Tagureti
Tagureti (Gürcüce: თაგურეთი), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesinde ortadan kalkmış bir köydür. Yerleşim alanı bugünkü Bağdaşen köyünün sınırları içindedir.[1] Tavgeti (თავგეთი) olarak da bilinir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tagureti köyünün bulunduğu Artani bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde bugüne kalıntıları ulaşan Tagureti Kilisesi bu dönemden kalmıştır.[1]
Tagureti köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde Taguret (تكوریت) şeklinde kaydedilmiştir. Bu defterde köyün ikinci adı olarak Tavget (تاوكیت) diye yazılmıştır. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 10 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday ile arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[2][3]
Tagureti veya Tavgeti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ın ardından Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakılmıştır. Türkolog Sergi Cikia, Tagureti veya Tavgeti adının Rusça kaynaklarda Tavget (Тавгет) şeklinde geçtiğini ve köyde 1878 yılında sadece bir hanenin kaldığını yazmıştır. .[2] Nitekim Kars valiliği adına yayımlanan Rusça Kars (Карс) gazetesinin 1884 yılına ait bir nüshasında Tavget (Тавгетъ) olarak geçer. Gazetedeki haberde Tavgeti ile Kandreti (Кондретъ) köylerinde bedelsiz toprak dağıtımından söz edilmiştir.[4] Tagureti'nin 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Ardahan kazasında bir köy olarak yer almamış olması, bu tarihten önce köyün boşaldığını göstermektedir.[5]
Tagureti köyünün eski kilisesi olan Tagureti Kilisesi, Bağdaşen köyünün yerleşim merkezinin 4,4 kilometre güneybatısında yer alır. Kilisenin bulunduğu alan aynı zamanda ortadan kalkmış olan Tagureti köyünün yerleşim alanıdır. .[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 124. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 517". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : თარგმანი : წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 434". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.
- ^ "Kars gazetesi, 24 Nisan 1884, Sayı: 17". 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 262-347". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.