Shot bardağı



Shot bardağı, alkollü içecekleri ölçmek için dizayn edilmiş küçük bardaklardır. Doğrudan bardaktan içmek için ya da kokteyllere belirli ölçülerde içki eklemek amacıyla da kullanılır.
Komik resimlerle ve reklamlarla dekore edilen shot bardaklarının hediyelik ya da koleksiyonluk eşya amacıyla kullanılması oldukça sık rastlanan bir durumdur.[1]
İsmin kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Alkollü içecek anlamına gelen shot kelimesi en azından 17. yüzyıldan beri kullanılıyor, Eski İngilizce 'sceot' kelimesinden geliyor ve Almanca Geschoss kelimesiyle akraba.[2] Oxfort İngilizce Sözlüğü'ne göre "shot bardağı" terimi ilk olarak 1940'lı yıllarda The New York Times gazetesinde kullanılmıştır. Ancak 1913'te Dr. Jehu Z. Powell tarafından yazılı bir kitapta bu terimin geçtiği bilinmektedir.
Erken örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika'da 1700'lerin sonundan 1800'lerin başına kadar olan en eski viski bardaklarından bazıları "viski tadımcıları" veya "viski bardakları" olarak adlandırılıyordu ve elle üfleniyordu. Kalındırlar, günümüzün shot bardaklarına benzerler ancak altta bir pontil izi veya yara izi veya pontil izinin zımparalanıp cilalandığı altta bir çukur alan bulunurlar. Bu bardakların bazılarında elle uygulanmış kulplar ve bir taşlama tekerleği kullanılarak elle yapılmış süslemeler bile vardır.
1800'lerin başlarından ortalarına kadar, cam üfleyiciler kalıp kullanmaya başladılar ve kalıplarda çeşitli renklerde birkaç farklı "viski tadımcısı" deseni yapılıyordu. Bu bardaklar da günümüzün shot bardakları gibi kalındır ancak kalıba elle üflenerek kaba pontil tabanlara sahip olacaklardır. 1870'lerden 1890'lara kadar cam yapım teknolojisi geliştikçe, kaba pontil tabanlar büyük ölçüde bardaklardan ve şişelerden kayboldu.
Shot ölçüm araçları
[değiştir | kaynağı değiştir]jigger
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir ölçü aleti olarak da bilinen jigger, içkiyi ölçmek için kullanılan ve genellikle bir bardağa veya kokteyl çalkalayıcıya dökülen bir barmenlik aracıdır.
Küçük bir bardak veya içki veya şarap ölçüsü anlamındaki jigger terimi, 19. yüzyılın başlarında ABD'de ortaya çıkmıştır. 1800'lerden kalma birçok kaynak, ABD'nin Kuzeydoğusunda kanallar kazan İrlandalı göçmen işçilere viski dolu jigger'lar sağlayan "jigger patronunu" anlatır.[3][4]
Günümüzde yaygın olan, kum saati şeklinde iki eşit olmayan büyüklükte zıt koniden oluşan paslanmaz çelikten yapılmış çift uçlu jigger stili, 1893 yılında Chicago'lu Cornelius Dungan tarafından patentlendi.[5] Tipik olarak, bir koni bir düzenleme tek atışı, diğeri ise bir kesir veya katlarını ölçer; gerçek boyutlar yerel yasalara ve geleneklere bağlıdır.
ABD'de Yasaklama dönemine kadar bir jigger'ın genellikle yarım gill veya 2 ABD sıvı onsu (59 ml) olduğu biliniyordu[6] ancak 20. yüzyılın sonlarından itibaren tipik olarak 1,5 ABD sıvı onsu (44 ml) olarak yorumlanmaya başlandı.[7][8] İngiltere'de kullanılan jigger'lar tipik olarak 25 ml (0,85 ABD sıvı onsu) ve bazen 35 ml'dir (1,2 ABD sıvı onsu). Jigger'lar ayrıca başka miktarları ve oranları da tutabilir ve bölgeye ve üretim tarihine bağlı olarak değişebilir. Birçok jigger'ın, daha küçük sıvı ölçülerini kolaylaştırmak için kasesinin iç kısmında kesirli işaretler de olabilir.
Shot bardağının ölçülmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Shot bardağı ölçüsü, yarım ons, çay kaşığı, yemek kaşığı veya mililitre gibi daha küçük birimlerle derecelendirilir. Kokteyl malzemelerinin hassas ölçümü için ve daha küçük bir birimin katlarını (örneğin birkaç çay kaşığı) gerektiren yemek tariflerinde kullanışlıdır ve miktarın tek bir ölçüde dağıtılmasına olanak tanır.
Boyutlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Ülke | Küçük boy | Tek | Duble |
|---|---|---|---|
| ABD | 30 mL | 44 mL | 89 mL |
| Almanya | - | 20 mL | 40 mL |
| Avustralya | - | 30 mL | 60 mL |
| Birleşik Krallık | - | 25-35 mL | 50-70 mL |
| Finlandiya | - | 40 mL | - |
| Güney Afrika Cumhuriyeti | - | 25 mL | - |
| Hindistan | 30 mL | 30 mL | 60 mL |
| İrlanda | - | 35,5 mL | 71,5 mL |
| İsrail | 30 mL | 50-60 mL | - |
| İsveç | 20 mL | 40 mL | 60 mL |
| İtalya | 30 mL | 40-60 mL | - |
| Kanada | 28,41 mL (1 ons) | 42,61 mL (1,5 ons) | 71 mL (2,5 ons) |
| Macaristan | 20-30 mL | 40-50 mL | 80-100 mL |
| Polonya | 25 mL | 50 mL | 100 mL |
| Rusya | - | 50 mL | 100 mL |
| Sırbistan | 20 mL | 30-50 mL | 50-70 mL |
| Slovakya | 20-25 mL | 40-50 mL | 80-100 mL |
| Yunanistan | - | 33.3mL | 90 mL |
| Türkiye | - | 70mL | 200 mL |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pickvet, Mark (1998). The Encyclopedia of Shot Glasses (İngilizce). Glass Press, Incorporated. ISBN 978-1-57080-042-9.
- ^ Shot (İngilizce), 6 Şubat 2025, 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Şubat 2025
- ^ Ware, Eugene Fitch (1907). The Lyon campaign in Missouri. Being a history of the First Iowa infantry and of the causes which led up to its organization, and how it earned the thanks of Congress, which it got. Together with a birdseye view of the conditions in Iowa preceding the great civil war of 1861. The Library of Congress. Topcka, Kan., Printed by Crane & company.
- ^ Oxford English Dictionary (İngilizce), 6 Şubat 2025, 3 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Şubat 2025
- ^ Punch (14 Nisan 2017). "How Japanese Are Japanese Bar Tools?". PUNCH (İngilizce). 1 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2025.
- ^ "Elemental Mixology - Andrew Willett - Google Books". web.archive.org. 28 Nisan 2021. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2025.
- ^ Berkley Books (İngilizce), 20 Şubat 2025, 19 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Şubat 2025
- ^ Klein, Herbert Arthur (3 Aralık 2012). The Science of Measurement: A Historical Survey (İngilizce). Courier Corporation. ISBN 978-0-486-14497-9.