Rusya'daki diller
Rusya’daki bütün diller arasında en yaygın konuşulan dil olan Rusça, ulusal düzeydeki tek resmi dildir. Rusya’nın farklı bölgelerinde kullanılan 25 başka resmi dil daha vardır. Bu diller arasında Osetçe, Ukraynaca, Buryatça, Kalmıkça, Çeçence, İnguşça, Abazaca, Adıgece, Çerkesçe, Kabardeyce, Altayca, Başkurtça, Çuvaşça, Kırım Tatarcası, Karaçay-Balkarca, Hakasça, Nogayca, Tatarca, Tuvaca, Yakutça, Erzyanca, Komice, Dağlık Mari dili, Ova Mari dili, Mokşaca ve Udmurtça yer almaktadır.[1] Günümüzde Rusya’da 100’den fazla azınlık dili konuşulmaktadır.[2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Ruslaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]19 Haziran 2018’de Devlet Duması Rusça dışındaki tüm dillerde eğitimi isteğe bağlı hale getiren ve etnik özerklikler tarafından çıkarılmış önceki yasaları geçersiz kılan bir yasa kabul etti.[3][4][5]
Tasarı henüz görüşülürken azınlık temsilcileri, yasanın dillerini ve geleneksel kültürlerini tehlikeye atabileceği konusunda uyarılarda bulundu.[5][6] Yasa, 2017 yazında bir annenin oğlunun Tatarca öğrenmekten “maddi zarar gördüğünü” iddia ettiği dava sonrasında geldi. Vladimir Putin de bir konuşmasında, bir kişinin kendi dili olmayan bir dili öğrenmeye zorlanmasının yanlış olduğunu savundu.[5] Daha sonraki “dil baskısı” sürecinde, özerk bölgeler yerel dillerin zorunlu ders saatlerini durdurmak zorunda bırakıldı; bu da Putin’in “Rus toplumunda kimlik inşa etme” girişimi olarak yorumlandı.[5]
Tasarıya karşı sivil toplum kuruluşları, aydın grupları ve bölgesel hükümetler tarafından Tataristan,[7] Çuvaşistan,[5] Mari El,[5] Kuzey Osetya,[7][8] Kabardey-Balkar,[7] Karaçaylar,[7] Kumuklar,[9] Avarlar,[10] Çeçenistan[3] ve İnguşetya’dan tepkiler geldi.[11] Uluslararası Çerkes Derneği de yasanın yürürlüğe girmeden engellenmesi çağrısı yaptı.[12] Kafkasya’daki beş özerk bölge dâhil olmak üzere Rusya’daki on iki etnik özerklik, yasanın iptal edilmesi gerektiğini açıkladı.[3][13]
10 Eylül 2019’da Udmurt aktivist Albert Razin, İjevsk’teki bölgesel hükümet binası önünde tartışmalı yasa tasarısına karşı protesto sırasında kendini yaktı.[14] 2002 ile 2010 arasında Udmurtça konuşanların sayısı 463.000’den 324.000’e düştü.[15] Volga bölgesindeki diğer dillerde de benzer düşüşler görüldü; Mari konuşanların sayısı 2002–2010 arasında 254.000’den 204.000’e indi, Çuvaşça konuşanların sayısı ise 1.042.989’a geriledi.[16]
Kuzey Kafkasya’da yasa, yerli dillerde eğitim fırsatlarının bütçe kesintileri ve federal girişimler nedeniyle %50’den fazla azaltıldığı on yıllık bir dönemin ardından geldi.[3][7] Bu dönemde, etnik grupların nüfusları artsa da birçok yerli dilin konuşur sayısı önemli ölçüde azaldı; bu da dil ikamesi korkularını güçlendirdi.[7] Osetçe, Kumukça ve Avarca konuşanların sayıları sırasıyla 43.000, 63.000 ve 80.000 kişi azaldı.[7] 2018 itibarıyla Kuzey Osetya’da yalnızca bir okul ve Dağıstan’ın bazı kırsal bölgeleri dışında, Kuzey Kafkasya’da anadilde eğitim yapan okul kalmadığı bildirildi.[7] Çeçence ve İnguşça günlük iletişimde hâlâ yaygın biçimde kullanılsa da sosyolinguistlere göre mevcut durum bu dillerin Rusça karşısında gerilemesine yol açacaktır.[7]
