Sadgomi
Sadgomi (Gürcüce: სადგომი), tarihî Artani bölgesinde, Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Tepeler (Komki) köyünün yakınında ortadan kalkmış bir köydür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Sadgomi (სადგომი), Gürcüce bir kelime olup canlıların yaşadığı yeri ifade eder. Bu anlamda ev, ahır, in gibi anlamlara gelir.[2]
Sadgomi köyünün bulunduğu tarihî Artani bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Sadgomi köyü, 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Sadgom (صادكوم) şeklinde geçer. Bu sırada bu yerleşim, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 8 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reislerinin çoğu Gürcü adlarını taşıyordu. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor ve koyun besleniyordu. İki adet su değirmeni bulunuyordu.[3][4]
Sadgomi köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Sadgom (صادكوم) adıyla aynı idarî konuma sahipti. Köy, Hicri 1119 (1707/1708) tarihinde 2.000 akçe vergi karşılığında Ali adında birine tahsis edilmişti.[5]
Osmanlı mufassal defterini yayımlayan Gürcü Türkolog Sergi Cikia, söz konusu deftere düşülen nota dayanarak bu yerleşimin Komki (Tepeler) köyünün yankınında olduğunu yazmıştır.[3] Ancak, 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Ardahan sancağının Ardahan kazasında Komki veya Konki (Конкъ) köyü yer aldığı halde, Sadgomi adında bir köy kaydedilmemiştir.[6] Köyün bu tarihten önce ortadan kalktığı anlaşılmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 188. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "სადგომი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 4 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 527". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 459". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 128, 304". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 262-347". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2025.