Türkiye İşçi Köylü Partisi

Türkiye İşçi Köylü Partisi
Türkiye İşçi Köylü Partisi
Kısaltma	TİKP
Kurucu	Doğu Perinçek
Kuruluş tarihi	29 Ocak 1978
Kapanış tarihi	16 Ekim 1981
Birleşme	Halkın Yolu (1978)
Önceli	Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi ve teorik miras olarak kabul edilen Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası
Ardılı	Sosyalist Parti
İdeoloji	Sosyalizm; Marksizm; Millî Demokratik Devrim
Siyasi pozisyon	Aşırı sol

Türkiye İşçi Köylü Partisi (kısaca TİKP), 29 Ocak 1978'de Ankara'da kurulan Türk siyasal partisi.

Doğu Perinçek, Durmuş Uyanık, Gün Zileli, Halim Spatar, Hasan Yalçın ve 30 arkadaşınca kuruldu.

Kurucuların bir bölümü 12 Mart döneminde Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi (TİİKP) davasında yargılanan ve Mao'nun görüşlerini benimsediklerini belirten kişilerdi. Parti başkanlığına Doğu Perinçek seçildi. Tüzüğüne göre, TİKP emperyalizmi, sosyal-emperyalizmi ve feodalizmi tasfiye edecek; millî demokratik devrimi gerçekleştirip işçi-köylü ittifakına dayanan proletarya diktatörlüğü altında devrimi sürdürerek sosyalizmin kuruluşuna önderlik edecektir.

Parti programı ve tüzüğü doğrultusunda sürdürdüğü etkinliklerde Milliyetçi Hareket Partisine, Apoculara ve özellikle Moskova çizgisindeki Türkiye Komünist Partisi ile Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonuna karşı mücadele yürüttü. 4. Ordunun Ege'den doğuya, SSCB sınırına taşınması, derinleşen bunalım karşısında bir millî koalisyon kurulması yolunda kampanya açan TİKP, kontrgerilla konusunda da yayın yaptı.

Ocak 1980'de toplanan 1. kongresinde parti 16 ilde tüm ilçeleriyle örgütlenmesini tamamlayarak genel seçimlere katılama hakkını kazanmıştı. TİKP'nin yayın organları Türkiye Gerçeği ile günlük Aydınlık gazetesiydi.

TİKP 12 Eylül 1980 darbesi sonrası öteki siyasal partilerle birlikte önce faaliyetleri durdurulduktan sonra Ekim 1981'de yine diğer partilerle beraber feshedildi. TİKP sorgu ve iddianamesinde partinin 12 Eylül darbesi ile paralel programlara sahip olduğu belirtilerek harekâtın savunulduğu belirtildi.^[2] Bazı TİKP yöneticileri 12 Eylül darbesini destekleyen, darbenin ABD destekli bir darbe olduğu ve tutuklulara işkence yapıldığı iddialarını reddeden demeçler verdiler.^[3] Bu açıklamalara rağmen parti yöneticileri hakkında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığınca kovuşturma açıldı; yöneticilerin bir bölümü sıkıyönetim mahkemesince yargılandılar.

Kaynakça

^ İşçi Partisi tüzüğü, 1997
^ "TİKP İddianame ve Sorgusu". 23 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.
^ Nurullah Ankut - Bin Kalıplılar 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kitabından aktarım TİİKP 1. kongre belgeleri, Die Achziger Jahre dergisi demeçleri, Gnistan dergisine demeç, Hasan Yalçın'ın açıklamaları, Doğu Perinçek'e ait 28.09.1981 tarihinde Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Nolu Askeri Mahkeme Başkanlığına gönderdiği dilekçe, Hasan Yalçın’ın Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Nolu Askeri Mahkemesine gönderdiği 20.09.1982 tarihli dilekçe, 17 Eylül 1980 tarihli Aydınlık Gazetesi adına Oral Çalışlar'ın mektubu

[1] İşçi Partisi tüzüğü, 1997

[2] "TİKP İddianame ve Sorgusu". 23 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020.

[3] Nurullah Ankut - Bin Kalıplılar 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kitabından aktarım TİİKP 1. kongre belgeleri, Die Achziger Jahre dergisi demeçleri, Gnistan dergisine demeç, Hasan Yalçın'ın açıklamaları, Doğu Perinçek'e ait 28.09.1981 tarihinde Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Nolu Askeri Mahkeme Başkanlığına gönderdiği dilekçe, Hasan Yalçın’ın Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Nolu Askeri Mahkemesine gönderdiği 20.09.1982 tarihli dilekçe, 17 Eylül 1980 tarihli Aydınlık Gazetesi adına Oral Çalışlar'ın mektubu

[1]

[2]