2020’de, anayasa değişiklikleri Devlet Duması ve Federasyon Konseyi tarafından onaylandı.[17][18] Bu değişikliklerden biri Rusçayı “devlet kurucu milletin dili” olarak ve Rus halkını da devleti kuran etnik grup olarak tanımlamaktadır.[19] Bu düzenleme, azınlıklar tarafından Rusya’nın çok uluslu bir devlet olduğu ilkesine aykırı ve azınlıkları daha da marjinalleştiren bir adım olarak değerlendirildi.[20][21]
Resmî diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Her ne kadar Rusça Rusya’nın tek federal düzeydeki resmî dili olsa da, ülkenin çeşitli federe birimlerinde resmen tanınan başka diller de bulunmaktadır. Rusya Anayasası’nın 68. maddesi yalnızca Rusya’daki cumhuriyetlerin Rusçadan başka resmî dil kabul etmesine izin vermektedir. Aşağıdaki liste, Rusya cumhuriyetlerinin anayasalarında resmî olarak tanınan diller ile 2010 Nüfus Sayımı veya daha güncel verilere göre ana dili konuşurlarının sayılarını göstermektedir:[22]
| Dil | Dil ailesi | Federal süje(s)i | Rusya’daki konuşur sayısı[22] | Kaynak |
|---|---|---|---|---|
| Abaza | Kuzeybatı Kafkas dilleri |  Karaçay-Çerkesya |
37.831 (2010–2014) | [23] |
| Adıgece | Kuzeybatı Kafkas |  Adige Cumhuriyeti |
128.000 (2015) | [24] |
| Avarca | Kuzeydoğu Kafkas dilleri |  Dağıstan |
800.000 (2010) | [25] |
| Altayca | Türk dilleri |  Altay Cumhuriyeti |
55.720 (2010) | [26] |
| Başkurtça | Türk dilleri |  Başkurdistan |
1.152.404 (2010) | [27] |
| Buryatça | Moğol dilleri |  Buryatya |
265.000 (2010) | [28] |
| Çeçence | Kuzeydoğu Kafkas |  Çeçenistan, Dağıstan |
1.354.705 (2010) | [29] |
| Çuvaşça | Türk dilleri |  Çuvaşistan |
1.042.989 (2010) | [30] |
| Kırım Tatarcası | Türk dilleri |  Kırım[a] |
308.000 (2010), 228.000 (2019) | [31] |
| Erzyanca | Ural dilleri |  Mordovya |
36.726 (2010) | [32] |
| İnguşça | Kuzeydoğu Kafkas |  İnguşetya |
305.868 (2010) | [33] |
| Kabardeyce | Kuzeybatı Kafkas |  Kabardino-Balkarya, Karaçay-Çerkesya |
590.000 (2010) | [34] |
| Kalmıkça | Moğol dilleri |  Kalmukya |
80.546 (2010) | [35] |
| Karaçay-Balkarca | Türk dilleri | Kabardino-Balkarya, Karaçay-Çerkesya |
305.364 (2010) | [23][34] |
| Karelyaca | Ural dilleri |  Karelya |
~14.000 (2020–21) | [36] |
| Hakasça | Türk dilleri |  Hakasya |
43.000 (2010) | [37] |
| Komi (Ziryan) | Ural dilleri |  Komi |
160.000 (2010) | [38] |
| Dağlık Marice, Ova Marice | Ural dilleri |  Mari El |
470.000 (2012) | [39] |
| Mokşanca | Ural dilleri | Mordovya |
130.000 (2010) | [32] |
| Nogayca | Türk dilleri | Karaçay-Çerkesya, Dağıstan |
87.119 (2010) | [23] |
| Osetçe | Hint-Avrupa dilleri (İran dilleri) |  Kuzey Osetya |
451.431 (2010) | [40] |
| Tatarca | Türk dilleri |  Tataristan |
4.280.718 (2010) | [41] |
| Tuvaca | Türk dilleri |  Tuva Cumhuriyeti |
280.000 (2010) | [42] |
| Udmurtça | Ural dilleri |  Udmurtya |
324.338 (2010) | [43] |
| Ukraynaca | Hint-Avrupa (Slav) | Kırım[a] |
1.129.838 (2010) | [31] |
| Yakutça | Türk dilleri |  Saha Cumhuriyeti |
450.140 (2010) | [44] |
14 dil (Rusça dâhil) yazı dili olduğundan genellikle resmî kabul edilir: Ağulca, Avarca, Azerice, Çeçence, Dargince, Kumukça, Lakça, Lezgice, Nogayca, Rutulca, Tabasaran, Tatça ve Sahurca.
