anti-Doping Agency remains compliant despite missing World Anti-Doping Agency deadline" (İngilizce). 22 Ocak 2019. 23 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.
- ^ "iNADO – Institute of National Anti-Doping Organisations: Press Releases". www.inado.org. 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2019.
- ^ "International Paralympic Committee to reinstate Russia" (İngilizce). 8 Şubat 2019. 8 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2019.
- ^ "Russia doping scandal: IAAF upholds the ban on Russian athletes until further notice" (İngilizce). 11 Mart 2019. 15 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ "Arrest warrants issued in doping probe" (İngilizce). 19 Mart 2019. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ "Olympic gold medallist steps down as first vice-president of Russian Athletics Federation while facing doping case". www.insidethegames.biz. 14 Haziran 2019. 18 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2019.
- ^ Ellingworth, James (14 Haziran 2019). "Russian track and field faces a wave of disciplinary cases". AP NEWS. 15 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2019.
- ^ "Russia's ban for doping upheld months before World Championships in Doha". 9 Haziran 2019. 13 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2019.
- ^ "EXCLUSIVE-Two Russian boxers competed despite doping bans". Reuters (İngilizce). 17 Temmuz 2019. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2019.
- ^ "IWF provisionally suspends seven more athletes based on McLaren and Moscow Lab". www.insidethegames.biz. 16 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ "Russian doping scandal: Wada suspects Russia manipulated laboratory data" (İngilizce). 21 Eylül 2019. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ "Russian doping scandal: Russian athletes remain suspended after Wada launches action" (İngilizce). 23 Eylül 2019. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ "Russian doping scandal: Russia faces ban from all major sports events - Wada" (İngilizce). 23 Eylül 2019. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ "Russian Athletics Federation President among officials charged by AIU". www.insidethegames.biz. 21 Kasım 2019. 14 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019.
- ^ "Euro 2020: Russia's staging of games under threat after Wada recommends ban". BBC.com. 26 Kasım 2019. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Russia banned for four years to include 2020 Olympics and 2022 World Cup". BBC News (İngilizce). 9 Aralık 2019. 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ a b "Russia reacts with anger after doping ban from Olympics, World Cup". CNA. 10 Aralık 2019. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2019.
- ^ "Russia's doping appeal set for May". BBC Sport. 17 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "WADA suspend status of Moscow Laboratory in response to Russian data tampering". www.insidethegames.biz. 22 Ocak 2020. 18 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.
- ^ Ingle, Justin McCurry Sean (24 Mart 2020). "Tokyo Olympics postponed to 2021 due to coronavirus pandemic". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ "WADA hands over priority athlete cases to Anti-Doping Organizations in Russia investigation (30 April 2020)". World Anti-Doping Agency (İngilizce). 30 Nisan 2020. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020.
- ^ "World Athletics criticises Russia over fine". BBC Sport (İngilizce). 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
- ^ "RusAF pay outstanding fine to World Athletics". www.insidethegames.biz. 12 Ağustos 2020. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ "Russian figure skater Sotskova faces 10-year ban for forged document". www.insidethegames.biz. 19 Eylül 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Dunbar, Graham (17 Aralık 2020). "Russia can't use its name and flag at the next 2 Olympics". Associated Press. 23 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ a b Luke Smith (5 Şubat 2021). "Mazepin set to race under neutral flag after CAS ruling extends to F1". Motorsport.com. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ "Olympic medals in team figure skating delayed by legal issue". AP News (İngilizce). 9 Şubat 2022. 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2022.
- ^ Tétrault-Farber, Gabrielle; Axon, Iain; Grohmann, Karolos (9 Şubat 2022). "Figure skating-Russian media say teen star tested positive for banned drug". Reuters (İngilizce). 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2022.
