Süryani Kırımı
 | Bu maddenin mevcut adı tartışmalıdır. (Aralık 2025) |
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ocak 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Süryani Kırımı Arami Soykırımı | |
|---|---|
 | |
| Bölge | Osmanlı İmparatorluğu Kaçar Hanedanı[a] |
| Tarih | 1914–1924 |
| Hedef | Süryaniler |
Saldırı türü | Katliam, tehcir ve soykırım |
| Ölü | 150.000–300.000 |
| İşleyen | Osmanlı İmparatorluğu ve bazı Kürt aşiretleri |
| Sebep | Türkleştirme Süryani karşıtlığı Hristiyan karşıtlığı |
| Makale serilerinden |
Süryani Soykırımı veya Arami Kırımı (ayrıca "kılıç" anlamına gelen Seyfo olarak da bilinir; Süryanice: ܩܛܠܥܡܐ ܣܘܪܝܝܐ Sayfo),[1] I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ordusunun güneydoğu Anadolu ve İran'ın tarihi Azerbaycan bölgesinde, bazı Kürt aşiretlerinin yardımıyla Süryani Hristiyan azınlıklara karşı işlediği, tüm Süryani ve Süryani-i Kadim nüfusu 1914'de 58.983 iken[2] bu sayının yaklaşık 5 katı olan 270 bin ila 300 bin arasında Süryani'nin öldüğü[3][4] iddia edilen, sürgün etme ve katliamdır. Lakin daha sonra, alttaki Görüntüler kısmında bulunan resimden de görüldüğü üzere Rosie Malek-Yonan, Los Angeles, California'da bulunan Süryani Soykırım Anıtı'na bu sayıları 3 katına çıkarıp, 500 bin daha arttırarak 750 bin Süryani'nin soykırıma uğratıldığını belirten plakayı koydurmuştur ki bu da aslen 1914'te yaşayan tüm Süryani sayısının 12.7 katıdır.
Katliam
[değiştir | kaynağı değiştir]1914-1920 yılları arasında Kuzey Mezopotamya ve kısmen Güneydoğu Anadolu'daki Asuri nüfusu Osmanlı birlikleri tarafından zorla göç ettirildi ve öldürüldüler.[3] Toplam ölü sayısı 270 bin ila 300 bin arasındadır.[3][4]
Ermeni ve Rum kırımlarıyla benzer kontekst ve döneminde gerçekleştirildi.[5] Fakat Süryani Kırımı hakkındaki modern bilim çevresi nispeten yeni oluşturuldu ve büyük ölçüde Ermeni Kırımı araştırmalarının gölgesinde kaldı.[3]
2007 yılında Uluslararası Soykırım Alimler Cemiyeti Osmanlı Devleti'nin 1914 - 1923 yılları arasında vuku bulan Hristiyan azınlıklarına yönelik harekâtının[3] Ermeniler, Süryaniler, Pontuslular ve Rumlara yönelik soykırım olduğu konusunda fikirbirliğine ulaştı.[6] Genocide Watch'in başkanı ise Türkiye hükûmetinin 1990'lı yıllarda Osmanlı Devleti'nin Süryaniler, Rumlar ve Ermenileri dahil olmak üzere Hristiyan nüfusuna yönelik soykırımı reddinin dünyanın önde gelen soykırım bilim insanları tarafından tanınmamayışını onayladı.[6]
Demografik değişiklikler
[değiştir | kaynağı değiştir]| 1915 - 1916 yılında Diyarbakır vilayeti'nde Asur ve Ermeni nüfusu[7] | |||||
| Mezhep | I. Dünya Savaşı öncesi | Eksilen Nüfus | I. Dünya Savaşı sonrası | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Ermeniler | Gregoryen (Apostolik) | 60.000 | 58.000 (97%) | 2.000 | |
| Ermeni Katolik | 12.500 | 11.500 (92%) | 1.000 | ||
| Asurlar | Keldani Katolik | 11.120 | 10.010 (90%) | 1.110 | |
| Süryani Katolik | 5.600 | 3.450 (62%) | 2.150 | ||
| Süryani Yakubi | 84.725 | 60.725 (72%) | 24.000 | ||
| Protestanlar | 725 | 500 (69%) | 225 | ||
| Toplam | 174,670 | 144,185 (83%) | 30,485 | ||
| 1915 - 1916 yılında Mardin Vilayeti'nde Asur ve Ermeni nüfusu[7] | |||||
| Sect | I. Dünya Savaşı öncesi | Eksilen Nüfus | I. Dünya Savaşı sonrası | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Ermeniler | Ermeni Katolik | 10.500 | 10.200 (97.1%) | 300 | |
| Asurlar | Keldani Katolik | 7.870 | 6.800 (86%) | 1.070 | |
| Süryani Katolik | 3.850 | 700 (18%) | 3.150 | ||
| Süryani Yakubi | 51.725 | 29.725 (58%) | 22.000 | ||