Karelya Cumhuriyeti ise Rusya’daki tek cumhuriyettir ki yalnızca Rusçayı resmî dil olarak kabul etmektedir.[45] Ancak Karelyaca, Vepsçe ve Fince için özel devlet desteği ve koruma yasası vardır.[46]
Diğer tanınan diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Başkurdistan hükûmeti, azınlık dillerini korumayı ve muhafaza etmeyi amaçlayan bölgesel yasalardan biri olan “Halkların Dilleri Hakkında Yasa”yı kabul etmiştir.[47][48][49] Yasanın ana hükümleri arasında Genel Hükümler, coğrafi bölgelerin dil adları, yer adları ve yazıtlar, yol ve diğer tabelalar ile yasaya aykırılıklar için sorumluluk maddeleri yer almaktadır. Başkurdistan Cumhuriyeti’nde dillerin eşitliği tanınmıştır. Dillerin eşitliği; halkların ve bireylerin anadilini koruma, geliştirme, iletişim dili olarak seçme ve kullanma özgürlüğünün birleşimi olarak tanımlanır. Coğrafi adların, yazıtların, yol ve diğer tabelaların yazımı, Başkurdistan’ın resmî diliyle birlikte, bu dillerin yoğun olarak konuşulduğu bölgelerde Başkurdistan dillerinde de yapılabilir. Benzer yasalar Mari El, Tataristan, Udmurtya, Hakasya ve Çukotka Özerk Okrugu’nda da kabul edilmiştir.
“Rusya Federasyonu Halklarının Dilleri Hakkında” Federal Yasa,[50] federal öznelerin, azınlık gruplarının yaşadığı bölgelerde ek olarak resmî diller belirlemesine izin vermektedir. Bu yasa kapsamında aşağıdaki 15 dil çeşitli bölgelerde farklı derecelerde tanınmaktadır:
- Buryatça – Agin Buryat Okrugu
- Çukçice – Saha
- Dolganca – Saha
- Evence – Saha
- Evenkice – Saha
- Fince – Karelya
- Karelyaca – Karelya
- Kazakça – Altay
- Hantıca – Hantı-Mansi Özerk Okrugu ve Yamalo-Nenets Özerk Okrugu
- Permyakça – Komi-Permyak Okrugu
- Mansi dili – Hantı-Mansi Özerk Okrugu
- Nenetsçe – Hantı-Mansi Özerk Okrugu, Nenets Özerk Okrugu ve Yamalo-Nenets Özerk Okrugu
- Selkupça – Yamalo-Nenets Özerk Okrugu
- Vepsçe – Karelya
- Yukagir dilleri – Saha
Göçmen dilleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski SSCB cumhuriyetlerinden (özellikle Kafkasya ve Orta Asya’dan) Rusya’ya kitlesel göçün bir sonucu olarak, birçok yerli olmayan dil göçmen işçiler tarafından konuşulmaktadır. Örneğin, 2014 yılında 2,4 milyon Özbek vatandaşı ve 1,2 milyon Tacik vatandaşı Rusya’ya girmiştir.[51]
Karşılaştırma için, göçmen işçilerin geldiği bu ülkelerle aynı etnik kökene sahip olan Rusya vatandaşlarının sayısı (2010 Rusya Nüfus Sayımı verilerine göre, bin kişi cinsinden) çok daha düşüktür:
| Ermenice | 830 |
| Azerice | 515 |
| Kazakça | 472 |
| Özbekçe | 245 |
| Kırgızca | 247 |
| Tacikçe | 177 |
| Gürcüce | 102 |
| Rumence | 90 |
Rusya’daki tehlike altındaki diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya’da birçok tehlike altındaki dil bulunmaktadır. Bazıları yok olmanın eşiğinde kabul edilmekte ve tehlike altındaki diller listesine alınmaktadır; bazıları ise verilerin son raporlandığı tarihten bu yana yok olmuş olabilir. Öte yandan, az sayıda konuşura sahip olsalar bile bazı diller varlığını sürdürebilmektedir.
Bazı dillerin verileri ise şüphelidir; örneğin Sırpça için Ethnologue’daki bilgiler 1959 nüfus sayımına dayanmaktadır.