- ^ Brennan, Christine (9 Şubat 2022). "Positive drug test by Russian Kamila Valieva has forced a delay of Olympic team medals ceremony". USA Today. 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Thompson, Anna (11 Şubat 2022). "Winter Olympics: Kamila Valieva failed drug test confirmed". BBC Sport. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
- ^ Macur, Juliet; Keh, Andrew (12 Şubat 2022). "Star Russian Figure Skater Tested Positive for Banned Drug". The New York Times. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Pavitt, Michael (12 Şubat 2022). "RUSADA blames COVID-19 wave for delayed analysis of Valieva sample". Inside the Games. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Lonas, Lexi (12 Şubat 2022). "Russian figure skater's drug test case to be heard Sunday". The Hill. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ritchie, Hannah; Watson, Angus; Regan, Helen (11 Şubat 2022). "Kamila Valieva: Russian anti-doping agency allowed teenage figure skater to compete in Olympics despite failed drug test". CNN. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
- ^ PA Media (12 Şubat 2022). "Kamila Valieva: IOC welcomes investigation of Russian figure skater's entourage as 15-year-old awaits CAS decision at Winter Olympics". Sky Sports. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Russian skater Kamila Valieva cleared to compete at Olympics". AP NEWS (İngilizce). 14 Şubat 2022. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2022.
- ^ https://www.tas-cas.org/fileadmin/user_upload/CAS_Ad_Hoc_Media_Release_Beijing_8.pdf 14 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Russian athlete ban stays but doping suspension lifted". BBC Sport (İngilizce). 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ITG160906isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Reynolds, Tim (13 Aralık 2016). "Bobsled ve Skeleton Dünya Şampiyonaları Rusya'dan Alındı". Associated Press. 14 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Reynolds, Tim (11 Aralık 2016). "Letonya İskelet Takımı, Soçi'deki Dünya Şampiyonasını Boykot Edecek". Associated Press.
- ^ "Soçi, 2017 Bobsled & Skeleton Dünya Şampiyonası Ev Sahipliğini Kaybetti". BBC News. 13 Aralık 2016. 24 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Butler, Nick (21 Aralık 2016). "Çekya ve Britanya'nın Boykotuyla Rusya'daki Biyatlon Etkinliklerine Baskı Artıyor". Inside the Games. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Hız Pateni Dünya Kupası, Rusya'dan Alındı". Yahoo News. Agence France-Presse. 22 Aralık 2016. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "ISU: Çelyabinsk'teki Dünya Kupası Hız Pateni Etkinliği Taşındı". Uluslararası Paten Birliği. 22 Aralık 2016. 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IOC investigates 28 Russian athletes over Sochi samples". 24 Aralık 2016. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IBU Press Release: Extraordinary IBU Executive Board Meeting". International Biathlon Union - IBU. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IBU Press Release - International Biathlon Union - IBU - International Biathlon Union - IBU". www.biathlonworld.com. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Doctor sacked by Fifa was investigating alleged Russian football doping". The Guardian. 20 Aralık 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2017.
- ^ Ellingworth, James (2 Ağustos 2017). "Ruslar Dünya Atletizm Şampiyonasına Tarafsız Sporcular Olarak Döndü: Marşsız ve Renk Olmadan". Toronto Star. Associated Press. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "With one year until 2018 Winter Games, Russia's status murky". 9 Şubat 2017. 28 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Russia might be barred from the 2018 Paralympic Games". 1 Şubat 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Heroux, Devin (14 Ağustos 2017). "Kanadalı Sporcular: "Rusya Yasaklanmalı"". CBC News. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya ve Kenya'ya Karşı Yeni Doping Suçlamaları". Die Welt. 1 Ağustos 2015. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;RRHisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Sochi Kış Olimpiyatlarında Rus Doping Skandalı Ortaya Çıkarıldı". CBS News. 8 Mayıs 2016. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Olimpiyat İhbarcıları: Dopingin Perde Arkasına Belgesel Bakış". Le Monde. 2 Haziran 2016. 21 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ryan, Patrick. "Netflix'in çarpıcı belgeseli 'Icarus', Rus doping skandalını ortaya koyuyor". USA Today. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2017.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;GN150601isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Sporcular: IOC ve WADA Güvenimizi Sarsıyor". The Guardian. 14 Haziran 2016.