[3]

g t d Türkiye'deki eski siyasi partiler
Tek partili dönem (1923-1945)	Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) (1924-25) Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) (1930) Ahali Cumhuriyet Fırkası (ACF) (1930)
Erken çok partili dönem (1945-1960)	Millî Kalkınma Partisi (MKP) (1945-58) Çiftçi ve Köylü Partisi (ÇKP) (1946) Demokrat Parti (DP) (1946-60) Liberal Demokrat Parti (LDP) (1946) Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi (TSEKP) (1946) Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) (1946-48) Türkiye Sosyalist Partisi (TSP) (1946, 1950-52) Millet Partisi (MP) (1948-53) Demokrat İşçi Partisi (DİP) (1950-55) İslam Demokrat Partisi (İDP) (1951-52) Türkiye Köylü Partisi (TKP) (1952-58) Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) (1954-58) Vatan Partisi (VP) (1954-57) Hürriyet Partisi (HP) (1955-58) Ufak Parti (UP) (1957-58) Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) (1958-69)
Darbeler arası dönem (1960-1981)	Adalet Partisi (AP) (1961-81) Türkiye İşçi Partisi (TİP) (1961-81) Yeni Türkiye Partisi (YTP) (1961-73) Millet Partisi (MP) (1962-81) Türkiye Birlik Partisi (TBP) (1966-81) Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) (1967-81) Millî Nizam Partisi (MNP) (1970-71) Demokratik Parti (DP) (1970-80) Cumhuriyetçi Parti (CP) (1972-73) Millî Selamet Partisi (MSP) (1972-81) Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi (TUKP) (1972-81) Sosyalist Devrim Partisi (SDP) (1975-81) Vatan Partisi (VP) (1975-81) Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) (1978-81) Sosyalist Vatan Partisi (SVP) (1979-81)
12 Eylül sonrası (1981-2002)	Büyük Türkiye Partisi (BTP) (1983) Anavatan Partisi (ANAP) (1983-2009) Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) (1983-85) Doğru Yol Partisi (DYP) (1983-2007) Muhafazakâr Parti (MP) (1983-85) Refah Partisi (RP) (1983-98) Bayrak Partisi (BP) (1983-92) Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) (1983-86) Halkçı Parti (HP) (1983-85) Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) (1984-92) Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) (1985-93) Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) (1985-95) Büyük Anadolu Partisi (BAP) (1986-92) Vatandaş Partisi (VAP) (1986) Hür Demokrat Parti (HDP) (1986) Büyük Vatan Partisi (BVP) (1986) Yeşiller Partisi (YP) (1988-94) Sosyalist Parti (SP) (1988-92) Halk Partisi (HP) (1989-91) Demokrat Merkez Partisi (DMP) (1990-91) Diriliş Partisi (DİRİ-P) (1990-97) Halkın Emek Partisi (HEP) (1990-93) Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) (1990-91) Sosyalist Birlik Partisi (SBP) (1991-95) Demokrasi Partisi (DEP) (1991-94) Demokrat Parti (DP) (1992-2005) İşçi Partisi (İP) (1992-2015) Özgürlük ve Eşitlik Partisi (ÖZEP) (1992) Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP) (1992-93) Sosyalist Türkiye Partisi (STP) (1992-93) Yeniden Doğuş Partisi (YDP) (1992-2002) Yeni Parti (YP) (1993) Büyük Değişim Partisi (BDP) (1993-94) Sosyalist İktidar Partisi (SİP) (1993-2001) Birleşik Sosyalist Parti (BSP) (1994-96) Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) (1994-2003) Yeni Demokrasi Hareketi (YDH) (1994-97) Demokrasi ve Barış Partisi (DBP) (1996-2002) Barış Partisi (BP) (1996-99) Demokrat Türkiye Partisi (DTP) (1997-2008) Demokratik Halk Partisi (DEHAP) (1997-2005) Fazilet Partisi (FP) (1997-2001) Aydınlık Türkiye Partisi (ATP) (1998-2010) Değişen Türkiye Partisi (DEPAR) (1998-2002) Sosyalist Birlik Hareketi (SBHP) (1999-2009) Demokrat Halk Partisi (DHP) (1999-2010) Avrasya Partisi (AAP) (2002) Yeni Türkiye Partisi (YTP) (2002-04) Yeni Yüzler Partisi (YYP) (2002)
AK Parti dönemi (2002-günümüz)	Özgür Toplum Partisi (ÖTP) (2003-07) Sosyaldemokrat Halk Partisi (SHP) (2002-10) Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) (2002-15) Halkın Yükselişi Partisi (HYP) (2005-08) Hürriyet ve Değişim Partisi (HÜRPARTİ) (2005-18) Demokratik Toplum Partisi (DTP) (2005-09) Katılımcı Demokrasi Partisi (KADEP) (2006-19) Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) (2008-2014) Hak ve Eşitlik Partisi (HEPAR) (2008-19) Yeni Parti (YENİPARTİ) (2008-12) Alternatif ve Değişim Partisi (AL PARTİ) (2008-12) İşçilerin Sosyalist Partisi (SOSYALİST PARTİ) (2008-13) Demokratik Sol Halk Partisi (DSHP) (2009-10) Türkiye Partisi (TP) (2009-12) Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) (2010-12) Halkın Sesi Partisi (HAS PARTİ) (2010-12) Milliyetçi ve Muhafazakâr Parti (MMP) (2010-13) Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi (TURK PARTİ) (2010-22) Devrimci Halk Partisi (DEV-PARTİ) (2011-17) Güven Partisi (GP) (2012-14) Yeni Dünya Partisi (YENİ DÜNYA) (2013-23) Demokratik Gelişim Partisi (DGP) (2014-15) Anadolu Partisi (ANAPAR) (2014-15) Millet ve Adalet Partisi (MİLAD Partisi) (2014-17) Halkın Türkiye Komünist Partisi (2014-17) Türkiye Değişim Partisi (TDP) (2020-23) Büyük Türkiye Partisi (BÜYÜK TÜRKİYE) (2020-24) Aydınlık Demokrasi Partisi (ADP) (2021-24) Memleket Partisi (Memleket) (2021-25)
Güncel siyasi partiler İttifaklar Türkiye'de siyaset