| Protestanlar | 525 | 250 (48%) | 275 | ||
| Toplam | 74,470 | 47,675 (64%) | 26,795 | ||
Tarihyazımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Karşıt görüş, temelde kayıpların var olduğunu ama bahsedilen kadar çok olmadığını, yaşananların devletle ilişkili sistematik bir hareket sonucu ortaya çıkmadığını ve ayrıca kayıpların iki taraftan da gerçekleştiği görüşü üzerinde durur. Balıkesir Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Profesör Bülent Özdemir, Osmanlı döneminde Ermeniler için bir göç ettirme kararı olmasına karşın ilgili dönemde özel olarak Süryanileri içeren hiçbir karar alınmamasının, yaşanan kayıpların devlet temelli sistematik bir yaklaşım sonucu olmadığını gösterdiğini iddia eder.[8]
O dönemdeki Süryanilerin askeri olarak örgütlendiği ve Osmanlı dışındaki devletlerin yanında çarpıştığına ilişkin çeşitli kaynak vardır. Hakkâri civarında Ruslarca silahlandırılmış olan 25.000 Doğu Asuri savaşçı tespiti bunlardan biridir.[9] Aynı kaynaklar, Süryanilerin Müslümanlara yönelik yaptığı katliamlar olduğunu öne sürer. İngiliz İstihbarat Servisininde görevli Binbaşı E.W.C. Noel'in 1916 yılında olaylar hakkında yazdığı rapor şu şekildedir:
| “ | 1916 yılının ilkbahar ve yazında, Rus ordusunun ve ona eşlik eden Hristiyan öç ordusunun işgal ederek tahrip ettiği bölgede yapmış olduğum ve 3 ay süren gezi sonunda, Albay Ağa Petros'un mektubunda Türkler aleyhine yapmış olduğu şikâyetler kadar, Türklerin de kendi düşmanlarına karşı güçlü şikâyetleri olduğunu söylemekte zerre kadar kuşkum yoktur. Yerel sakinlerin ve görgü tanıklarının genel ifadelerine göre, Ruslar, kendilerine eşlik eden Nesturi ve Ermenilerin önerileri ve kışkırtmalarıyla, ellerine düşen Müslüman sivil halkı, hiç ayrım yapmadan kesip öldürmüşlerdir. Revandız kentinin tahribi ve ora halkının toptan kırıma tabi tutulmuş olması bunun tipik bir örneğini oluşturur. Revandız ve Neri ilçelerinden geçen bir gezginci, orada, Hristiyanların Müslümanlara karşı genel ve toptan yapmış oldukları vahşetin belirtilerini bulacaktır. Bundan daha korkunç ve daha yaygın bir olay düşlemek güç olacaktır. | „ |
2005 yılında, İstanbul da yapılan Süryani Göçü adlı sempozyumda konuşmacı olan İsveç Upsala Üniversitesi Öğretim Üyesi Sait Yıldız, "Biz bu olaylar yaşandı derken, ne Türkleri ne de Kürtleri sorumlu tuttuk. Biz Kürt, Türk halkıyla ve diğer halklarla kardeşçe bir arada ortak bir yaşam istiyoruz. Türkler bizim kardeşimizdir; Kürt'ü de, Çerkes'i, Laz'ı, Ermeni'si, Rum'u da öyle. Bu olayı yapanlar o dönemin İttihatçı liderleridir, o dönemin Kürt feodal ağalarıdır. Bazıları bir yandan bizi öldürürken diğerleri savunmuştur. Türk'ü de Kürt'ü de korumuştur. Bunu kimse inkâr edemez." demiştir.[10]
Soykırım olarak tanınması
[değiştir | kaynağı değiştir]İsveç parlamentosu 2010 yılında 130'a karşı 131 oyla aldığı bir kararla Asuri Katliamı'nı Ermeni Kırımı ve Rum Kırımı ile birlikte "soykırım" olarak tanımıştır.[11]
Süryani Soykırımı, Avustralya'daki Yeni Güney Galler parlamentosu tarafından soykırım olarak tanınmıştır.[12][13] Ayrıca New York'un son üç valisi[hangileri?] tarafından da soykırım olarak adlandırılmıştır.[14][15]
Ermeni Cemaati'nin aksine Süryani Cemaati, Süryani soykırımını dünya çapında tanıtma konusunda güçlük çekmektedir. Bunun nedenlerinden biri, katliamlardan pek fazla sağ kalan olmamasıdır ve sağ kalan lideri Mar Benyamin Şimun XXI 1918'de öldürülmüştür.[4] Ayrıca, zaman zaman Süryani Katliamları da Ermeni Soykırımı'na dahil edilmektedir.