- ^ a b "WADA Sporcu Komitesi McLaren Raporu Hakkında Açıklama Yaptı". WADA Sporcu Komitesi. 18 Temmuz 2016. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "iNADO: Rus Delegasyonunun Rio Olimpiyatları ve Paralimpiklerden Men Edilmesi Gerekiyor" (PDF). Ulusal Anti-Doping Kuruluşları Enstitüsü. 20 Temmuz 2016. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Brennan, Christine (20 Temmuz 2016). "Anti-Doping Liderleri, IOC'den Rusya'yı Hemen Rio Olimpiyatlarından Men Etmesini Talep Etti". USA Today. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ingle, Sean (20 Temmuz 2016). "Dick Pound: IOC, Rusya'yı Olimpiyatlardan Tümüyle Men Etmeye İsteksiz". The Guardian.
- ^ a b "Olimpiyatlar: Rusya'ya Genel Yasak Yok – Kim Ne Dedi?". Agence France-Presse. 24 Temmuz 2016. 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rio 2016: WADA, IOC'nin Rusya Kararını Eleştirdi". BBC News. 24 Temmuz 2016. 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "Kanadalı Sporculardan IOC'nin Kararına Sert Tepki". The Hamilton Spectator. Guardian Press. 24 Temmuz 2016. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ingle, Sean (24 Temmuz 2016). "Greg Rutherford: IOC'nin Rusya Kararı "Omurgasız"". The Guardian. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Britanyalı Sporculardan IOC'ye: "Omurgasızsınız"". Yahoo Sports. Agence France-Presse. 25 Temmuz 2016. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Hayward, Paul (25 Temmuz 2016). "IOC'nin Rusya Kararı, "Görevi İhmal" Olarak Nitelendi". The Daily Telegraph. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Gibson, Owen (24 Temmuz 2016). "IOC, Rusya Konusunda "Kaos" Yaratıyor". The Guardian. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Macur, Juliet (26 Temmuz 2016). "IOC Başkanı Thomas Bach'ın Mirası Rusya Kararıyla "Bulanık"". The New York Times. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Armour, Nancy (24 Temmuz 2016). "IOC'nin Rusya Kararı: Bir "Kaçış"". USA Today. 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Cole, Cam (24 Temmuz 2016). "IOC, Rusya Doping Davasında Sorumluluktan Kaçtı". National Post.
- ^ Hines, Nico (24 Temmuz 2016). ""Omurgasız IOC, Olimpiyat Onurunu Sonsuza Kadar Rusya'ya Teslim Etti"". The Daily Beast. 24 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Gerstenberger, Olivia (24 Temmuz 2016). "Görüş: IOC'den Bir "Kararsızlık"". Deutsche Welle. 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Ulusal Anti-Doping Ajansları: IOC Liderlik Edemedi". The Guardian. 31 Temmuz 2016.