Yok olma tehlikesindeki diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuşur sayılarının çoğu Michael Krauss, 1995’e dayanmaktadır. Aradan geçen süre göz önüne alındığında, çok az konuşura sahip diller bugün yok olmuş olabilir. 1994’ten bu yana Kerekçe, Aleutça (Rusya’da), Medny Aleut dili, Akkala Laponcası, Oroçça ve Yuğca yok olmuştur.
- Enetsçe (70)
- İngrice (100)
- Negidalce
- Orokça (30–82)
- Ter Samice (2)
- Tofaca (25–30)
- Udegeyce (100)
- Votça (8, 60 anadili olmayan)
- Ketçe (20 konuşur) (2019)
- Kuzey Yukagirce (30–150)
- Güney Yukagirce (10–50)
- Yupikçe (550–900)
Yabancı diller
[değiştir | kaynağı değiştir]
2005–2008 yılları arasında Levada Center tarafından yapılan çeşitli araştırmalara göre,[52] Rusların %15’i bir yabancı dil bilmektedir. En az bir dili bildiğini söyleyenler arasında:
| İngilizce | %80 |
| Almanca | %16 |
| Fransızca | %4 |
| Türkçe | %2 |
| Diğerleri | %9 |
| Kasım 2006’da 15–29 yaş arası 1775 katılımcıdan | |
| İngilizce | %44 |
| Almanca | %15 |
| Ukraynaca, Beyaz Rusça ve diğer Slav dilleri | %19 |
| Diğer Avrupa dilleri | %10 |
| Tüm diğerleri | %29 |
| Ocak 2005’te her yaştan 2100 katılımcıdan | |
En az bir yabancı dil bilmek gençler ve orta yaşlılar arasında daha yaygındır. 18–24 yaş arasında %38’i “sözlük yardımıyla okuyup çevirebilir”, %11’i akıcı konuşup okuyabilir. 25–39 yaş aralığında bu oranlar sırasıyla %26 ve %4’tür.
Yabancı dil bilgisi sosyal gruplara göre de farklılık göstermektedir. Büyük şehirlerde (100.000+ nüfus) oran %15–18 iken, Moskova’da %35’e kadar çıkmaktadır. Yüksek öğrenim görmüş, ekonomik ve sosyal statüsü yüksek bireylerde yabancı dil bilgisi daha yaygındır.
Levada Center’ın Nisan 2014 araştırması[53] şu sonuçları ortaya koymuştur:
| İngilizce | %11 |
| Almanca | %2 |
| İspanyolca | %2 |
| Ukraynaca | %1 |
| Fransızca | <%1 |
| Çince | <%1 |
| Diğerleri | %2 |
| Bir yabancı dili zorlanarak konuşabiliyor | %13 |
|---|---|
| Hiç yabancı dil konuşamıyor | %70 |
| 2014 Nisan’da 16 yaş üstü 1602 katılımcıdan | |
Yaş ve sosyal profil yine benzer: yabancı dil bilgisi gençler, orta yaşlılar, yüksek eğitim düzeyine sahip olanlar ve büyük şehirlerde yaşayanlar arasında daha yaygındır.
2015 yılında Rusya’nın tüm federal bölgelerinde yapılan bir ankete göre halkın %70’i yabancı dil konuşamıyor. Katılımcıların %30’u İngilizce, %6’sı Almanca, %1’i Fransızca, %1’i İspanyolca, %1’i Arapça ve %0,5’i başka bir dil konuşabildiğini söylemiştir.[54]
| Dil | Rusya’da konuşanların oranı (2003) | Rusya’da konuşanların oranı (2015) | Değişim (%) |
|---|---|---|---|
| İngilizce | %16 | %30 |  14
|
| Almanca | %7 | %6 |  1
|
| Fransızca | %1 | %1 | 
|
İngilizce
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bilgi düzeyi | Oran |
|---|---|
| İngilizceyi belli bir derece konuşabiliyor | %30 |
| Sözlük yardımıyla okuyup çevirebiliyor | %20 |
| Günlük konuşmaları anlayabiliyor | %7 |
| Çok akıcı konuşabiliyor | %3 |
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]18. ve 19. yüzyıllarda Fransızca, Rus soyluları arasında yaygın bir dil hâline geldi. Bunun arkasındaki itici güç Büyük Petro’nun Rusya’yı Avrupa’ya yönlendirmesi oldu ve süreç Fransız Devrimi’nden sonra hız kazandı. Rusların Napolyon Savaşları’nda Fransa ile savaşmasının ardından, Rusya’nın Fransızcaya olan eğilimi azaldı.[55]
Eğitim dilleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Her yıl Rusya Eğitim ve Bilim Bakanlığı, okullarda kullanılan dillere ilişkin istatistikler yayımlamaktadır. 2014/2015 eğitim yılında 13,7 milyon öğrencinin 13,1 milyonu (%96’sı) eğitim dili olarak Rusçayı kullanmıştır.[56] Yaklaşık 1,6 milyon (%12) öğrenci ise kendi (Rusça dışı) anadilini ders olarak öğrenmiştir. En çok öğrenilen diller Tatarca (347.000 öğrenci), Çeçence (253.000) ve Çuvaşça’dır (107.000).
