Kargsopeli
Kargsopeli (Gürcüce: კარგსოფელი), tarihî Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesinde ortadan kalkmış bir köydür.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kargsopeli (კარგსოფელი), Gürcüce iyi anlamındaki “kargi” (კარგი) ile köy anlamındaki “sopeli” (სოფელი) kelimelerinden oluşur.[2][3] Bu yer adı Türkçeye “iyi köy”, “has köy” şeklinde çevrilebilir. Gürcü Türkolog Sergi Cikia da bundan dolayı Kargsopeli'yi Ardahan kentinin batısındaki Hasköy ile ilişkilendirmiştir. Oysa Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli'nin gez notlarından Kargsopeli'nin Ardahan kentinin doğusunda olduğu anlaşılmaktadır.[1][4]
Kargsopeli köyünün bulunduğu Artani bölgesi, tarihsel Gürcistan'ın bir parçasıydı. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmişlerdir. Köyde varlığı bilinen kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır.[1]
Kargsopelı köyü, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Kargsopel (كاركسوپل) olarak geçer. Bu tarihte köy Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 14 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adlarını taşıyordu. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[4][5]
Kargsopeli köyünün, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defteri ile 1886 Rus nüfus sayımında Ardahan sancağına bağlı Ardahan kazasında yer almamış olması, bu yerleşimin daha sonra ortadan kalktığını göstermektedir.[6][7] Nitekim Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli 1917 yılında Kargisopeli (კარგისოფელი) şeklinde not ettiği köyün terk edilmiş bir yerleşim olduğunu belirtmiştir. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezmiş olan Martvileli, Ardahan kentinden yola çıkmış, kentin doğusunda bulunan bugünkü Çamlıçatak (Vardistsihe) köyüne Kargsopeli köyünden geçerek ulaşmıştır. Martveleli'nin verdiği bilgiye göre, o tarihte Kargsopeli köyünün kıyısında bir kilisenin yıkıntıları bulunuyordu.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 24 Eylül 1917, sayı: 230.
- ^ "კარგი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "სოფელი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 9 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 550". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 494". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 195, 256". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı": 262-347". 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2025.