Almona

Almona (Gürcüce: ალმონა), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir köydür.

Tarihçe

Almona köyünün bulunduğu Artani bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün yerleşim alanında kuru duvar tekniğinden inşa edilmiş ve yıkık haldeki yapı da bu dönemden kalmış olmalıdır.

Almona köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Almona (المونە) şeklinde kaydedilmiştir. Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Kuzey nahiyesine bağlı olan köyde 32 Hristiyan hane bulunuyor ve hane reislerinin çoğu Gürcü adlarını taşıyordu. Almona'da buğday, arpa ve çavdar tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. İki adet su değirmeni bulunuyordu.

Almona köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de aynı idari konuma sahipti. Hicri 1134 (1721/1722) tarihinde köyün hasılası 12.000 akçe idi ve burası Mehmed adında birine tahsis edilmişti.

Almona köyünün yerleşim alanının hemen yakının yer alan Sindisgomi Kilisesi'nin Almona'nın kilisesi olma ihtimali vardır. 1595 yılında büyük bir yerleşim olan Almona köyünün nüfusu zaman içinde, bilinmeyen nedenlerle azalmış ve 1878 yılında 4 haneye düşmüştür. Kısa süre sonra da bu yerleşimin tamamen boşaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim 1886 Rus nüfus sayımında Almona Ardahan kazasında bir köy olarak yer almamıştır.

Eskiden Almona köyünün bulunduğu yerde kuru duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan yapı kalıntıları, Kura Nehri’nin sağ kıyısında, yüksekçe bir tepede yer alır. Büyük bir olasılıkla bir kale olan bu yapı, büyük ölçüde yıkılmıştır ve bundan dolayı planını tespit ermek mümkün olamamıştır. Günümüzde sadece duvarlarının temelleri seçilebilmektedir. Kale duvarlarının iç kısmında ise, yuvarlak formlu bir yapı görece sağlam kalmıştır. Bu küçük yapının kalenin kulesi olduğu tahmin edilmektedir. Kulenin dibinin definecilerce kazıldığı anlaşılmaktadır. Öte yandan bu sayede kulenin bugün 1,5 metre kadar yüksekliği olan kuzey duvarı ortaya çıkmıştır.