2013/2014 eğitim yılında en çok öğrenilen yabancı diller şunlardır:
| Dil | Öğrenci sayısı (bin) |
|---|---|
| İngilizce | 11.194,2 |
| Almanca | 1.070,5 |
| Fransızca | 297,8 |
| İspanyolca | 20,1 |
| Çince | 14,9 |
| Arapça | 3,4 |
| İtalyanca | 2,9 |
| Diğerleri | 21,7 |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rusya demografisi
- Rusya'daki dillerin listesi
- Kafkas dilleri
- Rus Bilimler Akademisi, Rusya’daki dil düzenleyici
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Rusya'da Hangi Diller Konuşuluyor?". WorldAtlas. 1 Ağustos 2017. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya - Dil, Kültür, Gelenekler ve Görgü Kuralları". Kwintessential.co.uk. 31 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Putin'in Kafkasya'yı Ruslaştırma Planı". Foreign Affairs. 1 Ağustos 2018. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Devlet Duması, yerel dillerin öğretimine ilişkin yasa tasarısını kabul etti". RIA Novosti. 19 Haziran 2018. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b c d e f "Rusya'daki azınlıklar yeni kısıtlamalar arasında dillerinden endişe duyuyor". Deutsche Welle. 5 Aralık 2017. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Coalson, Robert; Lyubimov, Dmitry (20 Haziran 2018). "Rusya'nın "etnik" cumhuriyetleri yasa tasarısını varoluşsal tehdit olarak görüyor". Radio Free Europe/Radio Liberty. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b c d e f g h i Kaplan, Mikail (31 Mayıs 2018). "Rus devletinin bölgesel dillere yönelik baskısı Kuzey Kafkasya'da sivil aktivizmi nasıl tetikliyor". Open Democracy. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Tamerlan Kambolov, Putin'den Osetçe'yi korumasını isteyecek". Gradus. 3 Ağustos 2018. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Kumuklar, yasa tasarısının Duma gündeminden çıkarılmasını talep etti". Idel Real. 10 Mayıs 2018. 9 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Hasavyurt'ta anadil öğretimini desteklemek için miting düzenlendi". Idel Real. 15 Mayıs 2018. 4 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "İnguşetya'daki sivil toplum: yasa tasarısı "halkların aleni ayrımcılığıdır"". Kavkaz Realii. 12 Haziran 2018. 5 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Uluslararası Çerkes Derneği, yerel dillere ilişkin yasanın engellenmesini talep etti". Kavkaz Uzel. 5 Temmuz 2018. 6 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya'nın ulusal cumhuriyetlerinden temsilciler, anadil yasasını anayasaya aykırı olarak nitelendirdi". Kavkaz Uzel. 1 Temmuz 2018. 28 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rus akademisyen, anadilini korumak için protestoda kendini yakarak öldü". The Moscow Times. 10 Eylül 2019. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya'nın Udmurtya bölgesinde bir adam, dil politikasını protesto ederek kendini yaktı". Radio Free Europe/Radio Liberty. 10 Eylül 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Blinov, Alexander (10 Haziran 2022). "Devlet kurumlarında Çuvaşça çoğunlukla sembolik bir işlev görüyor". Realnoe Vremya. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Kremlin anayasa değişikliğinin Putin'in iktidarını güçlendirme girişimi olduğu iddiasını reddetti". Financial Times. 10 Mart 2020. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Rusya parlamentosu, Putin'in anayasa değişikliklerini kabul etti". The Moscow Times. 11 Mart 2020. 5 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Putin, Rusya'da eşcinsel evliliği yasaklayan anayasa değişikliği önerdi". The Hill. 3 Mart 2020. 11 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ ""Devlet kurucu halk" değişikliği Kuzey Kafkasya'da eleştirilere yol açtı". Kavkaz Uzel. 11 Mart 2020. 5 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ ""Biz yeniden yabancıyız, ama artık resmen." Devlet kurucu halk değişikliği". Radio Free Europe / Radio Liberty. 10 Mart 2020. 7 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ a b "2010 Tüm Rusya Nüfus Sayımı" (PDF). Federal Devlet İstatistik Servisi. ss. 142-143. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Ağustos 2025.