- ^ Kelso, Paul (16 Eylül 2016). "Rus Doping Skandalını Ortaya Çıkaran Soruşturmacıdan IOC'ye Sert Eleştiri". Sky News. 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Ford, Bonnie D. (15 Mart 2017). "Olimpiyatlar Soru-Cevap: McLaren, Rus Yetkililer Doping Soruşturmasında Ne Kadar İşbirliği Yapıyor?". ESPN. 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ MacFarquhar, Neil (21 Temmuz 2016). "Doping Skandalının Putin'in İmajını Zedelemesi Beklenmiyor". The New York Times. 1 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Bloomberg151112isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Grohmann, Karolos; Stubbs, Jack (14 Ağustos 2016). "Rusya Atletizmi Rio'da Son Utancını Yaşadı". Reuters. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Putin: Rusya Dopingi Desteklemiyor". The Scotsman. 18 Haziran 2016. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b c "Olimpiyat Yasağı, Rusya'nın Mağduriyet Kültürünü Güçlendirdi". The New York Times. 17 Haziran 2016. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya: ABD ve Batı Olimpiyat Doping Skandalını Uydurdu". The Daily Beast. 17 Haziran 2016. 24 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ McGowan, Tom; Sinnott, John (21 Temmuz 2016). "Rusya Olimpiyat Yasağı: Altı Soru-Cevap". CNN. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rio 2016: Rusya Atletizm Ekibinin Yasağı Onandı". BBC News. 21 Temmuz 2016. 31 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;MT160729isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;TFRep160617isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;FAZ160611isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Dick Pound: IOC, Rusya Kararında IAAF'ı Geçerse Kaos Olur". London Evening Standard. 16 Haziran 2016. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;DW160609isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;NYT160829isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Osborn, Andrew (22 Temmuz 2016). "Doping Skandalı Rus Sporunu Sarsıyor, Ancak Putin'in Reytingi Güvende". Reuters. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b Luhn, Alec (24 Temmuz 2016). "Rusya, IOC Kararını "Rahatlama ve Sevinçle" Karşıladı". The Guardian. 26 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "ABD Doping Başkanı: IOC Kararı "Karmaşa Yarattı"". RTE Sport. 24 Temmuz 2016. 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Mikhail Prokhorov, doping skandalı sırasında Rus Olimpiyat sporcusuna milyonlar ödedi". Daily News (New York). 7 Aralık 2017. 13 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2017.
- ^ "Rus spor dünyası güvensizlik ve öfke içinde". CBC. 14 Kasım 2017. 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Putin: Doping iddiaları 'Rus seçimlerine karşı ABD komplosu'". BBC News. 9 Kasım 2017. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ "Rus Olimpiyat yetkilisi: Doping muhbiri idam edilmeli". The Guardian (İngilizce). 17 Kasım 2017. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- ^ "2018 Kış Olimpiyatları zaten gölgelenmiş durumda". The New York Times. 27 Aralık 2017. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2017.
- ^ "IOC, Rodçenkov'a karşı Rusya'nın misillemesini ele almamakla korkaklıkla suçlandı". Inside the Games. 26 Aralık 2017. 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2017.
- ^ "Putin: Önemli olan, IOC raporunda devlet desteğine dair kanıt olmaması". TASS. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "IOC, Rusya Olimpiyat Komitesi'ni askıya aldı ancak temiz bireysel sporculara olimpiyat bayrağı altında yarışma yolu açtı". Olympic. 5 Aralık 2017. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Valuev: Olimpiyatlara gidip herkesi parçalamalıyız". Спорт FM. 23 Aralık 2017. 24 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.
- ^ Ortiz, Eirk (14 Şubat 2018). "Rus taraftarlar Olimpiyatlardaki yasağa karşı meydan okudu". NBC News. 15 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Peters, Justin (12 Şubat 2018). ""Rusya'dan Olimpik Sporcular" ifadesi, korkakça bir Olimpiyat Oyunları için korkakça bir örtmecedir". Slate. 16 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2018.
- ^ "IOC Başkanı, CAS'ın Rus sporcuların yasaklarını kaldırmasından hayal kırıklığı duydu". RFERL. 4 Şubat 2018. 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ "28 Rus'un doping yasakları kaldırıldı". NBC Sports. 1 Şubat 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ADRVisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Keh, Andrew; Panja, Tariq (8 Aralık 2019). "Will Russia Be Thrown Out of the Olympics on Monday? A Primer". The New York Times. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2022.
- ^ Jones, Chloe (9 Temmuz 2021). "Why can't Olympians smoke weed?". PBS NewsHour. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Z1340028isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Z3015952isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ CNN
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Al Jazeeraisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c d e Reuters
- ^ NBC
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y IOC
- ^ CBC
- ^ a b BBC
- ^ Guardian
- ^ ESPN
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "ITG170605" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "ITG170225" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Kepper170224" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "IAAF170408" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "AP170413" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "IAAF170413" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Reuters170913" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "NADO170914" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
<references> grubunda "" içinde tanımlanan "CBC170814" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rus Sporcular, Doping Ajansı Gelince Yarışmalardan Kayboldu – The Moscow Times, 2018