Aralık 2007'de, Uluslararası Soykırım Araştırmaları Birliği, Rum Kırımı ile birlikte Süryani Kırımını da tanımıştır.[16] Parlamentolararası Ortodoks Meclisi Haziran 2011'de Süryani Soykırımı'nı tanıyan bir karar almıştır.[17]
Görüntüler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
750 bin kişinin öldürüldüğünü iddia eden Süryani Soykırım Anıtı, California, ABD -
250 bin kişinin öldürüldüğünü iddia eden Süryani Soykırım Anıtı, Paris, Fransa
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Adday Şer
- Mar Benyamin Şimun XXI
- Ermeni Kırımı
- Rum Kırımı
- Müslüman-Türk katliamları
- Süryaniler listesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gabriele Yonan, Çev. Erol Sever, Asur soykırımı: Unutulan bir holocaust, Pencele Yay., İstanbul, 1999.
- ^ "1914 Nüfus İstatistiğine Göre Ermeni Cemaatinin Nüfusu". Türkler ve Ermeniler - Tarih Boyunca Türk-Ermeni İlişkileri | Marmara Üniversitesi Projesi. 2 Mayıs 2015. 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024.
- ^ a b c d e Khosoreva, Anahit. "The Assyrian/Syriac Genocide in the Ottoman Empire and Adjacent Territories" in The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. Ed. Richard G. Hovannisian. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 2007, s. 267-274. ISBN 1-4128-0619-4.
- ^ a b c Travis, Hannibal. "Native Christians Massacred: The Ottoman Genocide of the Assyrians During World War I 28 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Genocide Studies and Prevention, Vol. 1, No. 3, December 2006. Retrieved 2010-02-02.
- ^ Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) "Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies." Journal of Genocide Research, 10:1, s. 7-14.
- ^ a b "Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian Greek Genocides 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." 16 December 2007. Retrieved 2010-02-02.
- ^ a b De Courtois, Sébastien. The Forgotten Genocide: Eastern Christians, the Last Arameans. Piscataway, N.J.: Gorgias Press, s. 194-195.
- ^ "Prof. Bülent Özdemire ait radyo söyleşisi". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.
- ^ Salâhi R. Sonyel, Gizli Belgelerde Osmanlı Devleti'nin Son Dönemi ve Türkiye'yi Bölme Çabaları, İstanbul
- ^ "suryaniler.com-haberler". 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.
- ^ "İsveç de Ermeni tasarısını kabul etti, elçi çağrıldı". Zaman. 12 Mart 2010. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010.
- ^ "NSW Parliament formally recognises Assyrian genocide as Smithfield MP Andrew Rohan shares tale of parents' survival". The Daily Telegraph. 14 Mayıs 2013. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ "Consultation Paper for Proposed Memorial Dedicated to the Victims of the Assyrian Genocide 12 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Fairfield City Council.
- ^ State of New York, Gov. David Paterson, Proclamation 8 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 24 April 2008. Retrieved 2010-02-02.
- ^ Governor Pataki Commemorates Armenian Genocide; Wayback Machine, Proclamation, 05 May, 2004. Retrieved 2010-02-02.
- ^ Jones, Adam (15 Aralık 2007). "International Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian, Greek Genocides". AINA. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.
- ^ "Seyfocenter". Seyfocenter. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
- ^ Sınırın ötesine ilerlemiş durumdaki Osmanlı askerleri sebebiyle.