- ^ a b c "Karaçay-Çerkesya Cumhuriyeti Anayasası (5 Mart 1996) – Bölüm 1. Anayasal Düzenin Temelleri". constitution.garant.ru. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ Adigeya Anayasası
- ^ Dağıstan Anayasası
- ^ "Altay Cumhuriyeti Anayasası (7 Haziran 1997) – Bölüm I. Genel Hükümler". constitution.garant.ru. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ Başkurdistan Anayasası
- ^ Buryatya Anayasası
- ^ Çeçenistan Anayasası
- ^ Çuvaşistan Anayasası
- ^ a b "Kırım Cumhuriyeti Anayasası". Madde 10 (Rusça). Kırım Devlet Konseyi. 11 Nisan 2014. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ a b "Mordovya Cumhuriyeti Anayasası (21 Eylül 1995) – Bölüm 1. Anayasal Düzenin Temelleri". constitution.garant.ru. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ İnguşetya Anayasası
- ^ a b "Kabardino-Balkarya Cumhuriyeti Anayasası (1 Eylül 1997, 2006 değişiklikleriyle) – Bölüm III. Devlet Yapısı". constitution.garant.ru. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ Kalmukya Anayasası
- ^ Karelya Hükümeti
- ^ Hakasya Anayasası
- ^ Komi Anayasası
- ^ "Mari El Cumhuriyeti Anayasası (24 Haziran 1995) – Bölüm I. Anayasal Düzenin Temelleri". constitution.garant.ru. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ Osetya Anayasası
- ^ Tataristan Anayasası
- ^ Tuva Anayasası
- ^ Udmurtya Anayasası
- ^ Saha Anayasası
- ^ "Karelya Anayasası". constitution.garant.ru. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ "Karelya Cumhuriyeti Yasası: Karelyaca, Vepsçe ve Fince'nin desteklenmesi". 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Başkurdistan Cumhuriyeti Yasası "Başkurdistan Halklarının Dilleri Hakkında" № 216-W, 15 Şubat 1999 2 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2010’a kadar yapılan değişikliklerle) ve 2014 değişiklikleri(Rusça)
- ^ Gabdrafikov I. "Başkurdistan Halklarının Dilleri Hakkında Yasa kabul edildi" 6 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Бюллетень Сети этнологического мониторинга и раннего предупреждения конфликтов, No. 23, 1999
- ^ On yıl önce "Başkurdistan Halklarının Dilleri Hakkında Yasa" kabul edildi 18 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Башинформ 2009(Rusça)
- ^ "Закон РФ от 25.10.1991 N 1807-I "О языках народов Российской Федерации" (с изменениями и дополнениями) | ГАРАНТ". base.garant.ru. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2023.
- ^ Страны, лидирующие по количеству прибытий на территорию Российской Федерации - Топ 50 по въезду в РФ за 2014 год (всего) [Rusya Federasyonu’na giriş yapanlar bakımından başı çeken ülkeler – 2014 yılı için ilk 50] (Rusça). RussiaTourism.ru. 25 March 2016 tarihinde kaynağından (XLS) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2015.
- ^ Знание иностранных языков в России [Rusya’da yabancı dil bilgisi] (Rusça). Levada Center. 16 Eylül 2008. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
- ^ Владение иностранными языками [Yabancı dil bilgisi] (Rusça). Levada Center. 28 Mayıs 2014. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
- ^ a b "İngilizce bilen Rusların oranı %30'a çıktı". 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Yegorov, Oleg (25 Mayıs 2017). "Why was French spoken in Russia?". Russia Beyond the Headlines. 12 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ "Статистическая информация 2014. Общее образование". Archived from the original on 9 Ağustos 2018. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Avrupa Rusyası’nın dilleri (Ethnologue)
- Asya Rusyası’nın dilleri (Ethnologue)
- 1897’de Avrupa Rusyası’nda anadil ve idari bölgelere göre nüfus
- "Rusya’da Fransızcanın Tarihi" – Bristol Üniversitesi
