Kandreti
Kandreti (Gürcüce: კანდრეთი), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesinde ortadan kalkmış bir köydür. Yerleşim alanı bugünkü Bağdaşen köyünün sınırları içindedir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kandreti köyünün bulunduğu Artani bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde tespit edilmiş ve Kvacvari olarak bilinen haç taş da bu dönemden kalmış olmalıdır.[1]
Kandreti köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde Kandrid (كندرید) şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 34 Hristiyan haneden oluşuyordu. Hane reislerinin çoğu Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa ve çavdar tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun besleniyordu. Bir adet su değirmeni bulunuyordu.[2][3]
Gürcü Türkolog Sergi Cikia'nın verdiği bilgiye göre Kandreti köyü, 19. yüzyıl Rusça haritalarda Kandrit (Кандрит) şeklinde yazılmıştır. Ancak bu dönemde köy terk edilmiş bir yer olarak işaretlenmiştir.[2] Rus idaresi sırasında Kars valiliği adına yayımlanan Rusça Kars (Карс) adlı gazetenin 1884 yılına ait bir nüshasında, Gürcüce adına uygun biçimde Kandret (Кондретъ) olarak geçer. Gazetedeki haberde Kandreti ile Tavget (Тавгетъ) köylerinde bedelsiz toprak dağıtımından söz edilmiştir.[4] Kandreti'nin 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Ardahan kazasında bir köy olarak yer almamış olması da bu tarihten önce köyün boşaldığını göstermektedir.[5]
Hasköy'de bir evde tespit edilen Kvacvari, Kandreti köyünden götürülmüştür.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 119. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 514". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 425". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024.
- ^ "Kars gazetesi, 24 Nisan 1884, Sayı: 17". 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 262-347". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2025.